Begrijpen

Portret van een luis

De hoofdluis is op volwassen leeftijd niet meer dan 3 mm lang; ongeveer de grootte van een luciferkopje. Het heeft een kleur die varieert van lichtgrijs tot bruin. Om zich te verplaatsen, kruipt de luis met haar zes van klauwtjes voorziene pootjes. Daarmee haakt ze zich vast aan het haar van haar gastheer. In tegenstelling tot wat soms verteld wordt, heeft een luis geen vleugels. Ze is dus niet in staat om te vliegen.

Luizen zijn parasieten

De luis maakt deel uit van de grote insectenfamilie, maar vooral van de subgroep van de parasieten. Dat betekent dat de luis alleen kan overleven dankzij de gastheer waar ze zich schuilhoudt, namelijk de mens. Bij de haarwortel treft de luis de ideale omstandigheden aan op gebied van warmte en vochtigheidsgraad. De luis is hematofaag: om de drie à zes uur voedt ze zich met het bloed dat ze met haar zuigsnuit uit de hoofdhuid opzuigt.

Van neet tot luis

Zonder tussenkomst van de mens leeft een luis ongeveer 50 dagen. Het eerste stadium van dit korte leven is dat van de neet. Deze neten zijn eigenlijk eitjes die geproduceerd zijn door het wijfje. Ze zijn niet groter dan een maanzaadje en bijna onzichtbaar met het blote oog. Ze zijn zo goed als doorzichtig. Bovendien zijn ze goed gecamoufleerd door de haarkleur. Om de neet te beschermen tegen alle gevaren zoals haar wassen, drogen of borstelen, kleeft het volwassen wijfje het eitje vast aan een haar. Dat doet ze met behulp van een waterbestendige stof.

Tweede stadium: de nimf

Vanaf de vijfde dag na het leggen van het eitje, begint de neet open te gaan. Vijf dagen later komt ze uit haar eischaaltje gekropen: de jonge luis of 'nimf' is geboren. Tussen de legdag en de geboortedag verlopen er dus tien dagen. Nauwelijks zichtbaar met het blote oog lijkt de nimf op een volwassen luis, maar dan wel in het klein. Het grote verschil met de volwassen luis is dat ze zich nog niet kan voortplanten. Dit nimfale stadium duurt zowat tien dagen.

De luis is volwassen!

In het derde stadium, na dat van de neet en de nimf, kan de volwassen luis nog zo'n 30 dagen overleven. Het luizenwijfje kan vanaf nu vier tot tien eitjes per dag leggen!

De lichaamsluis is niet zo onschuldig

De lichaamsluis is ook bekend onder de Latijnse naam pediculus humanus corporis. In tegenstelling tot de hoofdluis kunnen lichaamsluizen wel gevaarlijk zijn. Lichaamsluizen kunnen ziekten overdragen, zoals vlektyfus, regelmatige koortsopstoten of de loopgravenkoorts. Tweede belangrijk verschil met de hoofdluis: een besmetting met lichaamsluizen kan door een dagelijkse douche voorkomen worden. Lichaamsluizen wijzen immers op een gebrek aan hygiëne. Meestal komt deze vorm van besmetting tegenwoordig alleen nog voor bij mensen die in zorgelijke omstandigheden leven, en die niet beschikken over het nodige comfort.

Kijk uit voor schaamluizen

Schaamluizen zijn heel wat minder gevaarlijk dan lichaamsluizen. Ze kunnen huidaandoeningen (dermatosen) veroorzaken die gelukkig goedaardig en vrij zeldzaam zijn. Ook in dit geval is er vaak sprake van een gebrek aan hygiëne. Schaamluizen zijn seksueel overdraagbaar. Hoewel ze jeuk en eventueel ook krabwondjes veroorzaken, zijn schaamluizen niet gevaarlijk. Toch kunt u ze maar beter meteen verdelgen met een gelijkaardig product als dat voor hoofdluizen.

Haar: ideale schuilplaats voor luizen

Zoals elke parasiet kunnen luizen alleen overleven als ze zich stevig vastkleven aan hun gastheer. Ze hebben immers verschillende bloedmaaltijden per dag nodig. Daarbij zuigen ze rechtstreeks bloed op met hun intrekbare zuigsnuit. Als ze voldoende bloed hebben om zich te voeden, en als de temperatuur van de haardos 28 tot 32°C bedraagt, met een vochtigheidsgraad tussen 70 en 80%, zijn alle voorwaarden aanwezig om zich optimaal voort te planten.

Roosschilfers of neten?

Omdat de luis geen natuurlijke vijand heeft en het volwassen wijfje tot tien eitjes per dag kan leggen, kan de voortplanting van luizen leiden tot de besmetting van de volledige hoofdhuid. Luizeneitjes kunnen bovendien alleen uitkomen bij een temperatuur die hoger is dan die waarin volwassen luizen leven. Dat moet dus gebeuren op maximaal 6 mm van de hoofdhuid. Vandaar dat neten vaak verward worden met roosschilfers die zich vasthechten aan de haarwortel.