Dr. Huis in ’t Veld, hoe zou U “Angst voor Naalden” omschrijven?

“Hoewel de meeste mensen intuïtief aanvoelen wat "Angst voor Naalden" inhoudt, is de term op zich niet éénduidig gedefinieerd. Het betreft hier namelijk een brede waaier aan karakteristieken, gaande van zenuwachtigheid voor een prik tot een welhaast panische angst voor naalden, bloed en verwondingen, oftewel "belonefobie", zoals gedefinieerd in de DMS-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Algemeen kunnen we stellen dat personen met naaldangst vrijwel steeds te kampen krijgen met psychische en/of lichamelijke symptomen, die in meer of mindere mate een impact hebben op hun gedrag betreffende gezondheidszorg. Ik denk bijvoorbeeld aan het uitstellen van een bezoek aan de tandarts, een afkerigheid tegenover bloedafnamen, of – een bijzonder actueel thema – angst voor vaccinaties.”

Wie zijn die mensen met een angst voor naalden? Bestaan er culturele of demografische verschillen en/of verschillen qua sex, leeftijd?

“Een recente meta- analyse heeft aangetoond dat, naarmate je jonger bent – en nu praat ik niet enkel over kinderen, maar evenzeer over jongvolwassenen tot een leeftijd van, pakweg, vijftig jaar – je ontvankelijker bent voor naaldangst. Vrouwen zouden meer betroffen worden, hoewel het niet duidelijk is of zij hun angsten makkelijker ventileren dan mannen. Op dit ogenblik proberen we met ons team causale verbanden bloot te leggen tussen iemands psychologisch profiel en hoe zijn of haar angst voor naalden zich manifesteert. In dit verband hebben we een samenwerking opgezet met het Elisabeth-Twee Steden Ziekenhuis in Tilburg om naalden en injectieproceduren én de individuele reacties daarop nauwkeurig in kaart te brengen.”

Kunt U iets zeggen over de prevalentie van naaldangst?

“De prevalentie van naaldangst in Nederland en België wordt geschat op ruim dertig procent. De impact hiervan op het verlenen van gezondheidszorg mag dan ook geenszins onderschat worden.”

Wat is er geweten omtrent de neurobiologische mechanismen?

“Het is belangrijk om op te merken dat de symptomen die geassocieerd worden met angst voor naalden, zich reeds manifesteren alvorens een prik heeft plaatsgevonden. Het handelt zich dus in de meeste gevallen niet, of niet louter om een fysiologische respons, als gevolg van bijvoorbeeld een bloedafname of pijn, veroorzaakt door een injectie. Bovendien hebben fMRI studies aangetoond dat twee hersenregio’s een rol spelen bij het zien van naalden, t.t.z. de anterieure cingulate cortex en de insula, beide geïnvolveerd in het beheren van conflictsituaties en het signaleren van zintuiglijke prikkels, zoals bvb. pijn, binnen een emotionele context. Zodra er een event staat te gebeuren waartegen het lichaam zich dient te beschermen worden van hieruit signalen verstuurd naar het autonome zenuwstelsel, dat de lichamelijke respons controleert, zoals bijvoorbeeld zweten, duizeligheid, rood aanlopen, hyperventilatie, misselijkheid en/of flauwvallen. Om het eenvoudig te stellen, onze werkhypothese poneert dat het zien van naalden bij bepaalde personen een respons in de hersenen oproept die, via het autonoom zenuwstelsel, zich manifesteert als een vorm van angst, gepaard gaand met de welbekende symptomen. De hersenen opteren m.a.w.voor Faint uit het zgn. "Fight, Flight, Freeze or Faint" repertoire. Het is de bedoeling om deze hypothese in de niet al te verre toekomst te verifiëren middels fMRI onderzoek.”

Wat kunnen mensen met naaldangst doen?

“Het is belangrijk om naaldangst te bespreken, bijvoorbeeld met je huisarts. Naaldangst is niet iets om je voor te schamen. En er zijn oplossingen die kunnen helpen, zoals ontspanningsoefeningen, het plaatselijk verdoven van de huid of een game app die helpt de angst te verminderen. Uw huisarts kan u daar meer over vertellen.”