Begrijpen

Een degeneratieve ziekte

De ziekte van Parkinson gaat gepaard met een progressieve aantasting van bepaalde zeer specifieke zenuwcellen in de hersenen. Die zenuwcellen liggen in een diep en primitief gedeelte van de hersenen, de hersenstam (meer bepaald in de substantia nigra). Ze zijn verantwoordelijk voor de productie van de neurotransmitter dopamine. Die chemische stof is onmisbaar voor de goede communicatie tussen zenuwcellen en speelt een essentiële rol bij de controle van bewegingen.

Als de voorraad uitgeput is

De eerste symptomen van de ziekte treden pas op wanneer de dopamineproductie in de hersenen met 50 tot 70% verminderd is. Er is dus een langdurige presymptomatische fase.

Mannen meer dan vrouwen

De ziekte van Parkinson komt bij beide geslachten voor. Toch worden in alle epidemiologische studies meer mannen dan vrouwen gemeld, vooral boven de leeftijd van 70 jaar. Het is niet steeds duidelijk of dit verschil reëel is of berust op een rapporteringsbias.

Op welke leeftijd?

De gemiddelde leeftijd waarop de ziekte van Parkinson optreedt, is 60 jaar. De ziekte van Parkinson begint zelden voor de leeftijd van 50 jaar. Zoals gezegd begint de aantasting van de zenuwcellen die dopamine produceren, doorgaans meerdere jaren voor het verschijnen van de eerste symptomen. Bovendien blijkt dat andere systemen, zoals het geursysteem, nog vroeger kunnen worden aangetast.

Enkele cijfers

• Het risico om Parkinson te krijgen in de loop van het leven bedraagt 1,5%. Dat betekent dat iedereen een kans heeft van 1 op 70 om in de loop van zijn leven te worden getroffen door deze ziekte.
• De prevalentie van de ziekte in de algehele populatie bedraagt ongeveer 3 op 1000 inwoners.
• Naar schatting krijgt een op de honderd mensen ouder dan 55 jaar de ziekte.
• Het risico om de ziekte te krijgen neemt toe met de leeftijd en is vijfmaal zo groot tussen 50 et 70 jaar.
• Bij slechts 10% van de parkinsonpatiënten begint de ziekte voor de leeftijd van 50 jaar.

De invloed van tabak

Het effect van roken vormt een echte paradox bij de ziekte van Parkinson. Niet-rokers hebben inderdaad twee keer meer kans om de ziekte te krijgen dan rokers. Ook koffie blijkt eerder een beschermende werking te hebben. Dit is echter geenszins een aanmoediging om te roken of meer koffie te drinken. De ziekte van Parkinson is een uitzondering wat dat betreft en dat gegeven is dus geenszins een aanmoediging om te roken.

Zeldzame erfelijke gevallen

Erfelijke gevallen zijn zeldzaam. Ze maken minder dan 5% van alle gevallen uit. Er zijn autosomaal dominante erfelijke vormen bekend en autosomaal recessieve vormen. In het geval van erfelijke ziekte begint de ziekte vaker vroegtijdig, dus voor het 50ste levensjaar.

Talrijke genetische afwijkingen

Toch worden er steeds meer genetische afwijkingen (mutaties) gevonden bij de ziekte van Parkinson. Veel van die mutaties betekenen een verhoogd risico om de ziekte te krijgen. Bepaalde mutaties worden opmerkelijk vaak vastgesteld bij bevolkingsgroepen zoals Ashkenazische joden, Portugezen of Noord-Afrikaanse Arabieren. Genetische analyses behoren echter niet langer enkel tot het domein van het wetenschappelijke onderzoek. Ze worden ook steeds frequenter beschikbaar voor genetische counseling bij patiënten.