De menopauze: een onderwerp waar vrouwen weinig over weten

Uit een enquête⁽¹⁾ die gevoerd werd door de Belgische Vereniging voor Menopauze (BVM) bij 700 Belgische vrouwen blijkt dat 61% van de ondervraagden meent dat de menopauze een korte voorbijgaande fase in hun leven is: 44% van de vrouwen denkt dat de menopauze zich afspeelt over een periode van 3 tot 5 jaar, terwijl 17% vermoedt dat het slechts 1 of 2 jaar duurt. Die statistieken zijn verbazingwekkend als je weet dat de menopauze meer dan 30 jaar in het leven van een vrouw vertegenwoordigt. Het onderwerp is vaak taboe en er zijn veel misverstanden rond. Om op een degelijke manier om te gaan met die periode, is het belangrijk om er voldoende over te weten.

Een didactische en interactieve applicatie

De Visuele e-Gids van de Patiënt 'Menopauze' werd ontwikkeld in de vorm van een app voor smartphones. Het doel van de app is om vrouwen in de menopauze en hun familie en vrienden een betere kennis te geven van de menopauze en van de gevolgen van die belangrijke fase in hun leven. In deze applicatie vindt u:

• veelvuldig geïllustreerde informatie over de menopauze, de gevolgen ervan, de voor- en nadelen van de behandelingen en advies over hoe ermee om te gaan in het dagelijkse leven;
• beeldanimatie om een beter begrip te krijgen van de menstruatiecyclus en de voordelen van een hormonale substitutietherapie (HST);
• een quiz waarmee u uw kennis over behandelingen voor de menopauze kunt testen;
• een instelling waarmee u bepaalde inhoud bij uw favorieten kunt plaatsen om er sneller toegang tot te hebben.

Elke week kunnen de gebruikers een nieuw item ontdekken met veel informatie en praktische tips om beter om te gaan met de menopauze.

Waar kunt u de applicatie downloaden?

De Menopauze App is gratis beschikbaar in de App Store en in Google Play. Om de app te downloaden, moet u enkel op een van de volgende links klikken:

• Google Play (Android),
• App Store (iOS).

Wat is de menopauze? Welke gevolgen heeft de menopauze in het dagelijkse leven? Wat is hormonale substitutietherapie? Wat zijn de voor- en nadelen van dit type behandeling? Moet u in de menopauze uw leefstijl aanpassen? Door de visuele voorstelling van de e-Gids kunnen vrouwen in de menopauze en de mensen om hen heen deze belangrijke levensfase beter begrijpen.

U vindt in deze e-Gids:

• didactische en interactieve informatie over de menopauze, de gevolgen ervan in het dagelijkse leven, en uitleg over hormonale substitutietherapie,
• beeldanimatie om de menstruatiecyclus en de voordelen van hormonale substitutietherapie te begrijpen,
• praktische tips,
• een quiz om uw kennis over de menopauze te testen.

De Visuele e-Gids van de Patiënt over de menopauze is beschikbaar voor iPad, Androïd-tablet of via een miniwebsite.

Voor nog meer gebruiksgemak kunt u ook surfen naar www.visuele-e-gids-menopauze.be en de e-Gids raadplegen of downloaden op een drager naar keuze.

De menopauze, ‘een tijdelijke fase’

Met de menopauze begint een nieuwe fase in het leven van de vrouw. Doordat het vrouwelijk lichaam in deze periode veel minder vrouwelijke hormonen produceert, treden vaak opvliegers, slaapstoornissen, humeurschommelingen enz. op. “Veel vrouwen denken echter dat de menopauze een tijdelijke fase is.” Aan het woord is prof. Herman Depypere, gynaecoloog aan het UZ Gent en vicevoorzitter van The Belgian Menopause Society. In het kader van een artikel dat binnenkort verschijnt in vaktijdschrift Maturitas, namen de professor en de BMS de resultaten⁽¹⁾ onder de loep van een internetenquête bij 696 vrouwen. Gevraagd naar hun perceptie van en ervaringen met de menopauze, “besefte slechts 39% van de ondervraagde vrouwen dat deze levensfase niet van voorbijgaande aard is, maar de rest van hun leven zou duren”, vervolgt de professor.

Menopauze zorgt vooral voor fysieke ongemakken

Ondanks de verwarring over de duur van de menopauze, zijn de Belgische vrouwen in het algemeen goed op de hoogte van wat de menopauze precies is.

• “37% heeft de kwestie dan ook al besproken met de huisarts of gynaecoloog voor er sprake is van enig symptoom”, weet prof. Depypere.
• 23% van de ondervraagde vrouwen zegt er geen last van te hebben.
• 77% ondervindt echter wel nadelen, vooral dan op vlak van fysieke capaciteit en uiterlijk. Toch volgt niet iedereen een behandeling …

Veel vrouwen onderbehandeld

“Zo laat maar liefst 40% van de vrouwen met meer dan drie symptomen zich niet behandelen”, zegt prof. Depypere. Nochtans is de meerderheid op de hoogte van de mogelijke behandelingsvormen. “Wel moeten laag geschoolde vrouwen en vrouwen bij wie de diagnose niet door een arts gesteld is, hierover beter worden geïnformeerd.” Wat doen vrouwen om deze overgang goed door te komen? “Lichaamsbeweging komt als eerste, gevolgd door hormoonsubstitutietherapie (HST).” Een  opvallend verschil tussen het noorden en het zuiden van het land, is dat Waalse vrouwen vaker hun toevlucht zoeken tot de laatst genoemde behandeling dan Vlaamse.

Hormoonsubstitutietherapie en alternatieven

Naast HST en regelmatige fysieke activiteit, zijn vrouwen ook tevreden over relaxatietechnieken en acupunctuur. “Om te weten of deze therapieën nuttig zijn bij zowel bij milde klachten als bij ernstigere symptomen, is echter verdere bevraging nodig”, vult prof. Depypere aan.

Betere voorlichting

“In het algemeen kunnen we uit deze enquête enkele belangrijke conclusies trekken voor de toekomst”, zegt prof. Depypere. “Door vrouwen beter de informeren en te benadrukken dat de menopauze geen tijdelijke fase is, zullen ze meer geneigd zijn om naar een arts te stappen voor een langdurige, efficiënte behandeling. Nu kiezen nog te veel vrouwen voor natuurlijke hulpmiddelen, of helemaal geen, omdat ze denken dat de gevolgen van de menopauze van tijdelijke duur zijn. Het is eveneens belangrijk om vrouwen gerust te stellen over de wat negatieve perceptie van HST. Nogal wat vrouwen kiezen niet voor deze behandeling uit angst voor het risico op o.a. hart- en vaatziekten. Onderzoek heeft deze resultaten echter genuanceerd.”

⁽¹⁾ Deze internetenquête kwam tot stand in samenwerking tussen The Belgian Menopause Society en farmaciebedrijf Abbott.

Wat gebeurt er in het lichaam tijdens de menopauze?

Men spreekt over menopauze als een vrouw al meer dan een jaar geen menstruatie meer heeft gehad. Dat heeft heel wat lichamelijke gevolgen. De eierstokken stoppen hun werking en de vrouw verliest haar vruchtbaarheid. De hoeveelheid oestrogeen in het lichaam vermindert en dat veroorzaakt verschillende symptomen, zoals opvliegers, vaginale droogte, vermoeidheid, gewichtstoename, urineweginfecties ...

Grote lichamelijke veranderingen

De seksualiteit van een vrouw hangt af van verschillende factoren: lichamelijke, psychologische, sociale ... Sommige vrouwen in de menopauze ervaren dat de lichamelijke veranderingen een invloed hebben op hun verlangen en seksueel leven: het verminderde oestrogeen veroorzaakt vaginale droogte waardoor vrijen moeilijker of zelfs pijnlijk kan worden, aangezien er te weinig vocht wordt aangemaakt. Sommige vrouwen hebben ook klachten van urogenitale atrofie: de weefsels van de vulva en de vagina worden dunner en kwetsbaarder. Op die plaatsen is er dus sneller irritatie mogelijk en er kunnen zelfs scheurtjes of kloofjes ontstaan. Aangezien de weefsels bovendien minder doorbloed worden, kan het zijn dat ze minder gevoelig zijn en dat de orgasmes minder intens aanvoelen.

De menopauze: de wereld op zijn kop

De menopauze betekent een ingrijpende verandering in het leven van een vrouw. Veel vrouwen hebben het moeilijk met al die veranderingen en daar heeft hun libido soms onder te lijden. Het lichaam verandert en soms is er ook gewichtstoename. Sommige vrouwen voelen zich daardoor minder goed in hun vel en minder aantrekkelijk. Bovendien kunnen vrouwen in de menopauze zich erg vermoeid, prikkelbaar en zelfs depressief voelen. Daardoor staat hun hoofd dan ook minder naar seks.

Geen algemene regel

In het algemeen geldt dat het libido verschilt van vrouw tot vrouw: sommigen vrijen graag heel vaak, anderen minder frequent. Ook tijdens de menopauze zijn er verschillen te merken. Bij sommige vrouwen heeft de menopauze een negatieve invloed op hun seksueel verlangen. Andere vrouwen daarentegen hebben een rijk seksueel leven en ervaren de menopauze als een echte bevrijding (geen anticonceptie en geen menstruatie meer ...). Nog andere vrouwen wenden deze fase in hun leven aan om hun seksualiteit op een andere manier te herontdekken: ze genieten bijvoorbeeld eerder van knuffels en strelingen, en minder van penetratie.

Praat erover

Als de verminderde seksdrift blijft aanhouden, is het belangrijk dat de vrouw erover kan spreken met haar partner om spanningen door onbegrip te vermijden. Een goede communicatie binnen de relatie is immers cruciaal om het seksleven te bevorderen. Erover praten met de huisarts of gynaecoloog is ook heel nuttig. Er bestaan immers oplossingen om gemakkelijker te kunnen omgaan met moeilijkheden:

• het gebruik van glijmiddel,
• de toediening van intravaginale oestrogenen (in de vorm van crèmes of pillen) of eventueel een hormonale substitutietherapie,
• begeleiding bij een psycholoog en/of seksuoloog (alleen of als koppel) om gevoelens te uiten, zichzelf te aanvaarden en intimiteit terug te vinden binnen de relatie.

Qu’est-ce que la ménopause? Quelles sont ses conséquences au quotidien? Qu’est-ce qu’un traitement hormonal substitutif? Quels sont les avantages et les inconvénients de ce type de traitement? Faut-il adapter son mode de vie à la ménopause? La présentation visuelle de l’e-Guide permet aux femmes ménopausées et à leurs proches de mieux comprendre cette étape importante de la vie.

Vous pourrez y trouver:

• des informations didactiques et interactives sur la ménopause, sur ses conséquences au quotidien, et sur le traitement hormonal substitutif,
• des animations vidéo pour comprendre le cycle menstruel et les bénéfices du traitement hormonal substitutif,
• des conseils pratiques,
• un quiz pour tester vos connaissances sur la ménopause.

L’e-Guide Visuel du Patient Ménopause est disponible sur iPad, tablette Androïd ou via un minisite web.

Pour plus de facilité, vous pouvez vous rendre sur www.e-guide-visuel-menopause.be et consulter ou télécharger l’e-Guide sur le support de votre choix.

La ménopause: un sujet mal connu des femmes

Selon une enquête⁽¹⁾ menée par la Société belge de la Ménopause (SBM) auprès de 700 femmes belges, 61% des femmes considèrent la ménopause comme une période passagère de leur existence: 44% pensent que la ménopause correspond à un laps de temps de 3 à 5 ans, tandis que 17% estiment sa durée à 1 ou 2 ans. Des statistiques étonnantes, quand on sait que la ménopause occupe plus de 30 ans de la vie d’une femme. Ce sujet est parfois tabou et souvent mal compris. Pourtant, pour vivre cette période plus sereinement, il est important de bien la comprendre.

Une application didactique et interactive

L’e-Guide Visuel du Patient «Ménopause» a été développé sous forme d’app pour smartphone, afin de permettre aux femmes ménopausées et à leurs proches de mieux comprendre la ménopause et les implications de cette étape clé dans leur vie. L’application comporte:

• des informations accessibles et richement illustrées sur la ménopause, ses conséquences, les avantages et inconvénients des traitements ainsi que la gestion de la ménopause au quotidien;
• des animations pour comprendre le cycle menstruel et les bénéfices du traitement hormonal substitutif (TSH);
• un quiz pour tester vos connaissances sur le traitement de la ménopause;
• une fonctionnalité permettant de placer certains contenus en favoris afin d’y accéder plus rapidement.

Chaque semaine, les utilisatrices peuvent découvrir une nouvelle actualité regroupant des informations et conseils pratiques pour bien vivre sa ménopause.

Où télécharger l’application?

La Ménopause App est disponible gratuitement sur l’AppStore et sur Google Play. Pour la télécharger, il suffit de cliquer sur un des liens suivants:

• Google Play (Android),
• AppStore (iOS).

Deze benadering gaat verder dan medische behandelingen en moet vrouwen mondiger maken door middel van hoogwaardige informatie over symptomen en behandelingen, empathische klinische zorg en aanpassingen op de werkplek waar nodig, aldus een nieuwe serie van vier artikelen die is gepubliceerd in The Lancet.

Een bevredigend leven tijdens en na de menopauze

Coauteur van de serie, professor Martha Hickey van de Universiteit van Melbourne en het Royal Women's Hospital (Melbourne), zegt: "De misvatting dat de menopauze altijd een medisch probleem is dat consequent een verslechtering van de lichamelijke en geestelijke gezondheid inluidt, moet in de hele samenleving worden bestreden. Veel vrouwen leiden een bevredigend leven tijdens en na de menopauze en dragen bij aan het werk, het gezinsleven en de bredere samenleving. Het veranderen van het verhaal om de menopauze te zien als een deel van gezond ouder worden kan vrouwen beter in staat stellen om door deze levensfase te navigeren en angst en vrees verminderen bij diegenen die het nog moeten meemaken".

De ervaring van de menopauze is voor iedereen anders

"Onze serie vraagt om een geïndividualiseerde aanpak waarbij vrouwen accurate, consistente en onpartijdige informatie krijgen om weloverwogen beslissingen te nemen die voor hen de juiste zijn tijdens de overgang naar de menopauze. Dit kan het nemen van hormoontherapie in de menopauze (ook wel HRT genoemd) inhouden voor symptomen zoals opvliegers en nachtelijk zweten, die kunnen variëren van mild tot extreem slopend, na een gesprek met hun arts over de risico's en voordelen. Terwijl sommige vrouwen ook kunnen kiezen voor psychologische therapieën zoals cognitieve gedragstherapie om de psychologische impact van opvliegers en nachtelijk zweten te verminderen en de slaap te verbeteren."

Een toename van het bewustzijn over de menopauze

In veel samenlevingen is het onderwerp menopauze lang een taboe geweest. Nu beleven landen als het VK, de VS en Australië een 'menopauze-moment', met meer open discussie in de politiek, op het werk en in de media. Hoewel de auteurs van de serie de toename van het bewustzijn over de menopauze toejuichen, uiten ze hun bezorgdheid over de neiging van de media om zich te richten op extreem negatieve ervaringen van de menopauze, door het af te schilderen als een ongelukkige en verontrustende ervaring die een kritieke achteruitgang in de gezondheid van vrouwen inluidt die alleen kan worden opgelost door hormoonvervanging.

Menopauze en hormoontherapieën

"Hoewel het zeker zo is dat sommige vrouwen extreem negatieve ervaringen hebben met de menopauze en baat hebben bij hormoontherapieën, is dat niet het hele plaatje. De realiteit is veel complexer en gevarieerder, met sommige vrouwen die neutrale ervaringen melden en anderen die goede aspecten benadrukken, zoals het vrij zijn van menstruatie en menstruatiepijn. De menopauze beleeft een cultureel moment en dit is een kans om het te erkennen als een natuurlijk onderdeel van gezond ouder worden voor vrouwen dat, met de juiste voorbereiding en ondersteuning, niet iets is om bang voor te zijn," zegt Dr. Lydia Brown van de Universiteit van Melbourne.

Menopauze en geestelijke gezondheid

Er heerst een wijdverbreid geloof dat de menopauze in verband wordt gebracht met een slechte geestelijke gezondheid, maar een overzicht van 12 onderzoeken, gepubliceerd als onderdeel van de serie, dat de associatie tussen de overgang naar de menopauze en depressie onderzoekt, bevestigt dit niet. Twee van de 12 onderzoeken melden een toename van depressieve symptomen tijdens de menopauze, maar drie onderzoeken vonden geen toename en de overige zeven onderzoeken melden gemengde resultaten. Na bestudering van deze en andere studies concluderen de experts van de serie dat er geen robuust bewijs is dat het risico op angst, bipolaire stoornis, psychose of zelfmoord toeneemt voor alle vrouwen tijdens de overgang naar de menopauze.