Slikstoornissen: opgelet: gevaar!

Slikstoornissen bij alzheimerpatiënten kunnen ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Waakzaamheid is dus geboden!

Slikstoornissen ontstaan pas in een zeer geavanceerd stadium van alzheimer. Eten wordt dan een riskante onderneming, en er zijn een aantal voorzorgen geboden.

Slikken: een proces in drie fasen

gebeurt in drie grote fasen. De eerste, orale fase gebeurt bewust: door te kauwen, vormt er zich een compact geheel, de spijsbal, die vervolgens doorgeslikt wordt. In de tweede, zogenaamde faryngeale fase zakt het voedsel naar de slokdarm. Om te vermijden dat de persoon in kwestie zich verslikt en het voedsel in de luchtwegen terechtkomt, worden een reeks beschermingsreflexen in gang gezet. Zonder die reflexen kan het voedsel dat in de longen terechtkomt, soms zware infecties veroorzaken.

In de derde en laatste fase gaat het voedsel van de slokdarm naar de maag, waar het verteerd wordt.

Niet meer kunnen slikken

Bij alzheimerpatiënten is het de eerste fase die problemen veroorzaakt. "Aangezien die fase bewust gebeurt, weten patiënten in een vergevorderd stadium soms niet meer hoe ze moeten kauwen of slikken", aldus Michèle de Gieter, kinesitherapeute en specialiste in slikstoornissen op de dienst KNO van het UVC Brugmann in Brussel. Dat dreigt de beschermingsreflexen te verstoren, waardoor de kans op verslikking toeneemt. Patiënten die nog lichamelijk gezond zijn, zullen in dat geval een hoestreflex hebben, om het voedsel uit te drijven dat nog in hun luchtwegen zit. Maar als ze te zwak zijn of de ziekte dit automatisme afremt, blijft het voedsel er geblokkeerd. Ook als het in de keel blijft steken, is er gevaar voor verstikking.

De patiënt helpen bij de maaltijd

Al die risico's kunnen zware gevolgen hebben en vereisen dan ook extra waakzaamheid van het verzorgend personeel. "De patiënt moet zo veel mogelijk gestimuleerd worden om te kauwen en dan te slikken, liefst op een rustige plek waar hij zich kan concentreren", vervolgt Michèle de Gieter. Maar er moeten nog andere regels gevolgd worden: "De patiënt moet zitten en zijn hoofd een klein beetje vooroverbuigen, zodat het voedsel minder kans krijgt om in de luchtwegen terecht te komen. Voor vloeistoffen zoals water is het beter om er een verdikkingsmiddel aan toe te voegen, zodat ze trager zakken en de kans op verslikking kleiner is".

Tot slot kan het aan te raden zijn om producten te kiezen met een zeer uitgesproken smaak: "Dat stimuleert de smaakpapillen en bevordert op die manier de slikreflex".

Al bij al eenvoudige, maar zeer concrete tips die gevaarlijke "accidenten" tijdens het eten helpen voorkomen.

Jonathan Barbier

Deel en print dit artikel