Wat is bisfenol-A precies?

Bisfenol-A (BPA) is een organische verbinding die gebruikt wordt in de industrie om polycarbonaat, hars, thermisch papier en bepaalde types pvc te produceren. Het zou slechts in zeer geringe mate aanwezig zijn in ons lichaam en er vooral via voeding in terechtkomen. Bisfenol-A wordt ervan verdacht een endocriene verstoorder te zijn, met andere woorden: een stof die ons hormonaal systeem negatief kan beïnvloeden. Ook al woedt er over de reële impact ervan nog altijd heel wat controverse, het zou hoe dan ook een hele reeks mechanismen kunnen ontregelen, vooral bij jonge kinderen.

Is er een verband tussen bisfenol-A en erectiestoornissen?

Moeilijk te zeggen, want de impact van bisfenol-A op het erectievermogen is nog maar weinig bestudeerd. Proeven op konijnen hebben uitgewezen dat blootstelling aan hoge dosissen BPA afwijkingen veroorzaakte aan de zwellichamen van de penis.* Knaagdieren zijn evenwel veel gevoeliger voor bisfenol-A dan mensen. In 2009 werd er een onderzoek verricht bij arbeiders: ze werden op het werk blootgesteld aan deze stof, en daaruit bleek dat ze een groter risico liepen op seksuele problemen, waaronder erectiestoornissen.** Ook hier zijn de resultaten echter niet representatief. De dosissen in kwestie lagen immers veel hoger dan die waaraan het grootste deel van de bevolking doorgaans wordt blootgesteld.

Waarin zit bisfenol-A zoal?

In tal van recipiënten, keukengerei en voedselverpakkingen in harde en doorzichtige kunststof. Bij warmte zou het sneller loskomen en in de voeding terechtkomen. Daarnaast vinden we bisfenol-A ook terug in epoxyharsen die gebruikt worden voor de binnenkant van blikjes en conserven. Ook bepaalde papiersoorten genre kastickets bevatten er, net als cd's, dvd's en sommige elektrische, elektronische en auto-onderdelen. Verder moeten we benadrukken dat bisfenol-A in de eerste plaats in ons lichaam terechtkomt via inslikken, en dat er in dit verband dus vooral bezorgdheid heerst over eetgerei. Toch maakt het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA) inzake bisfenol-A alleen voorbehoud bij plastic zuigflessen. Er is nooit enig duidelijk verband aangetoond tussen bisfenol-A en erectiestoornissen, dus is elke paniek hierover zinloos.

Moeten we na een bepaalde leeftijd een kruis maken over seksualiteit? Niet zo zeker. Het is niet omdat we ouder worden, dat we een minder actief en rijk seksleven hebben, alle verhoudingen in acht genomen. “Een gebrek aan seksuele betrekkingen na een bepaalde leeftijd moet niet zozeer als onafwendbaar en normaal worden beschouwd”, legt dr. Thierry Wildschutz uit, diensthoofd urologie in het CHU Tivoli van La Louvière. “Het is trouwens niet vreemd dat 70-ers, en zelfs 80-ers nog een actief seksleven hebben. Al neemt de seksualiteit wel andere vormen aan.”

Dus hebben onze senioren er nog zin in? Tuurlijk. Maar ze blijven daarom niet bespaard van erectiestoornissen. Want leeftijd is en blijft een belangrijke risicofactor. Een recente studie boog zich over de erectiefunctie van mannen tussen 75 en 95 jaar. Conclusie? 72% zei minstens één seksueel probleem te hebben.

• De helft van de ondervraagde mannen gaf aan dat hij een erectiestoornis had of minder zin in seks.
• 39% van de deelnemers krijgt onmogelijk nog een orgasme.
• 20% was in zekere mate bang voor slechte prestaties.

Zijn de erectiestoornissen gewoon een gevolg van de ouderdom? Een daling van het testosterongehalte werd lang met de vinger gewezen. Dat hormoon regelt namelijk het libido en speelt een belangrijke rol bij de erectie. Maar dat natuurlijke proces zou niet de oorzaak zijn. Hoewel een laag testosterongehalte gepaard kan gaan met een verminderd libido, heeft het geen oorzakelijk verband met eventuele erectiestoornissen.

Waarom hebben dan zoveel mannen ouder dan 75 een erectiestoornis? Volgens de auteurs van die studie bestaan er verschillende oorzaken. En wel omdat er met het ouder worden steeds meer gezondheidsproblemen opduiken. Op de eerste plaats staan hart- en vaatziekten, gevolgd door diabetes, depressie, prostaatproblemen en slapeloosheid. Een combinatie van deze factoren verhoogt danig het risico op een erectiestoornis. Preventie en behandeling van deze problemen zouden dan kunnen vermijden dat uw erectie door de leeftijd in het water valt.

“Daarnaast is het mogelijk om geneesmiddelen voor te schrijven die de erectie bevorderen, op voorwaarde dat er rekening wordt gehouden met de contra-indicaties”, geeft dr. Wildschultz aan. Er valt dus te ontkomen aan erectiestoornissen, ook na een bepaalde leeftijd.

Hyde Z, Flicker L, Hankey GJ, Almeida OP, McCaul KA, Chubb SA, Yeap BB. Prevalence and Predictors of Sexual Problems in Men Aged 75-95 Years: A Population-Based Study.

Journal of Sexual Medicine. 2012 Feb; 9 (2): 442-453.

Niet altijd psychologisch

Nog al te vaak wordt gedacht dat een erectiestoornis steeds een zuiver psychologische oorzaak heeft. Dat is absoluut niet het geval. Bij de meeste mannen ligt een lichamelijk probleem aan de oorsprong van de erectiele disfunctie. Soms kan een erectieprobleem trouwens het eerste teken zijn van een ziekte zoals diabetes.

Erover durven praten

Erover praten met de arts is een belangrijke stap want voor de meeste erectieproblemen bestaat een oplossing.

Seksuologen raden de patiënt allereerst aan om zichzelf geen lichamelijke intimiteit en seksueel genot te ontzeggen. We mogen immers niet vergeten dat een erectie zeker geen noodzakelijke voorwaarde is voor een bevredigend seksleven. Het is belangrijk dat koppels dat inzien. Want hoe meer faalangst een man met erectiestoornissen heeft, hoe groter het risico op erectiestoornissen. Gedurende enkele weken of maanden sekstherapie volgen, zonder dat er daarbij per se sprake hoeft te zijn van erectie of penetratie, kan bepaalde psychische barrières uit de weg ruimen.

Enkele praktische tips:

• Erectiestoornissen van psychische oorsprong worden bevorderd door faalangst en de dagdagelijkse stress. Vandaar dat het belangrijk is om uzelf intieme momenten te gunnen waarbij u niet vermoeid of gespannen bent, en waarop u niet gestoord kunt worden.
• Vraag uw partner eens om u te verwennen met een lange massage (borst, schouders, dijen…). Dat zal u helpen om u niet te focussen op uw erectieproblemen. Stimulaties, zachte en intieme strelingen, kussen… geven u evenzeer genot. Zelfs zonder erectie.
• Vergeet niet dat seks meer is dan alleen penetratie. Er bestaan heel wat manieren om een vrouw genot te schenken.
• Vrouwen van hun kant kunnen de verleidingstoer opgaan, hun partner opwinden en vooral teder en lief zijn voor hem.

Hoe kunnen erectiestoornissen van psychische oorsprong behandeld worden?

Wanneer ze niet tijdelijk zijn, zijn de psychische oorzaken van erectiestoornissen meestal diepgeworteld. Vandaar dat er in dat geval een intensieve behandeling nodig is bij een seksuoloog(-oge). Dat betekent niet dat de patiënt jarenlang op de sofa moet gaan liggen! De duur van de behandeling verschilt van persoon tot persoon. Soms volstaan een tiental sessies al.

Psychische en lichamelijke oorzaken

De psychische en organische oorzaken van erectiestoornissen hangen vaak samen. Zo kan een diabetespatiënt erectiestoornissen krijgen door beschadigde zenuwen en bloedvaten, terwijl die net belangrijk zijn voor een erectie. Is de penis vaak minder stijf of duurt de erectie niet lang genoeg, dan kan er faalangst ontstaan. Bovenop de organische problematiek komt dan ook nog eens psychische stress. In dat geval kan het nuttig zijn om erectiebevorderende middelen te nemen om het zelfvertrouwen te herwinnen. Dat geldt trouwens evenzeer als er sprake is van een 100 % lichamelijke of psychische oorzaak.

Teveel druk op het werk, spanningen met de partner, moeilijkheden om het einde van de maand te halen enz. Iedereen heeft wel eens last van stress. Een spanning die ons dagelijks leven kan ondermijnen, en die zelfs in bed gevolgen kan hebben. Een voorbijgaand, seksueel falen, kan angst veroorzaken … voor een volgend falen. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan: de angst om geen goede erectie te krijgen, doet net de erectiestoornissen ontstaan.

Stress nefast voor erectie

Hoe stress het erectiemechanisme belemmert, is niet 100% zeker. Zeer waarschijnlijk doet stress de gladde spieren in de penis opspannen. Daardoor kunnen de zwellichamen zich niet volledig openen en kan er minder bloed naar de penis stromen, wat nodig is om een erectie te krijgen.

Niet alleen stress

Tot de leeftijd van 40 jaar is stress de hoofdoorzaak van erectiestoornissen. Daarna is de verklaring eerder te zoeken bij een lichamelijke stoornis, bijvoorbeeld in de vorm van hart- en vaatziekten. Niettemin zijn er bij mannen jonger dan 40 jaar ook organische oorzaken mogelijk. Erectiestoornissen zijn bijvoorbeeld frequent bij multiple sclerose.

Behandeling van erectiestoornissen door stress

Als de oorzaak van de stress duidelijk is, moeten mannen eerst proberen die weg te werken. “Bij stress op het werk verbetert de situatie meestal al na enkele weken vakantie”, geeft dr. de Meyer aan. Ook relaxatietechnieken, sofrologie en meditatie kunnen helpen. Een gespecialiseerde aanpak bij een psychotherapeut of een seksuoloog kan nuttig zijn bij aanhoudende problemen.

In tweede instantie kan het soms aangewezen zijn om geneesmiddelen te proberen (PDE 5-remmers). Deze medicatie helpt op korte termijn en met zekerheid een erectie te krijgen, en zo het zelfvertrouwen te herstellen.

Als de erectiestoornissen frequenter en ernstiger worden

Met de leeftijd vermindert meestal de bloedtoevoer naar de zwellichamen van de penis - wat noodzakelijk is voor een erectie - doordat de weefsels niet meer zo elastisch zijn. Bovendien neemt ook het risico toe op aandoeningen die erectiestoornissen kunnen veroorzaken: hart- en vaatziekten, diabetes... Gevolg: het aantal erectiestoornissen en hun ernst neemt toe. Zo loopt een zeventiger bijna twee keer meer kans op erectieproblemen dan een veertiger.

Een verminderde seksuele activiteit

Leeftijd kan ook gepaard gaan met een verminderde seksuele activiteit, die onrechtstreeks de erectiekwaliteit aantast. Met het ouder worden daalt immers de productie van testosteron (mannelijk hormoon dat wordt afgescheiden door de testikels). Dit testosterontekort kan op zijn beurt het libido (de zin in seks) verminderen.
Ook het jarenlange samenleven met een partner kan het libido doen dalen en de seksuele activiteit verminderen, ook al hebben beide partners een harmonieuze relatie. Het is niet altijd even gemakkelijk om de passie 30 of 50 jaar lang brandend te houden. Bovendien: hoe lager de vrijfrequentie, hoe moeilijker het wordt om een stevige erectie te krijgen en te behouden. Tot slot kan de seksualiteit ook evolueren met de leeftijd.

Erectieproblemen: zeker geen fataliteit!

Toch is het mogelijk om een goede erectie te behouden, zelfs na 65 of 70 jaar. De beste manier om dat te doen, is uw leefgewoonten veranderen. Basistips: geen sedentair leven leiden en een minimum aan lichaamsbeweging doen, gezond eten, niet roken en matig omspringen met alcohol. Kortom, alles wat goed is voor het cardiovasculair stelsel is ook goed voor de erectiefunctie.
Bij langdurige stoornissen is het aan te raden uw arts of specialist (uroloog) te raadplegen. Tot slot nog dit: er bestaan wel degelijk doeltreffende behandelingen. Erectiestoornissen zijn dus zeker geen fataliteit!
Met dank aan dr. Thierry Roumeguère, uroloog in het Erasmusziekenhuis

Welke gevolgen kunnen erectiestoornissen hebben op de man en op het paar?

Chronische erectiestoornissen kunnen bij zowel de man als de vrouw tot frustratie leiden, en hun zelfbeeld en dus ook hun seksuele identiteit aantasten. De man voelt zich bedreigd in zijn mannelijkheid, terwijl de vrouw zich kan afvragen of haar partner haar nog begeert, waardoor ze dan weer haar vrouwelijkheid in twijfel trekt. Op die manier kan er een vicieuze cirkel ontstaan: de man krijgt faalangst en heeft de neiging om zichzelf als toeschouwer te zien tijdens het vrijen, want op zich anti-erotisch is. Erecties worden gestuurd door het autonome zenuwstelsel en zijn dus onwillekeurig. En als de wil zich gaat mengen in een functie die hij niet beheerst, krijgen we gegarandeerd erectiestoornissen!

Is een stevige erectie een waarborg voor een bevredigend seksleven?

We mogen seksuele potentie niet verwarren met seksuele competentie. Potentie betekent: een erectie kunnen krijgen, plus in staat zijn tot penetratie en ejaculatie. Dat zijn echter maar de basisinstrumenten van seksuele competentie. Die heeft meer te maken met de kwaliteit van het liefdesspel: verleiding, uitwisseling, strelingen... Het is voor de man een uitdaging om seksualiteit te koppelen aan intimiteit en communicatie - twee elementen waar vrouwen veel belang aan hechten - zonder zijn mannelijke pool te verwaarlozen. Alles hangt ook af van het belang dat beide partners hechten aan erectie en penetratie. Zo zullen vrouwen die vooral een clitoraal orgasme hebben, niet dezelfde verwachtingen hebben als vrouwen met een vaginaal orgasme.

Wanneer is het nodig om een seksuoloog te raadplegen?

Een seksuologische aanpak is aan te raden wanneer de erectiestoornissen vooral een psychologische oorzaak blijken te hebben. Maar ook wanneer mannen of koppels hulp nodig hebben om te leren omgaan met fysiologische beperkingen als gevolg van medische problemen. Gesprekstherapie is daarbij meestal onvoldoende en moet vaak gecombineerd worden met lichaamswerk: relaxatie, hypnose, massages, sekstherapie, ...

Grote teelballen en vruchtbaarheid en erectiestoornissen

«Zowel in het domein van de reproductieve geneeskunde als bij het grote publiek worden grote teelballen doorgaans beschouwd als een teken van vruchtbaarheid» beginnen de Italiaanse onderzoekers onder leiding van Giulia Rasterelli hun artikel. «Wij wilden nagaan in welke mate teelbalgrootte iets kan zeggen over andere gezondheidsparameters, zoals de cardiovasculaire gezondheidstoestand.» De wetenschappers onderzochten daarop het dossier van 2.809 mannen die op consultatie gingen voor erectiestoornissen, en volgden vervolgens 1.400 onder hen gedurende meerdere jaren. Verschillende studies hebben reeds aangetoond dat erectiele dysfunctie een vroegtijdig kan zijn van een cardiovasculair incident en dus een risicofactor voor de ontwikkeling van ziektes als hartinfart, CVA…
«Bij mannen met erectiestoornissen werd de teelbalgrootte echter nog nooit onderzocht» verklaart het team hun onderzoeksopzet. Het doel van de studie is dus onderzoeken of er een verband bestaat tussen erectiestoornissen, teelbalgrootte en cardiovasculair risico.

Grote teelballen en risicofactoren voor hart- en vaatziekte

De onderzoekers ondervonden een duidelijk verband tussen grote [1] teelballen, overgewicht, roken en hoge bloeddruk, de laatste drie allen risicofactoren voor hart- en vaatziekte. De onderzoekssubjecten werden bovendien vaker in het ziekenhuis opgenomen voor een cardiovasulair incident. Een mogelijk gevolg van die risicofactoren, verklaren de onderzoekers.

Luteïniserend hormoon-waarden en hart- en vaatziekte

Daarnaast stelden de onderzoekers bij de onderzochte mannen ook hoge waarden vast voor het luteïniserend hormoon (LH), een hormoon dat de aanmaak stimuleert van het mannelijk geslachtshormoon testosteron. En die hoge LH-waarden zijn schadelijk voor het cardiovasculair systeem, meent het team. Allemaal goed en wel, maar wat is nu precies het verband tussen hoge LH-waarden, risico op hartvaataandoening en het hebben van grote teelballen?

Teelbalgrootte: groot is niet altijd beter

Het Italiaanse team kwam tot de volgende conclusie: het is bekend dat mannen met gezondheidsproblemen, zoals diabetes en hart- en vaatziekte, lagere testosteronwaarden hebben. Het lichaam probeert die lage testosteronwaarden bij zulke mannen zodoende te compenseren door o.a. meer hypofysehormonen af te scheiden, zoals het luteïniserend hormoon. En de aanmaak van testosteron door de teelbal hangt inderdaad af van de stimulatie door LH. Deze reactie kan op zijn beurt leiden tot grotere teelballen. Besluit: wat teelbalgrootte betreft, geldt in seksuele geneeskunde -in tegenstelling tot reproductieve geneeskunde- klein maar fijn.  

Roken mag dan wel gekoppeld worden met zelfverzekerdheid en verleidingskracht, het is heus niet zo weelderig als u zou denken. Zo is uit de recente preventiecampagnes nogmaals gebleken dat het op korte en lange termijn erectiestoornissen kan veroorzaken.

Welk verband tussen tabak en erectie?

Door de schadelijke stoffen in de sigaret gaan de bloedvaten geleidelijk dichtslibben. Dat bevordert atherosclerose (vernauwing van de slagaderwand) en arteriële hypertensie (hoge bloeddruk). Daarom lopen rokers een verhoogd risico op hartinfarcten en hersenberoerten. Maar roken spaart evenmin de slagaders van de penis, die normaal gezien een erectie mogelijk maken door bloed naar de penis te stuwen.

Welk risico voor de erectiekwaliteit?

Volgens een studie uit 2007 zouden mannen die tot één pakje per dag roken 24% meer risico lopen op erectiestoornissen dan niet-rokers. Met meer dan één pakje per dag zou dat risico zelfs 39% hoger liggen. Studies schatten de kans op erectiestoornissen (onvoldoende stevige erectie, te korte erectie of zelfs impotentie) gemiddeld 30 tot 70% hoger in bij rokers. Roken zou dus een grotere impact hebben op het erectievermogen dan ouderdom of diabetes.

Onmiddellijk effect van roken

U hoeft trouwens geen langdurige roker te zijn om de schadelijke gevolgen van roken op het seksleven vast te stellen. Zo verhoogt het onmiddellijk de concentratie koolmonoxide in het bloed. Dit gas doet de slagaders tijdelijk samentrekken (vaatvernauwend effect). Zelfs gelegenheidsrokers kunnen dus te maken krijgen met een verminderde erectiekwaliteit.

Verbetering van de erectie na 48 uur

Het goede nieuws is dat stoppen met roken dit onmiddellijke effect in slechts twee tot drie dagen tijd vermindert. Ook voor vrouwen, bij wie de vaginale lubrificatie in 48 uur tijd toeneemt. Liefde kan dus een goede reden zijn om samen te stoppen met roken. Maar het chronische effect van enkele jaren of tientallen jaren roken op de slagaders is onomkeerbaar.

Bronnen:

1) Sighinolfi MC et al. Immediate improvement in penile hemodynamics after cessation of smoking : previous results. Urology 2007;69(1):163-5

2) Annino, d.m., klevens, r.m., flanders, w.d. Cigarette Smoking: An Independent Risk Factor tor Impotence? American Journal of Epidemiology, december 1994; 140(11):1003-1008

Snurkt u 's nachts? Bent u overdag moe, slaperig en prikkelbaar? Misschien lijdt u wel aan het slaapapneu-hypopneusyndroom (SAHS), een aandoening met precies deze symptomen. Het heeft alles te maken met de ademhaling. Bij sommige patiënten - vaak zijn dat mensen die snurken en/of overgewicht hebben - wordt de luchtstroom tijdens de slaap enkele seconden geblokkeerd. Meestal zijn het er meer dan tien. Als dat fenomeen zich vijf tot tien keer per uur of nog vaker voordoet, krijgt het bloed niet genoeg zuurstof toegediend. Ongeveer 10% van de volwassenen heeft hiermee te kampen.

Slaapapneu verstoort de erectie

Naar schatting 30% van de volwassen mannen met het SAHS heeft last van erectiestoornissen. De oorzaak bestaat uit een samenspel van verschillende factoren. Eerst misschien even opfrissen. Een erectie treedt op als de zwellichamen in de penis gevuld worden met bloed. Bij een stokkende ademhaling zouden de zwellichamen minder doorbloed raken en dat heeft zijn weerslag op de erectie. Ook vermoeidheid als gevolg van het SAHS kan de erectie ontregelen.

SAHS voorkomen en behandelen

Eet gezond en evenwichtig om overgewicht te voorkomen, want overgewicht werkt het SAHS in de hand. Mijd ook geneesmiddelen zoals de benzodiazepinen. Die worden gebruikt in de behandeling van slaap- en angststoornissen en werken in op de geestelijke functies. Ook roken en alcohol zijn af te raden.

Raadpleeg een specialist in slaapapneu

Hebt u last van erectiestoornissen en vermoeidheid? Valt u in slaap voor uw televisietoestel, als u de krant leest of achter het stuur zit? Dan is het misschien nuttig om een specialist in slaapstoornissen te raadplegen. Hij kan via een polysomnografisch onderzoek van de slaap nagaan of er sprake is van het SAHS. De meest gebruikte therapie is een slaapmasker dat de patiënt 's nachts op de mond en de neus draagt. Het masker blaast onder druk lucht in de neus of mond en houdt de luchtwegen zo open. Als uw erectiestoornissen te wijten zijn aan slaapapneu, is de kans groot dat het probleem dan verbetert.

Tijdens een erectie neemt de bloedtoevoer naar de zwellichamen (twee zijreservoirs van de penis) toe. Bij erectiestoornissen is die functie echter aangetast. Een vaatverwijdende stof (prostaglandine, papaverine...) inspuiten in de zwellichamen, kan in bepaalde gevallen het probleem oplossen. Deze injecties doen immers de bloedvaten uitzetten, zodat de bloedtoevoer naar de penis hersteld wordt.

Een erectie zonder seksuele stimulatie

De patiënt kan het product een tiental minuten voor het vrijen zelf injecteren met een gebruiksklare spuit of een injectiepen. In tegenstelling tot orale geneesmiddelenbehandelingen is er met intracaverneuze injecties geen seksuele prikkeling nodig om een erectie te krijgen. De verkregen erectie is dus mechanischer met injecties.

Een doeltreffende behandeling?

Sommige patiënten reageren niet op geneesmiddelenbehandelingen of mogen ze niet gebruiken (deze geneesmiddelen mogen bijvoorbeeld niet gecombineerd worden met nitraatderivaten). In die gevallen kunnen ze baat hebben bij intracaverneuze injecties. De resultaten zijn zeer bevredigend, want ze hebben in 60 tot 70% van de gevallen resultaat.

...maar opgelet voor bijwerkingen!

Intracaverneuze injecties zijn niet zonder bijwerkingen. In 3 à 4% van de gevallen kunnen ze een erectie veroorzaken die meer dan vier uur duurt (priapisme). In dat geval moet de patiënt zo snel mogelijk naar de spoedgevallen. De inspuitingen zijn meestal weinig pijnlijk, al hebben sommige patiënten toch hevige pijn in de penis bij de injectie of tijdens een erectie. Vandaar dat het aan te raden is om niet meer dan twee injecties per week toe te dienen en de fijnst mogelijke naalden te gebruiken.

Aan de Finse universiteit van Tampere werd al vaker onderzoek verricht naar de factoren die het ontstaan van erectiestoornissen in de hand werken. In een recente studie hebben de onderzoekers nagegaan of het aantal wekelijkse vrijpartijen de kans op erectiestoornissen beïnvloedde. Om dat uit te pluizen, hebben 989 mannen met een gemiddelde leeftijd van 59 jaar, een schriftelijke enquête ingevuld.

Andere risicofactoren

De onderzoekers hebben uiteraard ook rekening gehouden met de aanwezigheid van andere risicofactoren voor erectiestoornissen in deze groep, zoals hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten of diabetes.

Geen erectie, geen seks

Mannen die bij het opstarten van het onderzoek al erectiestoornissen hadden, werden niet in de resultaten opgenomen. Hetzelfde team onderzoekers had in een vorige studie immers al aangetoond dat de aanwezigheid van een erectiestoornis de frequentie van geslachtsgemeenschap sterk vermindert. Geen erecties betekent dan ook geen seksuele contacten.

Vaker vrijen vermindert risico op erectiestoornis

Maar in deze studie wilden de onderzoekers natrekken of de frequentie van geslachtsgemeenschap een invloed had op het ontstaan van een erectiestoornis. Bij mannen die minder dan een keer per week seks hadden, kwamen erectiestoornissen dubbel zo vaak voor dan bij diegenen die het wel eens per week deden. Hoe zeldzamer de seksuele contacten, hoe vaker er erectiestoornissen waren. Tot hun verwondering bleek er geen verband te zijn tussen het hebben van ochtenderecties en het ontstaan van een erectieprobleem. In tegenstelling tot wat wel eens gedacht wordt, is de ochtenderectie dus geen teken van erectiele kracht.

De auteurs besluiten dat regelmatige seksuele activiteit mannen tussen 55 en 75 jaar beschermt tegen erectiestoornissen. Meer seks dus? Als dat geen goed nieuws is…

Koskimäki J, et al. Regular intercourse protects against erectile dysfunction: Tampere Aging Male Urologic Study. Am J Med 2008;121(7):592-6

“De link tussen erectiestoornissen en hartziekten is dat de diameter van een bloedvat dat zuurstof naar de hartspier brengt vergelijkbaar is met de diameter van een bloedvat dat zuurstof naar de penis brengt. Als er onvoldoende bloedtoevoer naar de penis is, stelt men dan ook in eerste instantie erectiestoornissen vast. Maar de kans is groot dat er ook een probleem is met de hartspier. Aan de oorsprong van dergelijke symptomen liggen dus problemen met de bloedvaten (atheroomplaques, vernauwingen …), waardoor de doorbloeding van hart en penis vermindert. Er bestaat dus wel degelijk een verband tussen de twee ziektebeelden”, legt dr. Ost uit.

Het verband tussen erectiestoornis en hartziekte werd recent aangetoond in een klinische studie1: een patiënt met een erectiestoornis heeft bijna een verdubbeling van het risico op een hartinfarct, een hartstilstand en sterfte door hartproblemen.
Mannen van 40-50 jaar die met een erectiestoornis bij de uroloog op consultatie komen, krijgen dan ook vaker dan vroeger een metabool onderzoek, bestaande uit een controle van het cholesterolgehalte en de bloedsuikerspiegel. Diabetes, hypercholesterolemie, verhoogde bloeddruk en roken zijn inderdaad de voornaamste oorzaken van vasculaire letsels.
“Bovendien worden ze ook vrij snel doorgestuurd naar de cardioloog voor een fietsproef, waardoor bijvoorbeeld silentieuze ischemie kan worden opgespoord. Dat wil zeggen dat de hartspier te weinig zuurstof krijgt, terwijl de mensen op dat moment nog niet veel herkenbare klachten hebben,” gaat de uroloog verder.

Omdat de meeste mannen de link tussen erectiestoornis en hartziekte helemaal niet maken, is het aan de specialisten zelf, urologen en cardiologen, maar ook aan de huisarts om hiervoor alert te zijn.
Als uit een gesprek met een patiënt met erectiestoornissen blijkt dat hij al pijn op de borst gevoeld heeft, dat hij buiten adem is als hij de trap oploopt of aan sport doet, dan is een onmiddellijke doorverwijzing naar de cardioloog aan de orde.
Omgekeerd zouden cardiologen en ook huisartsen actief moeten vragen naar erectiestoornissen bij hun patiënten. Al bestaat er medicatie voor de bloeddruk die niet bevorderlijk is voor de erecties.

Indien u niet weet dat u een risico op hart- en vaatziekten heeft, blijft het in eerste instantie belangrijk om regelmatig bij de huisarts te gaan om de bloeddruk te laten meten, suiker- en vetspiegels te laten controleren, en zo preventief bloedvatziekten te vermijden. “Dat is zowel goed voor het hart als voor de erecties”, benadrukt dr. Ost.
Indien u al erectiestoornissen hebt, zal de huisarts doorverwijzen naar de uroloog of cardioloog.
Kortom, het is nuttig om over erectiestoornissen te praten met de huisarts – al kunt u dat vervelend vinden. Het kan namelijk een signaal zijn dat er ook op cardiovasculair vlak een probleem in wording is. U voelt het (nog) niet aan uw hart, maar merkt het wel aan uw erecties. Dat is gelukkig niet bij iedereen het geval. Zoals altijd: voorkomen is beter dan genezen!

Het woord 'priapisme' verwijst naar de Griekse mythologie. Priapus is namelijk de god van geluk en vruchtbaarheid, en wordt afgebeeld met een enorme penis in erectie. In de geneeskunde is priapisme een erectie die meer dan vier uur duurt, zonder dat er sprake is van enige seksuele prikkel.

Een verstoorde bloedafvoer

Bij een normale erectie neemt de bloedtoevoer naar de zwellichamen (de twee zijreservoirs van de penis) toe. Bij priapisme daarentegen is de veneuze drainage (bloedafvoer) van de zwellichamen verstoord, waardoor het bloed niet meer wegkan uit de reservoirs. Deze circulatiestilstand wordt beschouwd als een urologisch spoedgeval. Ze is zeer pijnlijk, en als ze niet tijdig behandeld wordt, kan ze de erectiefunctie aantasten. Na meer dan 24 uur priapisme houdt 60% van alle patiënten er blijvende erectiestoornissen aan over.

Verschillende soorten priapisme

Er bestaan drie soorten priapisme:
> 'Low-flow' priapisme: is de meest voorkomende vorm. Kan te wijten zijn aan intracaverneuze injecties die soms gebruikt worden bij de behandeling van erectiestoornissen.
> 'High-flow' priapisme: wordt vaak veroorzaakt door een zitvlakletsel(val, shock...).
> Recidiverend priapisme: het gaat hier om episodes van minder dan drie uur die kunnen evolueren naar 'low-flow' priapisme. Dit type priapisme kan ook chronisch worden.

Welke behandelingsmogelijkheden?

De behandeling van priapisme heeft als doel de erectie te beëindigen, maar ook om recidieven (herval) en blijvende erectiestoornissen te vermijden. Ze verschilt naargelang het soort priapisme en kan medicamenteus zijn (pijnstillers, als symptomatische behandeling) of chirurgisch. Meestal wordt er een punctie uitgevoerd, om de bloedafvoer uit de zwellichamen te herstellen. Als dat geen resultaat oplevert, wordt er een zogenaamde caverno-spongieuze fistel aangelegd (een verbinding tussen de sponsachtige lichamen en de zwellichamen, om de bloedafvoer te vergemakkelijken). Deze behandeling is meestal succesvol, op voorwaarde dat ze uitgevoerd wordt binnen de eerste 24 uur.

Het was François de la Peyronie die in 1743 de gelijknamige ziekte beschreef, een goedaardige, maar wel invaliderende aandoening. De ziekte van Peyronie is weinig bekend bij het grote publiek, al treft ze ongeveer 5% van alle volwassen mannen, meestal na 40 jaar en vooral halverwege de vijftig. Ze wordt gekenmerkt door elasticiteitsverlies van de penis, in het bijzonder van een min of meer groot deel van de zwellichamen (de twee zijreservoirs van de penis).

De twee fasen van de ziekte van Peyronie

• De eerste fase is een ontstekingsfase en tegelijk de 'acute' fase. Daarbij voelt de penis vaak pijnlijk aan in erectie, maar soms ook in rust.
• In de tweede, 'chronische' fase treedt er fibrose op van de aangetaste zone van de penis, die harder en minder elastisch wordt. Die fibrose veroorzaakt in veel gevallen een kromming van de penis als hij in erectie komt (in extreme gevallen kan hij een hoek vormen van 90°).

Erectiestoornissen: een frequent gevolg

De ziekte van Peyronie kan het normale geslachtsverkeer hinderen. De kromming van de penis kan immers te groot worden en penetratie pijnlijk - en nagenoeg onmogelijk - maken voor de man of de vrouw. Het fibroseproces kan ook een groot deel van de zwellichamen aantasten en erecties bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken. Uiteindelijk kampen alle Peyronie-patiënten met erectiele disfunctie.

De ziekte van Peyronie behandelen

PDE5-inhibitoren (Cialis®, Levitra®, Viagra®) kunnen erectiestoornissen doeltreffend behandelen. Toch is voorzichtigheid geboden bij anatomische misvorming van de penis, zoals bij de ziekte van Peyronie het geval is. PDE5-inhibitoren mogen dus eventueel ingenomen worden tijdens de acute fase als dat noodzakelijk is. Probleem: veel patiënten raadplegen pas een arts in de chronische fase