We spreken van darminsufficiëntie als de darm zijn verterings- en absorptiefunctie niet meer kan vervullen en dus niet langer aan de voedingsbehoeften kan voldoen. Het kortedarmsyndroom (SBS) is de belangrijkste oorzaak van darminsufficiëntie. De patiënt moet in dat geval thuis langdurig parenterale voeding krijgen.

Kortedarmsyndroom met darminsufficiëntie: chirurgie en ‘anatomieën’

De behandeling van de patiënt is afhankelijk van het anatomietype. Deze is nauw verbonden met het type darmoperatie dat de patiënt heeft ondergaan. Er bestaan drie anatomietypes (figuur 1):(1)

• Anatomie van type 1: dit is het resultaat van een (gedeeltelijke) verwijdering van de dunne en de dikke darm (50-60% van de gevallen).
• Anatomie van type 2: hier is de volledige/bijna volledige dunne darm verwijderd maar bleef een deel van de dikke darm behouden (30-40% van de gevallen).
• Anatomie van type 3: dit is een restant van het zogenaamde 'terminale' gedeelte van de dunne darm van minstens 10 cm in continuïteit met een intacte dikke darm (minder dan 10% van de gevallen).

Darminsufficiëntie en parentale voeding

Voor elk anatomietype beïnvloedt de resterende lengte van de dunne darm de eventuele nood aan parenterale voeding. Een anatomie van type 1 is meestal geassocieerd met de meest complexe gevallen en gaat gepaard met voedingsproblemen en uitdroging. Als de dikke darm nog verbonden is met de rest van de dunne darm (anatomietypes 2 en 3) stellen we meestal een proces van darmadaptatie vast - de darm past zich aan. Dit proces gaat gepaard met een toename van de energieopname dankzij de aanwezigheid van de dikke darm. Chirurgisch continuïteitsherstel Bij patiënten met een stoma die stabiel zijn, nutritioneel in heel goede gezondheid verkeren en bij wie de dikke darm nog altijd aanwezig is, kan een operatie om de verbinding met de dikke darm te herstellen zeer zeker worden overwogen, zelfs als de dikke darm niet meer volledig aanwezig is. Soms is een meer verregaande reconstructieve ingreep een mogelijkheid. Een transplantatie van de dunne darm is alleen aangewezen als de parenterale voeding niet langer veilig kan worden toegediend.

De patiënt centraal in zijn behandeling SBS

De geneeskunde evolueert snel en ondertussen zijn er nieuwe geneesmiddelen beschikbaar voor personen met het kortedarmsyndroom met darminsufficiëntie. De behandeling gebeurt in een multidisciplinair kader. Een maagdarmspecialist, een diëtist, een chirurg enz. volgen de patiënt op regelmatige basis op. Wanneer een geneesmiddelenbehandeling overwogen wordt, moet die absoluut worden besproken met het zorgteam. Er moet met name worden gesproken over andere, oraal toegediende geneesmiddelen. Bovendien zouden bepaalde onderzoeken nodig kunnen zijn voordat de behandeling wordt opgestart (bijvoorbeeld controle op poliepen). Om het succes van de behandeling te garanderen, zijn de betrokkenheid en motivatie van de patiënt essentieel. Het is belangrijk dat de patiënt perfect begrijpt hoe de behandeling werkt, dat hij zijn behandeling correct inneemt, geen tabletten vergeet, en dat hij leert bijwerkingen en alarmsignalen te herkennen. De patiënt kan thuis ook verschillende parameters bijhouden (registratie van de voorgeschreven parenterale voeding, van de werkelijk toegediende voeding, wat hij heeft gedronken, urine, stoelgang...). Heel handige applicaties voor de opvolging van de verschillende parameters bestaan.

Kortedarmsyndroom: voeding, chirurgie en geneesmiddelen

Het kortedarmsyndroom gaat vaak samen met darminsufficiëntie. Een optimalisering van de voedingsaspecten is aangewezen. We moeten daarbij denken aan chirurgie, in het bijzonder continuïteitsherstel, zelfs wanneer de darm heel kort is. Nieuwe geneesmiddelen moeten worden overwogen bij stabiele en therapietrouwe patiënten zonder contra-indicatie, maar na een aanpassingsperiode.

SBS komt voor bij 5-15 per miljoen inwoners, en treedt op wanneer een groot deel van de darmen operatief is verwijderd als gevolg van ziekte of letsel. Het syndroom komt niet enkel bij volwassenen maar ook bij kinderen voor.