"Over tien jaar een behandeling tegen amyloïde plaques?"

Amyloïde AB-peptiden spelen een essentiële rol bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Meer uitleg over de behandelingsperspectieven van Jean-Pierre Brion, hoogleraar histologie aan de ULB en alzheimerspecialist.

Welke rol speelt het amyloïd bij de ontwikkeling van de ziekte?

Het AB-amyloïd is een molecule uit de familie van de peptiden. Onderzoekers hebben vastgesteld dat deze molecule zich bij de ziekte van Alzheimer vastzet aan de binnen- en buitenkant van de hersencellen, waardoor er zich seniele plaques vormen. Die ophoping, plus een reeks opeenvolgende gebeurtenissen, de zogenaamde "amyloïde cascade", zouden dementie veroorzaken. We weten dat die molecule op natuurlijke wijze geproduceerd wordt door de hersenen, maar om een nog onduidelijke reden wordt ze toxisch wanneer ze zich ophoopt in de cellen of in de vorm van plaque.

Hoe legt u dit stapelingsmechanisme uit'

Wetenschappers schuiven twee hypothesen naar voren: de eerste luidt dat het natuurlijk geproduceerde amyloïd niet correct geëlimineerd zou worden, volgens de tweede speelt veeleer een overproductie van amyloïden een rol. Het resultaat is hoe dan ook hetzelfde: als ze in te grote hoeveelheden geproduceerd worden in de hersenen, verhinderen ze een normale hersenwerking.

Zijn die plaques opspoorbaar?

Er bestaan vandaag bijzonder doeltreffende hersenscantechnieken die de ophoping van amyloïd inderdaad aan het licht kunnen brengen. Dankzij die methoden moeten de patiënten sneller kunnen worden opgespoord. De kwestie is echter omstreden: heeft het echt zin om de ziekte van Alzheimer sneller te diagnosticeren, wetende dat er nog altijd geen behandeling tegen bestaat?

Biedt de cruciale rol van amyloïd bij de ontwikkeling van de ziekte niet net perspectieven om een doeltreffende behandeling te vinden?

Absoluut. De wetenschappers zijn actief op verschillende fronten. Het eerste front is erop gericht, de al gevormde plaques te proberen elimineren, bijvoorbeeld via een "immunisatietechniek". Het is daarbij in zekere zin de bedoeling een vaccin te ontwikkelen dat de plaques zou doen verdwijnen. Jaren geleden al bereikten wetenschapsteams zeer hoopgevende resultaten bij muizen die ingeënt waren met amyloïde peptiden. Helaas bleek het procédé toxisch voor de mens. Toch is deze onderzoeksas nog niet opgegeven en proberen sommige laboratoria om die techniek te verbeteren. De andere basispijler bestaat erin, de amyloïdproductie te verhinderen. We weten dat amyloïd geproduceerd wordt door zich los te maken van een andere, grotere molecule, de zogenaamde precursormolecule. Het idee is, die splitsing te verhinderen. Sommige moleculen blijken doeltreffend om plaquevorming te voorkomen, al is dat nog niet bewezen bij de mens.

Wanneer mogen we volgens u een doeltreffende behandeling verwachten tegen amyloïde plaques?

Dat is heel moeilijk te zeggen, want wat werkt in theorie of bij muizen, werkt niet altijd bij de mens. Bovendien zijn de farmacologische onderzoeks- en validatieprotocollen vrij lang, aangezien ze zeer strikte veiligheids- en doeltreffendheidscontroles opleggen. Toch leveren heel wat laboratoria momenteel zware inspanningen in die richting. Ik denk dat er over vijf à tien jaar zeker een geneesmiddel zal zijn tegen de vorming van amyloïde plaque. We mogen ook niet vergeten dat er momenteel nog andere onderzoekssporen ontwikkeld worden in de strijd tegen Alzheimer.

Interview: Jonathan Barbier

Deel en print dit artikel