Hoe worden nieuwe medicijnen getest

Wetenschappers voeren voortdurend onderzoek naar nieuwe en betere medicijnen. Daarbij worden ook patiënten betrokken om de nieuwe behandelingen te testen. Maar hoe zit een deelname aan zo'n klinische studie nu eigenlijk in elkaar?

Eén van de belangrijkste fases in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is de wetenschappelijk test van hun effecten. Voor die klinische studie doet de farmaceutische industrie beroep op gespecialiseerde centra of ziekenhuizen. Die selecteren op hun beurt de proefpersonen voor een onderzoek.

“Al op de eerste raadpleging vragen we mensen of ze in de toekomst geïnformeerd willen worden over nieuwe onderzoeken”, zegt Carine Schildermans, studiecoördinator van de Geheugenkliniek van het UZ Leuven. “Bij een nieuwe studie gaan we via de database na wie eventueel in aanmerking komt en informeren we de patiënt over het verloop van het onderzoek, alsook over de mogelijke nevenwerkingen. Maar belangrijk, op gelijk welk moment kan de patiënt zijn deelname beëindigen”, legt Carine Schildermans uit.

Criteria niet altijd dezelfde

Criteria verschillen van onderzoek tot onderzoek. Er wordt bijvoorbeeld op voorhand nagegaan of alle bloedwaarden in orde zijn. “In de studies die wij uitvoeren gaat het vrijwel steeds om thuis verblijvende patiënten, vaak in een licht of matig gevorderd stadium van de ziekte”, aldus Carine Schildermans. Bij onderzoek naar de ziekte van Alzheimer is ook de aanwezigheid vereist van een zorgverlener die een nauw en veelvuldig contact heeft met de patiënt. Het aantal deelnemers hangt af van het onderzoek en de fase waarin het zich bevindt. Soms gaat het om een beperkt aantal patiënten, in grotere studies honderden proefpersonen over gans Europa.

Een deel van de patiënten wordt ingedeeld in een placebo- of controlegroep – ze krijgen een stof toegediend die geen actief product bevat. Zowel de artsen als de patiënten weten niet wie bij welke groep hoort, vandaar de vaak gebruikte term ‘dubbelblind’. Op die manier kunnen de onderzoekers de resultaten van de twee groepen in alle objectiviteit vergelijken.

78 weken onderzoek

Een medicijnentest bij de ziekte van Alzheimer duurt meestal ongeveer anderhalf jaar of 78 weken. In die 18 maanden komen patiënten geregeld op visite. Die tussenperiode verschilt van onderzoek tot onderzoek, bijvoorbeeld elke 2 of elke 4 weken of maanden. Tijdens een consultatie worden enkele parameters in het bloed gecontroleerd en wordt de patiënt steeds onderzocht. Bij de ziekte van Alzheimer gebeuren er ook telkens een aantal geheugentesten. Soms moet de patiënt een dagboek bijhouden van zijn ervaringen met het nieuwe medicijn. Tijdens het studie wordt de gezondheid van de patiënten strikt opgevolgd. Bij ernstige problemen kan de onderzoeker beslissen het onderzoek tijdelijk of definitief te stoppen.

Niets te verliezen

Een compensatie voor deelname wordt gegeven onder de vorm van cadeaucheques of een terugbetaling van de transportkosten. Dat verschilt opnieuw van studie tot studie. Waar ligt de motivatie dan wel? “De meeste patiënten nemen deel in de hoop dat dit hun ziekteverloop gunstig zal beïnvloeden. Door het nieuwe geneesmiddel maar ook door de strikte medische opvolging. Ten slotte hopen veel patiënten dat de resultaten van het onderzoek in de toekomst andere mensen zullen helpen”, besluit Carine Schildermans.

Pieter Segaert

Deel en print dit artikel