Het belang van een luisterend oor

Zware behandelingen en autonomiebeperkingen of -verlies: het zijn zware dobbers voor patiënten met nierinsufficiëntie. Valenina Provenzano werkt als psychologe op de dienst nefrologie van het Erasmusziekenhuis. Ze begeleidt patiënten die het moeilijk hebben en helpt hen om hun moreel op te krikken.

De diagnose te horen krijgen, is altijd een schok. Sommige patiënten kunnen die vrij makkelijk verwerken, andere niet. "Die laatste weten echter dat ze altijd bij mij terechtkunnen", aldus Valentina Provenzano. Maar toegegeven: hulp zoeken bij een psycholoog, blijft voor velen een moeilijke stap. Uit studies blijkt nochtans dat 40 % van de patiënten bij het begin van detekenen van depressie vertoont. Ook "oudgedienden", die soms al jaren zonder morren op dialyse komen, zijn niet vrij van een dip. "Artsen en verpleegkundigen zijn het best geplaatst om eventuele alarmsignalen op te sporen bij die patiënten. Ik begeleid die dan ook meestal op hun verzoek. Dat is niet altijd even makkelijk, want sommige patiënten voelen zich overvallen of begrijpen niet waarom ik naar hen toekom. Ik geef hen in elk geval de keuze om mijn hulp te weigeren. Het belangrijkste is dat ze weten dat ik er altijd ben voor hen."

Er zijn geen mirakeloplossingen!

Ongeveer 1/3 van alle dialysepatiënten is niet therapietrouw en geeft daarmee het signaal dat ze hun ziekte niet aanvaarden. Sommige patiënten nemen hun geneesmiddelen niet regelmatig, andere houden zich niet aan hun dieet. "Eén van mijn patiënten, een diepgelovige, was ervan overtuigd dat een mirakel hem zou redden", vervolgt Valentina Provenzano. "Hij vond de dialysesessies nutteloos en wilde er veel meer tijd tussen. Toen ik met hem begon te werken, merkte ik meteen dat onze relatie gebaseerd was op uitwisseling en dat hij me niet alleen 'gebruikte' om zijn nood te klagen. Vandaag aanvaardt hij veel beter zijn ziekte en heeft hij minder moeite met zijn behandeling."

Als vogels die hun vleugels kwijt zijn…

Om te kunnen overleven, moeten chronische nierinsufficiënten in dialyse blijven tot ze een transplantatie krijgen. Dat betekent dat ze moeten aanvaarden dat ze regelmatig aan een machine moeten liggen. "Velen moeten daarvoor stoppen met werken, hebben geen sociaal leven meer of kunnen niet langer zorgeloos op reis gaan. Een dergelijke vrijheidsberoving kan zware psychologische schade veroorzaken, vooral bij patiënten die geen enkele hoop meer hebben op transplantatie. Velen onder hen voelen zich nutteloos, een gevoel dat volgens mij kan verminderen als de patiënt kiest voor dialyse in een dagcentrum. Want ook al is er altijd een verpleegkundige aanwezig, de patiënt koppelt zich alleen aan en af. Op die manier heeft hij het gevoel dat hij actief meewerkt aan zijn behandeling, opnieuw controle verwerft over zijn leven en een zekere autonomie terugvindt."

Aurélie Bastin, met medewerking van Valentina Provenzano, psychologe op de dienst nefrologie van het Erasmusziekenhuis.

Deel en print dit artikel