Oorzaken

Een ziekte die duidelijk meer voorkomt

Het aantal patiënten met acuut nierfalen neemt de laatste jaren toe. Die trend heeft vooral te maken met de stijging van een aantal chronische aandoeningen die nierinsufficiëntie kunnen veroorzaken. Het gaat dan in de eerste plaats om diabetes en hypertensie, die samen goed zijn voor 50 tot 60% van alle gevallen van terminale nierinsufficiëntie. Recent werden nieuwe oorzaken van nierinsufficiëntie vastgesteld, zoals nieraandoeningen die verband houden met hartinsufficiëntie of aandoeningen aan de grote en middelgrote bloedvaten (cardiorenaal syndroom en vasculaire nefropathie). Deze aandoeningen komen steeds vaker voor. Nierinsufficiëntie kan nog tal van andere oorzaken hebben. In zeldzame gevallen gaat het om bepaalde erfelijke ziekten, maar in 10 tot 15% van de gevallen kan er geen oorzaak worden gevonden.

Microalbuminurie: een vroegtijdig teken

Ongeveer 25% van alle dialysepatiënten heeft diabetes. Nierschade door diabetes wordt diabetische nefropathie genoemd. Ze ontstaat door aantasting van de bloedvaatjes in de nierfilters. Bij diabetes moet grondig opgespoord worden of de nieren aangetast zijn. Eén van de interessantste en vroegste aanwijzingen is de zogenaamde microalbuminurie. Het gaat hier om de uitscheiding van zeer kleine hoeveelheden eiwit in de urine (30 tot 299 mg albumine per 24 uur).

Strikte controle van de bloeddruk

De nieren spelen een belangrijke rol bij het regelen van de bloeddruk omdat ze het zoutgehalte en de vochtbalans in het lichaam bepalen. Een nierziekte kan dan ook hypertensie veroorzaken. Een hoge bloeddruk is schadelijk voor de nieren en verergert nierinsufficiëntie: op die manier ontstaat er een vicieuze cirkel. Om die te doorbreken, is het aan te raden om de bloeddruk van patiënten met nierinsufficiëntie strikt onder controle te houden (<130/85 mmHg), niet alleen om de nieren te beschermen, maar ook om het risico op cardiovasculaire complicaties te verminderen.

Nierschadelijke geneesmiddelen

Sommige geneesmiddelen veroorzaken nierinsufficiëntie. Jarenlang gebruik van bepaalde geneesmiddelen – zoals ontstekingsremmers, paracetamol, fenacetine (een pijnstiller die ondertussen uit de handel is genomen) en lithium – kan een rol spelen bij het ontstaan van nierinsufficiëntie. Jodiumhoudende producten zoals die gebruikt bij een ct-scan of bij een onderzoek van de kransslagaders (coronarografie) kunnen nierinsufficiëntie eveneens verergeren als de patiënt diabeet is of wanneer er al nierinsufficiëntie is.

Chronische urineweginfecties

Een foute inplanting van een urineleider in de blaas is de belangrijkste oorzaak van chronische urineweg- en nierinfecties. Bij kinderen moeten die infecties tijdig opgespoord worden om een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) te verhinderen en om op die manier nierfalen te voorkomen.