Ziekte van Alzheimer: euthanasie ter discussie

De Vlaamse schrijver Hugo Claus koos voor euthanasie in een nog pril stadium van de ziekte van Alzheimer. Dat deed de discussie over levensbeëindiging bij demente personen weer oplaaien. Wat zegt de wet precies en wat moeten we daarvan denken? Jurist Jacques Delpérée geeft tekst en uitleg...

"Als ik dement word, wil ik euthanasie", zo vertelde Paul op een dag aan zijn vrouw, Georgette. Vandaag is het echter te laat. Paul heeft alzheimer in een zeer vergevorderd stadium en herkent niemand meer. "Eten, drinken en zich wassen, kan hij niet meer. 's Avonds stoppen de verpleegsters hem in bed, en 's ochtends binden ze hem vast aan zijn zetel, zodat hij niet voorovervalt. Is dat nog menswaardig leven?"

Twee grote voorwaarden

Euthanasie - opzettelijke levensbeëindiging van een persoon op diens uitdrukkelijk verzoek - is sinds 13 september 2002 niet meer strafbaar. Daar zijn echter een aantal strikte voorwaarden aan verbonden, waardoor euthanasie niet kan bij alzheimerpatiënten. "Eerste absolute voorwaarde: de aanvrager moet meerderjarig, bewust en wilsbekwaam zijn, met andere woorden: in staat zijn om zijn wil uit te drukken op het ogenblik dat hij euthanasie overweegt", legt Jacques Delpérée uit. "In een vergevorderd stadium van de ziekte kunnen alzheimerpatiënten dat niet meer. De wet bepaalt ook dat het om een herhaald verzoek moet gaan. Bij demente personen is dat echter moeilijk, aangezien ze zich niet meer herinneren wat ze de dag voordien gezegd of gedaan hebben. Wilsbekwaamheid bij alzheimerpatiënten is dan ook een juridisch probleem dat geval per geval moet worden bekeken. De zaak moet dan verschijnen voor een vrederechter, in het kader van de procedures voor voorlopige bewindvoering."

Geen voorafgaande wilsverklaring mogelijk

Hoe zit het dan als een wilsbekwame persoon euthanasie wil ingeval hij of zij dement wordt' "Binnen de huidige wet is een voorafgaande wilsverklaring alleen mogelijk bij een onomkeerbare coma", vervolgt de jurist. "Een naaste of arts die het leven van een alzheimerpatiënt beëindigt, kan beschuldigd worden van moord. Het bewijs dat de patiënt wel degelijk een verzoek heeft geformuleerd, geldt in dat geval slechts als verzachtende omstandigheid."

Andere alternatieven zoeken

Moet de wet dan gewijzigd worden? Is ze onrechtvaardig? Euthanasie toestaan bij alzheimerpatiënten doet heel wat problemen rijzen, vindt Jacques Delpérée. Hoe beslis je bijvoorbeeld wanneer ze precies moet worden toegepast' Hoe kun je er zeker van zijn dat de patiënt niet van mening veranderd is tussen het moment waarop hij zijn verzoek heeft geformuleerd en het tijdstip waarop de euthanasie wordt uitgevoerd? Voor de jurist hebben alzheimerpatiënten in de eerste plaats ondersteuning en bescherming nodig, veeleer dan hulp bij levensbeëindiging. "De patiënt voldoende levenskwaliteit waarborgen, zou het euthanasievraagstuk al veel minder gevoelig maken. Het leven van een wilsonbekwame persoon beëindigen, wordt door sommigen voorgesteld als summum van naastenliefde. Maar zijn er geen andere manieren om zieken of personen met een handicap te ondersteunen?" Vandaar dat opnieuw de vraag te horen is naar een betere begeleiding van alzheimerpatiënten…

Aurélie Bastin

Deel en print dit artikel