Les vaccins

Wat is vaccinatie?⁽¹⁾

Vaccinatie bestaat erin om een onderdeeltje van de onschadelijk gemaakte microbe (oppervlakte-antigeen of RNA-boodschapper) in het lichaam te brengen. Het inbrengen van die nepmicrobe brengt in ons lichaam een reactie op gang door antistoffen of antilichamen aan te maken. Als ons lichaam dan geconfronteerd wordt met de echte microbe herkent het de inactieve microbe die vervat zit in het vaccin en kan het zich doeltreffend verdedigen tegen de echte microbe.

Hoe werkt een vaccin?

Tijdens een vaccinatie wordt een kleine hoeveelheid van de geïnactiveerde (dode) of verzwakte microbe in het lichaam gespoten. Het lichaam herkent de ingespoten gewijzigde microbe alsof ze actief was en maakt antistoffen aan om zich te verdedigen en de microbe te bestrijden. Als de actieve microbe opduikt, kent ons lichaam de reactie die het moet ontwikkelen om zich te verdedigen en zich te beschermen tegen de ziekte. Voor een langdurige bescherming is het soms nodig om levenslang de vaccinatie te blijven herhalen. Hoelang een vaccinatie blijft beschermen, hangt inderdaad af van heel wat parameters: de leeftijd, het soort vaccin dat men gebruikt, de aanwezigheid van een adjuvans, enz. In sommige gevallen is herhaalvaccinatie noodzakelijk, zowel in de kindertijd als op volwassen leeftijd.

Wat zijn de verschillende soorten vaccins?⁽²⁾

Er bestaan verschillende soorten vaccins: levend afgezwakte vaccins en geïnactiveerde of dode vaccins.

• Levend afgezwakte vaccins

Verzwakte vaccins worden aangemaakt op basis van virussen of bacteriën die gemuteerd werden opdat ze hun ziekmakend vermogen zouden verliezen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het vaccin tegen tuberculose (BCG), het vaccin tegen bof, mazelen en rodehond (BMR), het vaccin tegen kinderverlamming en het vaccin tegen gele koorts.

• Geïnactiveerde vaccins

In geïnactiveerde vaccins zijn de virussen of bacteriën niet in levende vorm aanwezig. Ze zijn dus volkomen onschadelijk, maar zijn in staat om een reactie van het immuunsysteem uit te lokken.

Ze bevatten:

• ofwel een deeltje van de ziekteverwekker (wand): vaccins tegen hepatitis B of tegen tetanus
• ofwel de geïnactiveerde ziekteverwekker in zijn geheel: dat geldt bv. voor het vaccin tegen kinkhoest
• of een deeltje van het genetisch materiaal (RNA): de mRNA-vaccins tegen COVID-19 bevatten een boodschapper-molecule (mRNA) met de genetische code om het oppervlakte-eiwit van SARS-CoV-2 (spike) aan te maken. Dat is in zekere zin de ‘mantel’ van het virus.

De samenstelling van vaccins⁽³⁾

De rol van adjuvantia. Om de immuunrespons van de gevaccineerde persoon, anders gezegd de productie van antilichamen, te optimaliseren, worden adjuvantia toegevoegd aan bepaalde vaccins. Het gebruik daarvan verhoogt de werkzaamheid en de beschermingsduur tegen de ziekte. Er worden conserveermiddelen gebruikt om de kwaliteit van de vaccins te verzekeren, meer bepaald om te voorkomen dat het vaccin aangetast wordt door een bacterie of om de bewaring van het vaccin te verbeteren (zoals de weerstand tegen hitte).