Mishandeling in thuissituaties

Ook alzheimerpatiënten blijven niet gespaard van mishandeling. In thuissituaties zijn het meestal de zorgverleners die zich daaraan te buiten gaan, vaak onbewust. Toch kunnen er wel degelijk maatregelen genomen worden om dit soort toestanden te vermijden.

Bejaarden zijn vaak kwetsbaar en staan dan ook bloot aan mishandeling, ook in hun eigen familiekring. Alzheimerpatiënten ontsnappen helaas niet aan dit fenomeen. Gezien hun zwakke gezondheidstoestand zijn ze immers bijzonder afhankelijk. Het probleem is dat mishandeling moeilijk te evalueren is. Er bestaan namelijk geen officiële cijfers over thuismishandeling van alzheimerpatiënten. Het probleem komt voor, "maar mag tegelijk niet overschat worden", aldus Angelina Sartenaer, coördinatrice van de vzw Baluchon Alzheimer.

Deze vereniging biedt ondersteuning aan gezinnen met een alzheimerpatiënt. Ze werkt met zogenaamde "baluchonneurs" (thuiszorgers), personen die speciaal opgeleid zijn om alzheimerpatiënten te verzorgen. Ze komen de mantelzorgers dan enkele dagen vervangen, zodat die even op adem kunnen komen en de patiënt ondertussen de best mogelijke zorg kan blijven genieten. Voor de verantwoordelijke is het des te moeilijker om nauwkeurige gegevens te verzamelen omdat mishandeling geen eenvoudig te definiëren begrip is.

Mishandeling: vaak onbewust

"Mishandeling is in de eerste plaats een subjectief aanvoelen van het slachtoffer. Vaak beseffen de daders niet dat ze een vorm van geweld plegen", vervolgt Angelina Sartenaer. Alleen al op een agressieve toon spreken of bevelen geven, kan de patiënt blijvend met angst opzadelen.

Doorgaans uit mishandeling zich echter in isoleergedrag. "De bejaarde wordt 'weggestopt' ergens in een hoekje, niemand praat nog met hem of haar, en hij of zij stuit op algemene onverschilligheid", licht de coördinatrice verder toe. Die situatie ontstaat meestal wanneer de zorg in routine vervalt. "De zorgverlener heeft weliswaar geen kwade bedoelingen, maar luistert niet echt meer naar de patiënt."

Fysiek geweld is zeldzaam

Soms komen er ook slagen aan te pas. Gelukkig blijft zoiets uiterst zeldzaam. Vaak is dergelijk gedrag het gevolg van ergernis vanwege de zorgverstrekker, ook al gaat het om een naast familielid. "Een patiënt dag in dag uit bijstaan, is echt wel zwaar. Sommigen kunnen het niet meer aan en gaan door het lint, omdat ze altijd hetzelfde moeten doen of telkens weer botsen op een weigering van de patiënt of zelfs op agressie."

Hoe kan dit gedrag voorkomen worden? Angelina Sartenaer: "Wie woede in zich voelt opkomen, gaat beter even buiten, om te vermijden dat het tot fysiek geweld komt. En als het de koppigheid of agressiviteit van de patiënt is die de spanningen hoog doet oplaaien, is het aan te raden om het gesprek af te breken en over te schakelen op een totaal ander onderwerp. Kwestie van het humeur van de patiënt te verbeteren en het conflict in de kiem te smoren".

Weer tot een gezonde relatie komen met de patiënt

Bij isoleergedrag moet de zorgverlener in de eerste plaats nagaan hoe het komt dat de patiënt zich zo in de steek gelaten voelt. Vervolgens moet hij het contact herstellen, "door te praten en activiteiten voor te stellen".

Zo'n gedragsverandering vereist vaak heel wat zelfdiscipline en geduld van de verzorger, maar leert tegelijk de patiënt beter omgaan met zijn ziekte en zorgt voor een goede sfeer in huis.

Jonathan Barbier

Deel en print dit artikel