Begrijpen

Vruchtbaarheid

De vruchtbaarheid is de mogelijkheid om zich voort te planten. Vrouwen zijn slechts een deel van hun leven vruchtbaar: in het algemeen tussen de 13 en 50 jaar. In deze periode zijn de eierstokken (vrouwelijke geslachtsklieren) actief. De werking van de eierstokken wordt geregeld door een andere klier, die zich aan de basis van de hersenen bevindt: de hypofyse. Deze klier scheidt twee hormonen af, FSH en LH, waardoor elke cyclus een eicel rijpt in de eierstokken.

Menstruatiecyclus

De menstruatiecyclus is een weerspiegeling van de activiteit van de eierstokken. De eierstokken (ovaria) zijn twee klieren die eicellen en vrouwelijke hormonen produceren. De eicel is de voortplantingscel: indien ze wordt bevrucht door een spermatozoïde ontstaat een embryo. Het springen van de eicel, normaal in het midden van de cyclus (14e dag) tijdens de vruchtbare jaren van de vrouw, wordt 'eisprong' of 'ovulatie' genoemd. De eierstokken maken ook vrouwelijke hormonen aan: oestrogenen en progesteron.

De vrouwelijke hormonen dragen bij tot het verschijnen en het in stand houden van de secundaire geslachtskenmerken van de vrouw (borsten, vulva, beharing...). De huid van de vrouw is fijner. De haren groeien sneller. Er groeit alleen haar in de oksels en op de onderbuik. De stem is hoger. De heupen zijn breder dan de schouders. In vergelijking met de man zijn de spieren en beenderen minder robuust.

De premenopauze en de perimenopauze

De premenopauze begint rond de leeftijd van 45 jaar: ondanks een stijging van het FSH (hormoon dat de ovulatie regelt) begint de activiteit van de eierstokken af te nemen. Er is niet meer elke maand een eisprong, de menstruatiecyclus wordt geleidelijk aan onregelmatiger. De hormoonproductie daalt, vooral van progesteron. Tijdens deze periode kan de vrouw een relatief overwicht aan oestrogenen vertonen: gespannen borsten, prikkelbaarheid, vasthouden van vocht (gezwollen enkels)... De perimenopauze omvat de premenopauze en het jaar dat volgt op het definitieve stoppen van de menstruatie.

De menopauze

Op een gegeven moment, gemiddeld rond de leeftijd van 51 jaar, is de voorraad eicellen - de vrouwelijke voortplantingscellen - in beide eierstokken uitgeput. Er is geen ovulatie meer mogelijk, de menstruatiecyclus verdwijnt. Er is geen menstruatie meer. Dit is de menopauze: er worden bijna geen oestrogenen en progesteron meer aangemaakt. De menopauze is dus de levensfase die begint na de laatste menstruatie en die eindigt met de dood.

Vroege menopauze

Bij ongeveer 1% van de vrouwen treedt de menopauze op voor de leeftijd van 40 jaar. In dat geval is er sprake van vroege menopauze. Ze kan het gevolg zijn van een genetische factor of van een heelkundige ingreep (verwijdering van beide eierstokken), van een chemo- of radiotherapeutische behandeling of van een auto-immuunziekte.