Lithium: slecht voor de nieren!

Lithiumzouten worden vooral gebruikt bij psychische stoornissen, maar hebben toxische effecten op de nieren die tot chronische nierinsufficiëntie kunnen leiden. Het hoeft dan ook geen betoog dat ze ronduit nefast zijn voor patiënten die al nierinsufficiëntie hebben.

Lithiumzouten worden als "uiterst doeltreffend" beschouwd tegen manisch-depressieve stoornissen. Helaas ten koste van de nieren.

Een verhoogd urinevolume en dorstgevoel zijn vrij frequente bijwerkingen van lithiumzouten, maar langdurig gebruik kan eveneens bepaalde nieraandoeningen veroorzaken. Onder meer nefrogene diabetes insipidus, een stoornis die het vermogen van de nieren aantast om urine op te slaan. Deze afwijking kan optreden vanaf de achtste week van de behandeling, maar als ze niet tijdig opgespoord wordt, kan ze ontaarden in onomkeerbare diabetes mellitus. Verder kan inname van lithiumzouten ook chronische interstitiële nefritis veroorzaken (aantasting van het nierweefsel die kan uitmonden in nierinsufficiëntie).

Blijvende gevolgen

Langdurig gebruik van lithium vermindert dus de nierfunctie. Daarbij is de weefselaantasting evenredig met de ingenomen dosis lithium en de behandelingsduur. Helaas is de nierbeschadiging soms onomkeerbaar. Vandaar dat bij sommige patiënten de nierfunctie blijft achteruitgaan nadat ze gestopt zijn met lithium. Zo lijden volgens een Franse studie 2 op 1.000 dialysepatiënten aan terminale nierinsufficiëntie als gevolg van chronische interstitiële nefritis door lithiumzouten. Bij patiënten die al nierinsufficiëntie hebben, kan dit geneesmiddel tot het uitvallen van de nierfunctie leiden, waardoor ze sneller aan de dialyse moeten.

Alternatieven zoeken

Dr. Kabanda is nefroloog in het Edith Cavell-ziekenhuis in Brussel en behandelt een patiënte met nierinsufficiëntie die vermoedelijk het gevolg is van een lithiumbehandeling: "Nefrologen kennen de effecten van dit geneesmiddel op de nieren goed, dus is de kans klein dat een nierinsufficiënt het krijgt voorgeschreven". Temeer omdat er alternatieven bestaan. Die wegen echter helaas niet op tegen lithium bij psychische stoornissen. "Tenzij in bijzondere gevallen blijft lithium het voorkeurgeneesmiddel bij de onderhoudsbehandeling van manisch-depressieve stoornissen", aldus prof. Dubois, hoofd van de dienst psychiatrie in het Brusselse Sint-Lucasziekenhuis. In afwachting van beterschap moeten we dus het belang van een regelmatige follow-up benadrukken bij patiënten die lithium nemen, kwestie van eventuele nierinsufficiëntie zo snel mogelijk te kunnen opsporen. Verder is bij alle nierinsufficiëntiepatiënten waakzaamheid geboden voor de bijwerkingsrisico's van de toegediende geneesmiddelen.

Marion Garteiser

Deel en print dit artikel