Lymfomen

---

NIEUWS

Gepubliceerd op 09/05/2019 à 15:17

Hodgkin in remissie: laat je verder opvolgen!

Vandaag de dag zijn de genezingskansen bij de ziekte van Hodgkin na behandeling groot. Aangezien het meestal gaat om jonge patiënten, moeten we wel bedacht zijn op de bijwerkingen van chemo- en radiotherapie op lange termijn. Welke zijn die en hoe gebeurt de 'follow-up'?

“In de vroege ziektestadia is 90 tot 95% van de hodgkinpatiënten na vijf jaar nog in leven. Als de ziekte meer gevorderd is, ligt die overleving nog steeds rond de 85 à 90%. Dat zijn overlevingscijfers die we bij veel andere vormen van kanker niet zien! Dat is vooreerst toe te schrijven aan de jongere gemiddelde leeftijd van hodgkinpatiënten en vervolgens aan de hoge doeltreffendheid van de therapie”, legt dr. Vanessa Van Hende (hematoloog, AZ Nikolaas en AZ Lokeren) uit. “Daardoor kunnen hodgkinpatiënten soms pas 10 tot 20 à 30 jaar later te maken krijgen met bijwerkingen van hun oorspronkelijke behandeling.” Maar er zijn ook bijwerkingen die zich vrij snel na de therapie manifesteren.

Anticiperen op een kinderwens

Een van de mogelijke negatieve effecten van de behandeling waar men rekening moet mee houden worden, is het risico op infertiliteit. “Als de mensen geconfronteerd worden met de diagnose van de ziekte van Hodgkin, is hun kinderwens op dat moment meestal geen prioriteit, maar na 2 à 3 jaar ziektevrij zijn, komt die wens opnieuw meer op de voorgrond. Daarom moet nog vóór de start van de behandeling worden gevraagd naar de kinderwens. Als die er is, stuur ik de mensen door naar een fertiliteitscentrum vóór de start van de therapie.” De eerstelijnsbehandeling bij de ziekte van Hodgkin heeft in principe geen infertiliteit tot gevolg, maar we weten natuurlijk niet op voorhand hoe de behandeling zal verlopen.

Rookstop

Een van de chemotherapeutische middelen die bij de behandeling worden gegeven, is bleomycine, een middel dat het risico op longschade op lange termijn verhoogt. Dat risico is bij rokers nog veel groter. Een rookstop – sowieso altijd aangeraden – is in dat geval dus een absolute must. Rokers lopen trouwens ook meer risico op infecties tijdens de behandeling.

De schildklier controleren

Een zesmaandelijkse of jaarlijkse controle van de schildklierfunctie, door middel van bloedonderzoek, wordt aangeraden als de schildklier binnen het bestraalde gebied zit. Bij 20 à 30% van de patiënten kan de schildklier immers minder gaan werken door de bestraling.

Het hart beschermen

De ziekte van Hodgkin presenteert zich meestal met klieren in de hals en in het mediastinum. Wanneer de ziekte enkel gelokaliseerd is aan één kant van het middenrif, maakt bestraling deel uit van de behandeling. Bestraling veroorzaakt vroegtijdigere verkalking en vernauwing van de bloedvaten, zowel van de kransslagaders van het hart als van de halsbloedvaten. Die gevolgen uiten zich meestal 10 tot 15 jaar na de behandeling en verhogen het risico op hartinfarct en hersentrombose. De chemo- en radiotherapie kunnen we niet meer ongedaan maken, maar alle andere risicofactoren moeten zo laag mogelijk blijven: geen overgewicht, niet roken, suiker en cholesterol onder controle. Een jaarlijkse nuchtere bloedafname om de suikerspiegel en het cholesterolgehalte te controleren, is noodzakelijk. Die moeten trouwens strikt geregeld worden door een dieet of zo nodig medicatie. Vijf jaar na het stoppen van de behandeling worden de patiënten ook naar de cardioloog verwezen voor een echografie van het hart. Hoe vaak dat herhaald moet worden, is afhankelijk van de bevindingen, maar meestal gebeurt er om de vijf jaar een routinecheck-up.

Eventuele borstkanker opsporen

Een belangrijke bezorgdheid is het risico op een tweede diagnose van een vorm van kanker. Bij vrouwelijke patiënten gaat het vooral om borstkanker. Dat kwam vroeger wel vaker voor, omdat de bestralingsvelden uitgebreider waren en beide borsten vaak binnen het bestralingsveld lagen. De bestralingstoestellen van nu zijn beter, de dosissen liggen lager en we trachten nu enkel de betrokken lymfeklieren te bestralen in plaats van de veel ruimere gebieden vroeger. Dat neemt niet weg dat er strooistraling is en we, rekening houdend met het familiale risico, blijven screenen op borstkanker. Meestal beginnen we 10 jaar na het stoppen van de behandeling met mammo- en echografie. NMR (nucleaire magnetische resonantie) wordt aanvullend gebruikt bij patiënten met een familiale of eigen voorgeschiedenis van borstkanker. De patiënten moeten hier echt attent op worden gemaakt en doorgestuurd worden naar de gynaecoloog.

Volhouden op lange termijn

Het opsporen van bijwerkingen verloopt in het begin wel vlot. Maar na verloop van tijd willen de mensen een streep trekken onder hun ‘ziek-zijn’. “Het risico op een herval van de ziekte van Hodgkin is de eerste vijf jaar het grootst. Tijdens die periode volg ik de patiënten altijd zelf op”, benadrukt dr. Van Hende. “Ik tracht mijn patiënten te motiveren om daarna toch nog jaarlijks of tweejaarlijks bij mij op controle te blijven komen voor de opvolging van eventuele laattijdige bijwerkingen. Uiteraard kan dat ook gebeuren door de huisarts of in samenwerking met hem. Het mag alleen niet vergeten worden ...”

Het is de rol van de Belgian Hematology Society (BHS) om artsen en patiënten te sensibiliseren om de follow-up op lange termijn te blijven volhouden. “Samen met de collega’s hebben we ervoor gekozen om die langetermijnopvolging heel expliciet in de richtlijnen voor de behandeling van hodgkin op te nemen. Zo hopen we meer mensen te kunnen overtuigen en verhalen te vermijden over laattijdig gediagnosticeerd hartfalen of over een hartinfarct op jonge leeftijd, zaken die men misschien had kunnen voorkomen."

“Uiteraard ontwikkelt niet elke patiënt bijwerkingen op lange termijn, maar voorkomen blijft toch beter dan genezen”, besluit dr. Van Hende.