Symptomen

Acute hypodermatitis

Hypodermatitis is een ontsteking van de hypoderm (diepe laag van de huid, onder de lederhuid), die wordt gekenmerkt door een rode en warme huid. Hypodermatitis gaat gepaard met een blijvend oedeem aan de enkels.

Scheuren van de aders

-Uitwendige scheur (bloeding): bij een schok kan een spatader of een aantal spataders scheuren waardoor er een indrukwekkende, uitwendige bloeding optreedt.

-Spierscheur: die kan voorkomen bij een scheur van een perforerende ader bij een spierinspanning. Dan doet zich een zeer pijnlijke hematoom ('blauwe plek') voor. Men spreekt hier soms ook van een 'zweepslag'.

Oppervlakkige, veneuze trombose/flebitis

Een oppervlakkige, veneuze trombose is een klonter in een oppervlakkige spatader of ader. Die gaat bijna altijd gepaard met een ontsteking van de binnenwand van de ader (flebitis). Op het verloop van de ader is dan een rode koord te zien die warm en pijnlijk is. In België worden er jaarlijks ongeveer 50.000 mensen door getroffen.

Diepe, veneuze trombose/flebitis (DVT)

De vorming van een klonter (trombose) in een diepe ader is de voornaamste verwikkeling van CVI. Die komt twee tot drie keer meer voor bij mensen met spataders dan bij anderen.

In België krijgt, onafhankelijk van de oorzaak, ongeveer een mens op duizend per jaar een diepe veneuze trombose. Dat komt neer op 10 000 mensen per jaar. Het meest gevaarlijke gevolg van een DVT is een longembolie: dan komt de klonter los uit de ader en verplaatst zich tot in de longen. Als dergelijke longembolie niet snel wordt opgespoord en behandeld, kan dat fataal zijn. Gelukkig is deze complicatie relatief zeldzaam bij mensen met CVI.

Huidproblemen

Naast het esthetische aspect, en de hinder die oedemen veroorzaken kunnen ze ook de kwaliteit van de huid aantasten als ze herhaald terugkomen. Huidletsels zoals eczeem of pigmentatie van de huidkunnen dan optreden. Dergelijke pigmentatie (okerdermatitis) wordt veroorzaakt door het bloed dat doorheen de aangetaste, doorlaatbare aders vloeit en de huid permanent 'tatoeëert'. Bruinachtige punten komen dan voor, vloeien uiteindelijk samen en vormen zo een vlek.

Zweren

Een zweer is het gevolg vanr een min of meer diep verlies van weefsel van de huidbekleding. Met andere woorden: het gaat om een open wonde die moeilijk heelt en waarin makkelijk een infectie optreedt. Als er een zweer bestaat, dan wijst dat op een gevorderd stadium van de aandoening.

Stadium 1 (C1): micro-varices (of 'varicositeiten')

In het eerste stadium van CVI zijn er heel kleine spataders met een blauwe, rode of paarse kleur (telangiëctasieën en reticulaire of netvormige spataders). De telangiëctasieën kunnen alleenstaand voorkomen of kleine netten vormen, vooral in de vorm van een kroon aan de binnenkant van de enkels.

Stadium 2 (C2): varices (spataders)

Goed zichtbare varices (spataders) zijn er in het tweede stadium van veneuze insufficiëntie.

Stadium 3 (C3): oedemen

Voorbijgaande oedemen (zonder letsels van de huid) zijn het kenmerk van het derde stadium van de aandoening.

Stadium 4 (C4a/b): huidletsels

Het vierde stadium begint met letsels van de huid (eczeem, blijvende pigmentatie van de huid aan de benen enz.).

Stadium 5 (C5): zweren

In het vijfde stadium zijn er dichtgegroeide veneuze zweren (ulcus) of komen er min of meer regelmatig zweren voor op de benen.

Stadium 6 (C6): huidletsels + regelmatig terugkerende zweren

Het laatste en meest gevorderde stadium van CVI wordt gekenmerkt door ernstige huidproblemen gepaard gaande met open zweer (zweren) die niet of moeilijk heelt (helen).

Bepaling

Een oedeem is een abnormale opstapeling van vocht in de ruimten tussen cellen van een weefsel. Daardoor treedt er een zwelling op, bijvoorbeeld in de enkels. Bij CVI kan zich een oedeem voordoen omdat de aangetaste aders vocht doorlaten. Zo komt een gedeelte van het water in het bloed in de naburige weesfels terecht. In dat geval zien we een zwelling aan de enkel en/of de kuiten, vooral op het einde van de dag. De huid ziet er dan blinkend en dun uit.

Oedeem kan aan één enkel been (unilateraal oedeem) of aan beide benen (bilateraal oedeem) voorkomen. Het gaat gepaard met een gevoel van spanning en zwelling.

Voorbijgaand en blijvend oedeem

Voorbijgaand oedeem komt vaak op het einde van de dag voor, of als gevolg van lang rechtstaan. Meestal verdwijnt het na een nacht rusten. De liggende houding bevordert namelijk de veneuze terugkeer.

Soms kan het oedeem aanhouden: het weefsel ontzwelt dan niet meer. Als men er zijn vinger induwt, dan ziet men de indruk ervan in de zwelling. In dat stadium is een medische behandeling nodig. Een blijvend oedeem beschadigt de huid en veroorzaakt uiteindelijk huidletsels.

Een teken van hartfalen?

CVI is niet de enige mogelijke oorzaak van bilateraal oedeem. Dat kan ook een teken zijn van hartfalen, cirrose, slechte voedingstoestand, enz. In al die gevallen is het aan te raden een arts te raadplegen. Zo kan de exacte oorzaak van het probleem bepaald en behandeld worden.

Bepaling

Spataders zijn het meest voorkomende symptoom van CVI. Het gaat dan om de oppervlakkige aders die permanent zijn uitgezet en zichtbaar zijn onder de huid. Ze zijn het gevolg van de opstapeling en stagnatie van bloed in de aders. De spataders kunnen een verschillende diameter hebben, en al dan niet gepaard gaan met pijn en hinder.

Soorten spataders

Er bestaan verschillende soorten spataders:

• de primaire spataders die vaak erfelijk zijn,
• de secundaire spataders die kunnen worden veroorzaakt door verschillende voorvallen (na een diepe, veneuze trombose of een trauma op het been bijvoorbeeld),
• de zwangerschapsspataders die een gevolg zijn van hormonale veranderingen en/of de druk die de foetus op de aders in het bekken uitoefent. Deze spataders zijn de enige die kunnen verdwijnen of verminderen binnen de zes maanden na de bevalling.

'Zware' benen

70% van de mensen die een arts raadplegen voor chronische veneuze insufficiëntie, klaagt over 'zware benen'. Het gaat dan om een hinderlijk gevoel, een druk, een spanning en/of de indruk van zwaarte in de benen, vaak in de kuiten. Het gevoel van zware benen komt uitermate veel voor op het einde van de dag, bij warm weer, bij lang liggen en in de periode voor de maandstonden.

Pijn in de aders

CVI kan pijn veroorzaken over het verloop van de aders (flebalgie), of abnormale, niet-pijnlijke gevoelens (paresthesieën), zoals kriebelingen of een nijpend gevoel.

Krampen

CVI kan ook krampen veroorzaken, vooral 's nachts, in liggende houding.