Hoe gaan mantelzorgers om met stress?

Gul en toegewijd als ze zijn, krijgen mantelzorgers ook te kampen met heel wat materiële en emotionele problemen. Stuk voor stuk hinderpalen die vaak zware stress veroorzaken.

Naar aanleiding van Wereld Alzheimer Dag (op 17 september) nodigde de vereniging "Alzheimer België" verschillende deskundigen die zich inzetten voor de strijd tegen de ziekte, uit om een voordracht te komen geven. Een opmerkelijke bijdrage was die van Nadine Bosman, psychologe bij "Les Jardins de la Mémoire", een rust- en verzorgingstehuis voor oudere dementiepatiënten. Tijdens haar halfuur durende uiteenzetting had ze het meer bepaald over stress bij mantelzorgers.

Als mantelzorgers - ouders of vrienden van een alzheimerpatiënt - hebben ze ervoor gekozen om de thuiszorg van de patiënt op zich te nemen. Een moedige beslissing, want het gaat om een bijzonder veeleisende opdracht.

Mantelzorgers zijn geen professionals

"Die taak is des te moeilijker omdat mantelzorgers geen zorgprofessionals zijn. Ze zijn niet opgeleid voor die functie en worden er evenmin voor vergoed. Bovendien hebben ze een intieme band met de patiënt en zijn ze vaak tegelijk verzorger en liefhebbende partner", aldus Nadine Bosman. Die positie weegt op de duur door, ook mentaal. "Alzheimer is een ziekte die het gedrag van de patiënt aanzienlijk beïnvloedt. Mantelzorgers moeten in zekere zin naast hun dagelijks werk ook nog eens de symbolische rouw op zich nemen voor iemand die er nog altijd is, maar niet meer dezelfde persoon is."

En stressbronnen zijn er genoeg: "Het soort zorg, het tijdrovende karakter ervan, gedragsstoornissen, … Allemaal objectieve problemen waardoor de mantelzorger zich soms overstelpt en op de duur onbekwaam voelt".

Secundaire stressbronnen

Daarnaast haalt de psychologe ook "secundaire stressbronnen" aan. Het gaat meer bepaald om de indirecte gevolgen van de zware belasting die mantelzorg is. "Zo hebben mantelzorgers te weinig vrije tijd en kunnen ze op de duur met financiële problemen kampen. En dan zijn er nog de conflicten met de andere gezinsleden, die de mantelzorger verwijten dat hij te weinig bezig is met hen en te veel met de patiënt."

Al die stressbronnen hebben uiteraard een wisselende impact. Ze kunnen het moreel van de mantelzorger in mindere of meerdere mate ondermijnen, afhankelijk van zijn persoonlijke geschiedenis, zijn omgeving enz.

Tijdig reageren op stress

Hoe dan ook, zodra er stresssignalen de kop opsteken, is het tijd om in actie te schieten. Hoe kun je die herkennen? "Angst, woede, uitputting, slapeloosheid, concentratiestoornissen, overemotioneel reageren en gezondheidsproblemen zijn allemaal alarmsignalen", vervolgt Nadine Bosman.

Om vol te houden, heeft de mantelzorger geen andere keuze dan de impact van stress te beperken. "Door iets te doen aan de oorzaken of door er minder emotioneel op te reageren", suggereert de psychologe.

Er kunnen verschillende oplossingen worden voorgesteld, afhankelijk van de oorzaak.

"Deelneming aan zelfhulpgroepen en infosessies over de ziekte, of een beroep doen op organisaties of professionals, zijn goede manieren om bepaalde materiële problemen op te lossen", aldus nog Nadine Bosman. "Diezelfde organisaties en bepaalde structuren kunnen ook emotionele ondersteuning bieden, door relaxatietechnieken aan te leren of afstand te leren nemen tegenover de situatie."

Hoe dan ook, de mantelzorger moet bereid zijn om… zich te laten helpen. Alleen dan is hij voldoende opgewassen tegen zijn mooie, maar veeleisende taak.

Jonathan Barbier

Deel en print dit artikel