Mishandeling: ook in instellingen

Verwaarlozing van de zorgadministratie bij alzheimerpatiënten: het is de meest voorkomende vorm van mishandeling in de instellingswereld. De reden is meestal: gebrek aan opleiding of aan personeel, al is dat uiteraard geen excuus.

Mishandeling van alzheimerpatiënten komt meestal voor in de thuiszorg (zie news van 04/02/09). Soms gebeurt ze echter ook in gespecialiseerde instellingen. Het gaat doorgaans om een complexe problematiek die moet worden opgespoord door de naaste omgeving van de patiënt, die een vertrouwensband heeft met die professionele structuren.

Personeelsgebrek met de vinger gewezen

"Fysiek geweld met toebrengen van slagen, komt niet het meest voor", aldus Anne Moreau, coördinatrice van het Capam* (Centre d'aide aux personnes âgées maltraitées, Hulpcentrum voor mishandelde bejaarden). Volgens haar uit mishandeling zich vooral door patiëntenverwaarlozing. Personeelstekort en/of slecht opgeleid personeel vormen een gedeeltelijke verklaring voor dergelijke wantoestanden. Een alzheimerpatiënt verzorgen, vereist bijzondere aandacht en enorm veel geduld. Maar als werknemers voor tien bewoners tegelijk moeten zorgen, kan de last enorm zwaar beginnen te wegen.

Resultaat: "Soms worden de maaltijden snel afgehaspeld, terwijl een zieke doen eten, net veel tijd vergt. Idem met het toilet. En dat terwijl alzheimerpatiënten net uitleg nodig hebben over hoe ze precies naar toilet moeten gaan", benadrukt de Capam-coördinatrice. "Sommige personeelsleden doen dan maar alle patiënten een luier aan, ook als ze niet incontinent zijn, enkel en alleen om ze niet één voor één te moeten begeleiden naar het toilet." Die zorgverwaarlozing kan bovendien gepaard gaan met een minachtende houding, die onmogelijk kan worden verantwoord door personeelstekort: "Het gebeurt dat het personeel uit frustratie de patiënt begint uit te schelden of hem of haar ongepast tutoyeert", aldus nog Anne Moreau.

Letten op een aantal alarmsignalen

Hoe kan mishandeling van alzheimerpatiënten worden opgespoord? "Ook al vallen bejaarden vaak, blauwe plekken kunnen toch een aanwijzing zijn. Van bij het minste bruuske gebaar opspringen, is eveneens verdacht. Luister ook naar de patiënt als hij of zij openlijk klaagt over geweld." Maar opgelet: demente patiënten fantaseren wel eens en durven zelf mishandelingsscenario's bedenken. Anne Moreau benadrukt: "Bij twijfel is het beter om er rechtstreeks over te praten met het personeel of de directie van de instelling".

In dialoog gaan met de instelling

Praten op een beschuldigende toon, is volgens haar zinloos. Het is beter om uitleg te vragen, kwestie van een oplossing te kunnen zoeken. "Op die manier wordt het vaak mogelijk om het werk binnen de dienst te reorganiseren, zeker als er een probleem is met de zorgverlening." Als er echter duidelijk sprake is van lichamelijk geweld of als de directie doof blijft voor vragen van de omgeving, kan overwogen worden om de patiënt weg te halen uit de instelling of zelfs om een klacht in te dienen wegens machtsmisbruik, slagen en verwondingen. Mishandeling van kwetsbare bejaarden is immers onduldbaar en moet hoe dan ook bestraft worden.

Jonathan Barbier

* Het Capam heeft als doel ouderenmishandeling te voorkomen en gemelde gevallen aan te pakken (in Wallonië). Tel.: 0800 30 330 www.capam.be. Vlaams equivalent: Vlaams meldpunt voor ouderenmishandeling

Deel en print dit artikel