Leven met obesitas

1. Zoetstoffen, kanker en obesitas

2. Slaap en gewicht

3. Uitkijken voor jojo-effect

1. Zoetstoffen, kanker en obesitas

Een grote observatiestudie, gepubliceerd in 2022 in PLOS Medicine, suggereert een verband tussen de consumptie van zoetstoffen, die veel voorkomen in 'light' voedingsmiddelen, en een verhoogd risico op kanker.

Gewichtstoename en ‘light’ voedingsmiddelen

Veel consumenten eten 'light' voedingsmiddelen, zonder suiker maar met zoetstoffen, om niet aan te komen. Bijna 103.000 volwassenen die werden gevolgd in het NutriNet Health cohort werden opgenomen in deze voedselconsumptie-analyse. Ze werden gescheiden in twee groepen: de 'zware' zoetstofconsumenten, d.w.z. meer dan de mediaan van 80 mg/dag, en de anderen, en vervolgens geanalyseerd volgens kankerdiagnoses tussen 2009 en 2021. De gegevens werden aangepast voor een aantal factoren zoals leeftijd, geslacht, lichaamsbeweging, rookgedrag, BMI, diabetes, voorgeschiedenis, calorie-inname, alcohol, natrium, verzadigde vetzuren, suikers en zuivelproducten.

Obesitas, een risicofactor voor kanker

Vergeleken met mensen die geen aspartaam en acesulfaam-K consumeren, hebben grote consumenten 13% meer risico op kanker. Dit risico is hoger voor bepaalde vormen van kanker waarbij obesitas als risicofactor wordt erkend (borst-, pancreas-, colon-, prostaat- of leverkanker). Voor aspartaam wordt hoge consumptie in verband gebracht met een 22% verhoogd risico op borstkanker.

Bron: Debras C. en al. PLoS Med 2022, 19(3): e1003950.

2. Slaap en gewicht

Slaaptekort is een probleem op zich, maar ook een risicofactor voor overgewicht.

Tekort aan slaap, vetten en suikers

Te weinig slaap maakt hongerig, vooral naar voedsel dat rijk is aan vetten en suikers. De werkingsmechanismen zijn divers, deels hormonaal. Bij slaapbeperking daalt de leptineconcentratie en stijgt de ghrelineconcentratie. Leptine is een hormoon dat de vetreserves maar ook de eetlust regelt. Ghreline is een hormoon dat de eetlust stimuleert. Er is ook een toename van de afscheiding van cortisol en endocannabinoïden, die de eetlust met ongeveer 24% stimuleren. Een andere factor die een rol zou kunnen spelen is insuline, want slaaptekort bevordert insulineresistentie en dus gewichtstoename.

Obesitas: het belang van slaap

Recente studies hebben het effect aangetoond van een kortere slaap op de lichaamssamenstelling, met een groter verlies aan spiermassa dan aan vetmassa. Bij een groep volwassenen met overgewicht leidde een verlenging van de slaapduur met één tot twee uur per nacht tot een vermindering van de dagelijkse calorie-inname met gemiddeld 270 kcal. Ook andere studies wijzen op onregelmatige slaappatronen die leiden tot ontregeling van het circadiane ritme en metabolische problemen bevorderen. Het circadiane ritme wordt bepaald door de afwisseling tussen waken en slapen.

Bron: JAMA Internal Medicine, februari 2022.

3. Uitkijken voor jojo-effect

De vaak cyclische gewichtsveranderingen bij mensen die willen vermageren, zijn een onafhankelijke risicofactor voor gewichtstoename. Het jojo-effect wordt in verband gebracht met een verhoogd cardiovasculair risico. Hetzelfde geldt, in mindere mate, voor zwaarlijvige mensen die er herhaaldelijk niet in slagen gewicht te verliezen.

Obesitas en obsessie

Regulering van de energie-inname en -uitgaven zorgt bij de meeste volwassenen voor gewichtsstabiliteit. Diëten om het gewicht te controleren is een veel voorkomende oorzaak van gewichtsvariatie en -schommelingen. Bij obesitas leiden herhaalde pogingen om gewicht te verliezen tot gewichtstoename en cyclische gewichtsveranderingen. Bij veel mensen met een normaal lichaamsgewicht, met name adolescenten en jonge vrouwen, leidt de obsessie met slankheid onder ouderlijke of sociale druk tot praktijken die jarenlang worden herhaald en resulteren in overmatige gewichtstoename.

Gewichtsverlies: niet elke prijs

Recente studies tonen aan dat gewichtsschommelingen minder negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van personen met overgewicht en obesitas dan bij personen met een normaal gewicht. Verschillende studies suggereren dat cyclische gewichtsschommelingen schadelijke effecten hebben op cardio-metabole risicofactoren zoals bloeddruk, hartslag, bloedglucose, lipiden en insulinegehalte. Hoewel duurzaam gewichtsverlies een belangrijk therapeutisch doel is bij personen met overgewicht en obesitas, is het handhaven van een stabiel gewicht een even belangrijke doelstelling bij personen met een normaal lichaamsgewicht, omdat gewichtsschommelingen een cardiale en metabole risicofactor zijn.

Bron: J-L Schlienger, La variabilité pondérale est-elle un marqueur de risque cardio-métabolique ?, Médecine des Maladies Métaboliques 2022 ; 16 : 32-39.

Deel en print dit artikel