Taalstoornissen: een geleidelijke en voorspelbare evolutie

Verstoord begripsvermogen, spraak-, schrijf- en leesstoornissen...: taalstoornissen zijn één van de meest typische symptomen van de ziekte van Alzheimer. Aanvankelijk zijn ze miniem, maar geleidelijk verergeren ze. Dat alles verloopt via voorspelbare fasen. Vandaar dat het nuttig is ze te kennen, kwestie van er zich zo goed mogelijk te kunnen op voorbereiden.

Taal omvat zowel mondelinge communicatie - d.w.z. spraak en verbaal begripsvermogen - als schriftelijke communicatie. "Bij 98 % van alle rechtshandigen en ongeveer 70 % van alle linkshandigen bevindt het spraakcentrum zich in de linker hersenhelft", aldus dr. Philippe Paquier, neurolinguïst in het Brusselse Erasmusziekenhuis. "Het minste letsel op die plaats kan dan ook ernstige spraak- en begripsstoornissen veroorzaken."

Specifieke kenmerken van de ziekte van Alzheimer

Toch is voorzichtigheid geboden, want een taalstoornis wijst niet automatisch op de ziekte van Alzheimer! Verschillende soorten degeneratieve aandoeningen kunnen de oorzaak zijn. Vandaar dat u in dat geval een specialist moet raadplegen, want alleen hij kan de diagnose stellen. Blijkt het inderdaad om alzheimer te gaan, dan is de karakteristieke taalstoornis afasie. Deze stoornis tast niet alleen het begrips- en spraakvermogen aan, maar ook de schrijf- en leesvaardigheden.

De symptomen zijn aanvankelijk nog discreet...

"Het is essentieel om te weten dat taalstoornissen bij alzheimerpatiënten sluipend en geleidelijk evolueren. Ze nemen geleidelijk toe, volgens voorspelbare fasen", benadrukt dr. Paquier. Concreet begint de patiënt zijn geheugen te verliezen en raakt hij niet meer uit zijn woorden. Dat kan hem frustreren en prikkelbaar en agressief maken. Dit eerste ziektestadium verloopt vaak ongemerkt, tot de omgeving vaststelt dat de symptomen steeds vaker terugkomen en beslist om naar een arts te stappen.

... maar worden nadien steeds duidelijker

In het begin van het ziekteproces heeft de patiënt het moeilijk om de juiste woorden te vinden. Hij compenseert dat door omschrijvingen te gebruiken. Zo heeft hij het over een "voorwerp om te schrijven" in plaats van over een balpen, of verwisselt hij "appel" met "peer". In dit stadium zijn z'n spreek- en schrijfvaardigheid nog intact, maar algauw verschijnen die symptomen steeds vaker. De alzheimerpatiënt snapt niet meer goed wat zijn omgeving hem probeert duidelijk te maken. Hij herhaalt voortdurend en willekeurig dezelfde woorden, en praat chaotisch en heel snel. In een vergevorderd stadium kan hij zelfs niet meer spreken en schrijven, en is zijn begripsvermogen nul.

Hoe kunt u alzheimerpatiënten helpen?

Dr. Paquier benadrukt dat het belangrijk is om te blijven communiceren met alzheimerpatiënten, zodat ze niet in een isolement terechtkomen. Het is van bij het begin nuttig om ook andere communicatiewijzen te hanteren dan taal, en om er de patiënt mee vertrouwd te maken, met de hulp van een logopedist of een neuropsycholoog. Gebarentaal bijvoorbeeld, aanrakingen, gelaatsuitdrukkingen en intonatie. Ook een communicatieboekje waarin allerlei situaties uit het dagelijkse leven staan afgebeeld, kan zinvol zijn.

Aline Goosens

Deel en print dit artikel