Hoe reageer ik als mijn partner agressief is?

Sommige alzheimerpatiënten kunnen verontrustend agressief zijn. De omgeving heeft het vaak moeilijk om dat gedrag te begrijpen en zeker om op de juiste manier te reageren.

Wanneer een patiënt met alzheimerdementie in het matige tot ernstige stadium van de ziekte belandt, gedraagt hij zich soms agressief. Aanvankelijk uit zich dat vaak verbaal. Zo spreekt hij bijvoorbeeld ineens luider, begint hij onduidelijk te schreeuwen, slingert hij zijn omgeving verwijten naar het hoofd of haalt hij oude koeien uit de gracht. Af en toe - maar niet noodzakelijk - ontaardt dit zelfs in fysiek geweld. Gewoon even op tafel slaan, mag echter niet automatisch als fysiek geweld beschouwd worden. Het kan voor de alzheimerpatiënt gewoon een manier zijn om de aandacht van zijn gesprekspartner te trekken.

Angstgebonden

Dr. Jean-Christophe Bier werkt als neuroloog in het Erasmusziekenhuis (Brussel) en is gespecialiseerd in de ziekte van Alzheimer. Hij wijst erop dat agressief gedrag meestal de uiting is van onbehagen en angst bij de patiënt. Om die agressie te verminderen, zou de omgeving er idealiter de oorzaak van moeten begrijpen, vaak een lastige opdracht.Een alzheimerpatiënt is vaak angstig; vandaar dat de omgeving hem zo veel mogelijk moet geruststellen om zijn angst te verminderen, en liefst niets doet om hem te bruuskeren. Zo merkten enkele verpleegsters die vaak met alzheimerpatiënten werken, op dat ze een vertrouwensband kunnen scheppen met de patiënt door oude bekende liedjes te zingen. Da’s maar één mogelijkheid natuurlijk. Welke methode men ook hanteert, een geruststellende sfeer creëren, blijft hoe dan ook een prioriteit.

5 minuten pauze

Dr. Bier raadt de omgeving aan om, als de patiënt agressief wordt, zo mogelijk de kamer gedurende vijf minuten te verlaten. Niet om de agressiviteit te ontkennen, maar om de patiënt de kans te geven ze te uiten zonder op weerstand te botsen.

Een positief signaal?

Zodra iemand aan dementie lijdt, heeft de omgeving de neiging zich te fixeren op alles wat hij niet meer kan. Agressie wijst er bij alzheimer echter op dat de patiënt nog wel degelijk kan reageren op bepaalde prikkels, ook al is die reactie niet noodzakelijk adequaat. Vandaar dat de omgeving die agressiviteit als een positief punt zou kunnen beschouwen, als signaal dat de hersenen van de patiënt nog werken. Dat vergt wel een zware inspanning van de familie: de agressie van de patiënt accepteren, betekent ook impliciet aanvaarden dat de persoon in kwestie echt ziek is.

Chronisch agressief?

Een aanval van agressie is meestal een reactie op een verstorend element. Als die “stoorzender” blijft duren, kan de agressie chronisch worden. Bijvoorbeeld als de patiënt niet aardt in een instelling. Vandaar dat het belangrijk is om te proberen de patiënt te betrekken bij de beslissing. Helaas is dat in de praktijk niet altijd makkelijk. Toch is het een noodzakelijke vorm van ethisch handelen.

De rol van geneesmiddelen

Er bestaan geneesmiddelen om de agressie in te dijken. Zo is bewezen dat geneesmiddelen tegen de ziekte van Alzheimer, zoals cholinesteraseremmers of memantine, agressief gedrag en andere gedragsstoornissen kunnen verminderen. Er bestaan ook meer specifieke geneesmiddelen tegen agressie, maar die zijn in dat geval geen oplossing om de ziekte zelf te bestrijden. Vaak ontlasten ze veeleer de omgeving dan de patiënt zelf. Toch is hun nut meer dan duidelijk, want als de verzorger van de patiënt zelf problemen krijgt, kan hij de patiënt niet langer op de juiste manier verzorgen en begeleiden.

Op de juiste manier leren reageren

Er bestaan niet echt opleidingen om correct te leren reageren op dergelijke problemen. Wel wijst dr. Bier erop dat lotgenoten ontmoeten, bijvoorbeeld via patiëntenverenigingen, de mensen kan helpen inzien dat ze niet alleen staan met hun problemen en dat de agressie van de patiënt niet tegen hen gericht is.Maar er is nog een andere mogelijkheid: gedurende enkele dagen zijn diensten aanbieden in een gespecialiseerd rusthuis. Dat is een goede manier om vertrouwd te raken met de aanpak van mensen die voortdurend omgaan met alzheimerpatiënten. De patiënt aanvaarden als persoon in zijn geheel, zonder zich blind te staren op zijn agressief gedrag, is een duidelijk signaal dat hij gerespecteerd wordt als mens, en zelfs demente personen voelen dat goed aan. Met dank aan dr. Jean-Christophe Bier, neuroloog in Erasmus, voor zijn waardevolle medewerking.

Deel en print dit artikel