Uitzaaiingen in de lymfeklieren

Wanneer de tumor een zekere omvang heeft en het melanoom wordt verwijderd, wordt ook de dichtstbijzijnde lymfeklier, de schildwachtklier, weggenomen. Vervolgens gaat men met een microscoop analyseren en bepalen of de kankercellen zich naar die lymfeklier hebben verspreid. Is dat het geval? Dan is er een niet te verwaarlozen risico dat de kankercellen zich ook elders in het lichaam hebben verspreid. Om het risico op recidief of op uitzaaiingen te verkleinen, wordt een adjuvante behandeling met nivolumab van één jaar voorgeschreven.

Uitzaaiingen over het hele lichaam

Huidkankerpatiënten met uitzaaiingen in longen, lever, darmen, bijnieren of hersenen kunnen eveneens een adjuvante behandeling krijgen, op voorwaarde dat de chirurg alle uitzaaiingen die op de scans te zien zijn, volledig kan weghalen. “Als de medische beeldvorming na de verwijdering van de lokale lymfeklieren en de uitzaaiingen geen tumor meer weergeeft, kan de patiënt gedurende één jaar nivolumab nemen. We weten immers dat de ziekte zich op microscopische schaal verscholen houdt in het lichaam. Het risico bestaat dat ze opnieuw opduikt in de weken, maanden of jaren die volgen. De behandeling met nivolumab verkleint dat risico”, zegt professor Bart Neyns, diensthoofd Oncologie aan het UZ Brussel.

Tussen uitzaaiingen in de lymfeklieren en uitzaaiingen over het hele lichaam zijn er nog heel wat mogelijkheden. Zo kunnen uitzaaiingen ook aanwezig zijn op minder dan 2 cm van de initiële tumor (satellietmetastase) of tussen de initiële tumor en de schildwachtklier (in-transitmetastase). “Indien de chirurg alle uitzaaiingen weghaalt en er bij het controleonderzoek niets meer blijkt te zijn, kan de patiënt preventief gezien ook één jaar nivolumab nemen, om een eventueel recidief te vermijden”, zo voegt de professor eraan toe.

Adjuvante behandeling: het resultaat

Sinds eind 2018 is nivolumab toegestaan als adjuvante behandeling voor patiënten met een melanoom. Grootschalig onderzoek toont aan dat die behandeling een betere bescherming biedt tegen een recidief dan een adjuvante behandeling met ipilumumab. Bovendien is het risico op gevaarlijke bijwerkingen kleiner met nivolumab. “In dat onderzoek wordt de behandeling gedurende één jaar toegediend, op voorwaarde dat de patiënt de behandeling goed verdraagt en dat de ziekte in die periode niet meer opduikt”, verduidelijkt professor Neyns. Over het algemeen wordt met nivolumab van start gegaan binnen de twaalf weken na de chirurgische ingreep.

“Hoe vroeger het stadium, hoe kleiner het risico op recidief. Een adjuvante behandeling met nivolumab van één jaar zorgt ervoor dat het risico op recidief naar verhouding met bijna de helft afneemt.”

Aandachtig blijven voor bijwerkingen

De bijwerkingen van nivolumab zijn onvoorspelbaar en niet beperkt in de tijd. Daardoor worden ze mogelijk niet gedetecteerd en kunnen ze onbehandeld blijven. “Toch is de behandeling met nivolumab, in combinatie met een tijdige opsporing en de juiste behandeling door een gespecialiseerde arts, een veilige behandeling”, verzekert professor Neyns. “Op mijn initiatief heeft de producent in België een observationeel onderzoek opgestart waaraan alle patiënten kunnen deelnemen die nivolumab hebben gekregen. Het is belangrijk dat we onze kennis over de behandeling uitbreiden op basis van de ervaringen en resultaten.”

Veertig procent van de kankerpatiënten in België ondervond al discriminatie of afwijzing omwille van zijn of haar ziekte. Dat blijkt woensdag uit een bevraging die het digitaal platform "My Health, My Life" liet uitvoeren bij 500 kankerpatiënten.

Pandemie: een invloed had op hun kwaliteit van leven

Stichting Kankerregister heeft het aantal gediagnosticeerde patiënten tijdens de eerste twee jaar van de gezondheidscrisis gevolgd. Zij schat dat er 2.700 niet-gediagnosticeerde gevallen van kanker zijn. "Het aantal nieuwe kankerdiagnoses blijft elk jaar toenemen," aldus Kevin Punie, Medisch Oncoloog UZ Leuven. Bovendien waren bijna 9 van de 10 ondervraagde patiënten (89,4%) van mening dat de pandemie een invloed had op hun kwaliteit van leven. De gevolgen zijn meervoudig: emotioneel leed (38,8%), depressie (37,2%), fysieke pijn door gebrek aan behandeling (31,8%), ernstigere symptomen door gebrek aan zorg (31,2%) en eenzaamheid (28,4%). Bovendien constateerde 66,2% van de respondenten een daling van de kwaliteit van de verleende zorg.

Kankerpatiënten: een meer holistische benadering

"Er is duidelijk behoefte aan een meer holistische benadering van de problemen van kankerpatiënten", zegt Stefan Gijssels, voorzitter van het Patient Expert Center. "Voor de meeste kankerpatiënten zijn er financiële gevolgen, maar ook afwijzing en zelfs discriminatie, isolement en onbegrip, en moeilijkheden om over seksuele problemen te praten. In 60% van de gevallen is er niet eens een interdisciplinaire aanpak van het ziekenhuis. Gespecialiseerde patiëntenverenigingen zouden in dit opzicht een belangrijke aanvullende rol kunnen spelen."