Oorzaken

Astma als een allergische reactie

In 50% van de gevallen zijn de astma-aanvallen een allergische reactie. Bij kinderen is dit aandeel nog veel groter: 90 tot 95%. Bij die patiënten is astma vaak één van de symptomen van de allergie, naast bijvoorbeeld huidsymptomen (eczeem), hooikoorts, voedselintolerantie... De allergenen die een allergische reactie uitlokken, kunnen in contact komen met het lichaam via het voedsel of via de ademhaling.

Voedselallergenen

Bepaalde voedselallergenen kunnen een astma-aanval uitlokken. Vaak voorkomende zijn eieren, koemelk, soja, bloem, soja, vis, garnalen en andere schaaldieren. Ook voor bepaalde voedseladditieven kunnen astmapatiënten allergisch zijn.

Ingeademde allergenen

Voorbeelden hier zijn pollen van grassen, bomen of struiken. Ook huisstofmijt is een bekend allergeen. Verder zijn haren van huisdieren krachtige allergenen: katten, honden, maar ook dwergkonijnen, cavia's, muizen en hamsters. Kakkerlakken kunnen ook een negatieve invloed hebben, net zoals schimmels.

Sommige geneesmiddelen kunnen astma uitlokken. Aspirine bijvoorbeeld, en andere, NSAID's (ontstekingsremmende geneesmiddelen die niet behoren tot de groep van de corticosteroïden) moeten vermeden worden door patiënten die eerder al reageerden op die geneesmiddelen. Ook astmapatiënten die bètablokkers gebruiken, dat zijn geneesmiddelen die een gunstig effect hebben op de doorbloeding, moeten nauw opgevolgd worden.

Genetische factor

Astma heeft een erfelijke component, maar het verband is niet rechtlijnig. Bij sommige families komt astma opvallend vaker voor. Maar niet elk kind van een astmatische ouder krijgt automatisch ook astma. Schattingen gaan uit van 20 tot 50% als één van beide ouders astma heeft, 40 tot 75% als beide ouders de ziekte hebben. Een erfelijke aanleg wordt doorgegeven, maar bijkomende omgevingsfactoren bepalen mee of de aandoening tot uiting komt of niet.

Geslacht

Tot de leeftijd van 14 jaar komt astma twee keer zo vaak voor bij jongens als bij meisjes. Daarna wordt het verschil kleiner. Bij volwassen komt astma zelfs vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De oorzaken voor dit verschil tussen mannen en vrouwen zijn nog niet duidelijk.

'Intrinsiek' astma

Als de astma niet veroorzaakt wordt door een allergie, gaat het om 'intrinsiek' astma: de prikkels lokken geen allergische reactie uit, maar ze irriteren wel de luchtwegen. Die irriterende prikkels versterken elkaar: iemand met inspanningsastma heeft het vaak extra moeilijk tijdens het pollenseizoen of bij koud weer.

Inspanningsastma

Fysieke inspanningen zoals lopen, springen of fietsen lokken een aanval uit bij de grote meerderheid van de patiënten. Dat gebeurt vooral bij koud en droog weer: uitdroging en afkoeling veroorzaakt een vernauwing van de luchtwegen. Maar dat betekent niet dat fysieke inspanningen te vermijden zijn, wel integendeel. Geneesmiddelen kunnen helpen om de symptomen te beperken, net zoals een goede opwarming.

Sigarettenrook

Een sigaret is een schadelijke cocktail van toxische stoffen. De rook irriteert de luchtwegen, bevordert het ontstaan van astma bij kinderen en maakt de symptomen nog erger. Zelfs passief roken kan een astma-aanval veroorzaken.

Luchtvervuiling

Fijn stof, ozon en andere luchtvervuiling kunnen de luchtwegen irriteren en een astma-aanval uitlokken. Tijdens ozonpieken zijn fysieke inspanningen absoluut te vermijden.

Andere oorzaken

Andere uitlokkers zijn zuurbranden (GERD of Gastro-oesophagal reflux disease), sinusitis, infecties zoals een verkoudheid, griep en bronchitis (vooral bij kinderen), koud en mistig weer en hevige emoties.

Van ruim 300 irriterende stoffen die vaak te vinden zijn in de werkomgeving, is bekend dat ze astma kunnen veroorzaken. Onder meer kappers (persulfaat), bakkers (bloem) en verpleegkundigen (latex) lopen een verhoogd risico. Beroepsgebonden astma vertegenwoordigt 2 tot 15% van alle gevallen, afhankelijk van de studie.
Beroepsgebonden astma is één van de meest voorkomende beroepsaandoeningen in de industriële landen. Deze vorm van astma wordt vaak gediagnosticeerd als een chronische bronchitis of als chronisch obstructief longlijden (COPD), omdat beroepsgebonden astma zich heel geleidelijk manifesteert.