Recreatieve drugs, een risico

Jongeren nemen steeds vaker ecstasy, GHB, cocaïne, crystal meth en andere drugs. In België is het aantal mannen die seksuele relaties onderhouden met andere mannen en meer dan twee verschillende drugs gebruiken tussen 2011 en 2014 gestegen van 12% tot 28%. En dat voornamelijk in het kader van seksuele relaties onder het effect van drugs, doorgaans 'chemsex' genoemd. Gevolg van dat type gedrag bij seropositieve patiënten? Een toename van het risico op:

• hiv-overdracht,
• interactie tussen geneesmiddelen,
• verminderde therapietrouw.

Drugs en geneesmiddelen: een gevaarlijke cocktail

Het gelijktijdig nemen van verschillende geneesmiddelen kan interactierisico's inhouden. Hetzelfde geldt voor het gebruik van drugs in combinatie met een medicamenteuze behandeling. Antiretrovirale geneesmiddelen vormen hierop geen uitzondering: het risico op bijwerkingen en een overdosis is reëel als ze gecombineerd worden met drugs.

Verminderde therapietrouw

Maar dat is niet alles! Druggebruik gaat eveneens gepaard met verminderde therapietrouw, een gedrag dat de gezondheid kan schaden.

Meer specifiek loopt een drugsgebruiker vier keer meer kans om zijn behandeling niet goed te volgen dan een persoon die geen drugs gebruikt. Die verminderde therapietrouw wordt verklaard door twee fenomenen:

• onder invloed van drugs vergeten patiënten gewoon om hun behandeling te nemen. We stellen trouwens vast dat de periodes van verminderde therapietrouw nauw verbonden zijn met de momenten waarop actief drugs worden geconsumeerd;
• de kennis van de interactierisico's zet bepaalde seropositieve patiënten ertoe aan om hun medicatie doelbewust niet te nemen als ze plannen om recreatieve drugs te gebruiken. Dat geldt voor 35% van de actieve drugsgebruikers. Dat gedrag wordt eveneens vastgesteld met betrekking tot alcohol.

Drugs en hiv: een risico op resistentie tegen de behandeling

Een neveneffect van de verminderde therapietrouw is een verhoogd risico op de resistentie tegen de behandeling. Als de antiretrovirale behandeling slecht wordt gevolgd, kan het virus zich immers opnieuw verspreiden en beginnen te muteren, en resistentie ontwikkelen tegen de moleculen van de tritherapie. Het risico is dus reëel dat de behandeling ondoeltreffend wordt.

1) Welke verschillen zijn er tussen mannen en vrouwen als we over hiv spreken?

“Epidemiologisch gezien zijn er wereldwijd evenveel mannelijke als vrouwelijke hiv-patiënten. Wel zijn er grote verschillen tussen de diverse werelddelen. Zo ligt het aantal besmette vrouwen hoger in Afrika ten zuiden van de Sahara, onder meer door de grote sociale en lichamelijke kwetsbaarheid van vrouwen en het veel voorkomende seksuele geweld. In Europa daarentegen zijn 80 tot 90 % van alle geïnfecteerden mannen. België bekleedt een bijzondere positie, met meer besmette vrouwen dan in de andere Europese landen. Dat komt onder meer omdat we een aantrekkingspool zijn ten aanzien van Centraal-Afrika: veel Afrikanen zijn uitgeweken naar ons land.”

2) En als het gaat om toegang tot behandeling?

“Ook al zijn er in de ontwikkelde landen meer mannen dan vrouwen besmet met hiv, toch krijgen vrouwen pas later de diagnose, op het ogenblik dat hun afweer zwakker is dan die van mannen. Die afweer wordt gemeten op basis van de concentratie T4-lymfocyten in het bloed. We spreken van een late diagnose wanneer het T4-lymfocytengehalte lager is dan 350/µL (terwijl het normaal gezien hoger moet zijn dan 500). In de VS treft hiv vooral kansarme Afro-Amerikaanse minderheidsgroepen met beperkte toegang tot zorg, wat deze laattijdige diagnose kan verklaren. In Europa daarentegen zijn de redenen niet zeer duidelijk.

Wat de toegang tot behandeling betreft, is er in België geen enkel verschil merkbaar tussen mannen en vrouwen: 90 % van alle medisch begeleide patiënten krijgt een doeltreffende anti-hiv-behandeling. In Europa hebben ook alle gediagnosticeerde personen recht op behandeling, ongeacht hun T4-lymfocytengehalte. Dat is echter niet in alle landen het geval, bij gebrek aan middelen. In dat geval worden de ‘rechthebbende’ patiënten geselecteerd op basis van de ernstgraad van hun ziekte, waarbij diegenen met de zwakste immuniteit voorrang krijgen. Typerend voor seropositieve vrouwen is ook dat de evolutiemarkers in hun bloed (zoals de concentratie T4-lymfocyten en de hoeveelheid hiv-virus in het bloed, ook wel virale lading genoemd) minder alarmerend zijn dan bij mannen, ook al kennen ze hetzelfde ziekteverloop. Dat zou kunnen verklaren waarom ze soms minder snel de juiste behandeling krijgen.”

3) Lopen vrouwen meer kans op besmetting dan mannen?

“Op biologisch en anatomisch vlak zouden er twee factoren zijn die vrouwen kwetsbaarder maken voor het virus dan mannen. Eerste factor: tijdens de menstruatiecyclus leiden hormonale veranderingen gedurende enkele dagen tot een verminderde afweer. Met andere woorden: het lichaam is minder goed bestand tegen infecties. Tweede factor: bij jonge meisjes (onder de 16 jaar) is de baarmoederhals gevoeliger voor infecties. Sommige meisjes zijn echter al op zeer jonge leeftijd seksueel actief of het slachtoffer van seksueel misbruik (onder meer in Afrika, waar ze vaak wees zijn en opgevoed worden buiten het gezin).

Wat contraceptie betreft, doen verschillende studies vermoeden dat injecteerbare progestativa – het belangrijkste contraceptiemiddel bij vrouwen van Afrikaanse oorsprong die in Afrika of Europa leven – tot veranderingen zouden leiden in de baarmoederhals. Daar bevinden zich nu net de hiv-receptoren, wat die vrouwen kwetsbaarder zou maken voor het virus. Bovendien zouden vrouwen die dit type voorbehoedmiddel gebruiken, meer virusdeeltjes afscheiden als ze eenmaal seropositief zijn, waardoor ze tegelijk meer risico lopen om hun partner te besmetten. Vandaar dat het zo belangrijk is om condoomgebruik te blijven promoten, zelfs in combinatie met een ander doeltreffend contraceptivum.

Tot slot speelt er ook nog een psychosociale factor mee. Zo zitten vrouwen in een zwakke positie als het erom gaat hun partner aan te zetten tot condoomgebruik, en zijn ze in sommige landen sterk onderworpen aan de man.”

4) Waarin verschilt de behandeling precies?

“De behandeling van hiv-patiënten is multidisciplinair. Artsen, psychologen, verpleegkundigen en maatschappelijk werkers bundelen de krachten om hiv-patiënten levenslang dag in dag uit te begeleiden. Hun ziekte heeft immers niet alleen gevolgen voor hun gezondheidstoestand, maar ook voor hun seksualiteit, hun gezin enz. Bij vrouwen komen daar nog eens verschillende aspecten bij. Ten eerste hebben vrouwen door hun moederrol helaas al te vaak de neiging om zichzelf te verwaarlozen. Als hun man of hun kinderen seropositief zijn, geven ze dan ook voorrang aan hun gezin, ten koste van hun eigen behandeling. Bovendien hebben veel seropositieve vrouwen zware trauma’s beleefd (zoals seksueel geweld in oorlogstijd of door hun echtgenoot), wat de behandeling bemoeilijkt. Vandaag is je naaste omgeving (man, familie, vrienden) vertellen dat je hiv hebt, nog altijd problematisch. Hoewel de behandeling er zo sterk op vooruitgegaan is dat hiv in 20 jaar tijd geëvolueerd is van een ziekte die op korte termijn dodelijk was naar een chronische aandoening waarbij je kunt blijven werken, kinderen krijgen en een zo goed als normaal leven leiden, kan bekendmaking van de diagnose toch nog altijd tot sociale uitsluiting en discriminatie leiden bij seropositieve vrouwen, die vaak sowieso al in een geïsoleerde positie zitten.

5) En hoe zit het met de specifiek medische aspecten bij seropositieve vrouwen?

De behandeling van hiv kan meer bijwerkingen veroorzaken bij vrouwen dan bij mannen. Als ze hun behandeling minder goed verdragen, zal dat ten koste gaan van de therapietrouw, wat het faalpercentage kan verhogen. Tot slot is er ook nood aan specifieke gynaecologische zorg, en dat op verschillende vlakken: keuze van geschikte contraceptie, sterkere follow-up na baarmoederhalskanker (die vaker voorkomt bij seropositieve vrouwen), zwangerschapsplanning, strikte regels inzake borstvoeding, die sterk af te raden blijft in de ontwikkelde landen*, en follow-up van de menopauze (die vaak vroeger optreedt dan normaal).”

*Nvdr: In de ontwikkelingslanden leidt flesvoeding vaak tot ondervoeding, diarree… die bij zuigelingen zeer ernstig kunnen zijn. Borstvoeding blijft dan ook vaak aan te raden, ook bij seropositieve moeders (in dat geval wordt wel een antiretrovirale behandeling (aidsremmers) aanbevolen).

Volwassenen: een risicogroep voor hiv

Drie zomers na elkaar heeft het Plate-Forme Prévention Sida, het Brusselse platform voor aidspreventie, een preventiecampagne gevoerd rond SOA’s (seksueel overdraagbare aandoeningen) en aids die speciaal bedoeld was voor volwassenen. De preventie was lange tijd enkel op jongeren gericht, met het gevaar te vergeten dat ook hun grote broers, zussen en ouders gevaar lopen. Dates via internet, buitenechtelijke relaties, het geloof in de ‘vrije liefde’ of gewoon een nieuwe relatie na een breuk of scheiding zijn allemaal risicosituaties die vooral de groep van 25- tot 45-jarigen aanbelangen.

Resultaten van de preventiecampagne

Met de slogan ‘Doe het waar je wil, met wie je wil en hoe je wil, maar altijd met condoom. Bescherm je tegen aids en SOA’s en laat je screenen.’ lijken de affichecampagne en de radio- en televisiespotjes hun doel te hebben bereikt. 75% van de volwassenen voelde zich aangesproken door de campagne en was van mening dat ze ook gehoor zou vinden bij een jonger publiek. “De evaluatie is positief. De campagne is goed aangeslagen, vooral omdat ze diverse en concrete situaties toont die voor veel mensen herkenbaar zijn”, vertelt Thierry Martin, directeur van het Plate-Forme Prévention Sida.

Het accent op hiv-screening

Een ander sterk punt van deze campagne is dat ze het accent legt op screening als manier om zich te beschermen. “We stellen vast dat de meeste mensen op het moment van de diagnose het virus al jaren in hun lichaam hebben, wat betekent dat ze mogelijk al heel wat partners hebben besmet”, aldus nog Thierry Martin. Wie in een nieuwe ‘stabiele en trouwe’ relatie stapt, kan door zich te laten screenen het condoom achterwege laten zonder het risico van zijn verleden over te dragen op zijn partner.

Hiv-bescherming: nog altijd een taboe

“We hebben niet genoeg statistische gegevens om te zeggen dat volwassenen zich door deze campagne nu beter beschermen of laten screenen. Maar de getuigenissen die bij ons binnenkomen, wijzen toch in die richting”, zegt Thierry Martin nog. De hoop is dan ook dat deze gerichte campagne - de laatste editie vond plaats in juni 2014 - een mentaliteitswijziging helpt doorvoeren. “Drie jaar is volgens communicatie-experts de ideale duur om een boodschap bij het publiek over te brengen zonder dat er een vermoeidheidseffect optreedt”, aldus de directeur van het platform, die trouwens betreurt dat de televisie- en radiospotjes niet voor tien uur ’s avonds zijn uitgezonden uit angst om een onvoorbereid publiek te choqueren. Het bewijst dat er nog altijd een groot taboe bestaat als het seksleven in al zijn verscheidenheid zoals het echt is ter sprake komt.

Volgens een recent rapport van de World Health Organization (WHO) zou het aantal nieuwe hivbesmettingen die werden vastgesteld tussen 2019 en 2020 met 24 % gedaald zijn. Die afname zou grotendeels het gevolg zijn van het dalende aantal hivopsporingstests in 2020, een jaar waarin COVID-19 gepaard ging met de nodige beperkingen en de daaruit voortvloeiende verwarring.

Ondergediagnosticeerde hivinfecties en verwaarloosde aanpak

Ondanks het potentieel van onderdiagnose en onderrapportage in 2020 werden 104 765 nieuwe hivinfecties gediagnosticeerd in 46 van de 53 landen in de Europese regio, waarvan 14 971 betrekking hadden op landen in de Europese Unie/Europese Economische Ruimte (EU/EER). Dat is gelijk aan 11,8 nieuw vastgestelde besmettingen per 100 000 inwoners in de Europese regio.

Overigens tonen de gegevens aan dat flink wat vormen van dienstverlening in het geheel van de aanpak van hiv getroffen worden door COVID-19, of het nu gaat om de sensibiliseringscampagnes voor preventie, de verstrekking van Pre-Expositie Profylaxe (PrEP of hivpreventiepillen) en de opsporingsprogramma’s, als om de behandeling en verzorging van hiv.

Hiv: een verontrustende situatie

“We hebben hier te maken met een verontrustende situatie, als men in overweging neemt dat in het voorbij decennium het aantal nieuwe hivbesmettingen leek toe te nemen in de Europese regio”, verklaart dr. Hans Henri P. Kluge, Managing Director Europe voor de WHO. “Terwijl de wereld al zijn aandacht lijkt te richten op de COVID-19-pandemie, mogen we niet vergeten dat er nog een ander dodelijk virus is, dat al bijna 40 jaar lang verwoestende gevolgen heeft voor vele gemeenschappen. Sinds hiv in 1984 voor het eerst werd geïdentificeerd, vielen er wereldwijd ruim 35 miljoen slachtoffers te betreuren, waardoor het nog altijd een van de meest destructieve pandemieën in de geschiedenis van de mensheid is.”

De strijd tegen aids is nog niet gestreden

“De voorbije jaren hebben heel wat landen in de Europese regio zich ingezet om de opsporing en de behandeling van hiv op te drijven, en leverden ze tegelijk strijd tegen sociale uitsluiting. Maar de nieuwe gegevens die verzameld werden sinds de uitbraak van COVID-19 schetsen een verontrustend beeld. Het doet veronderstellen dat heel wat personen met een hivinfectie niet tijdig een diagnose krijgen, wat op lange termijn gevolgen kan hebben voor hun levenskwaliteit.”

“Terwijl we verder blijven strijden tegen de COVID-19-pandemie, moeten we onze respons op hiv weer op het goede spoor zetten,” vervolgt dr. Kluge. “We zien nog altijd te veel stigmatisering, discriminatie en verkeerde informatie in verband met het virus, waardoor er binnen de Europese regio sprake is van enorme ongelijkheid op het vlak van diagnose en behandelingen. Samen kunnen we ervoor zorgen dat er tegen 2030 een einde komt aan de aidsepidemie.”

Gratis, snel en anoniem HIV opsporen

Ondanks gerichte preventiecampagnes blijft HIV voor veel risicopatiënten een schrikbeeld waarvoor ze liever de ogen sluiten! Toch is een vroege opsporing van HIV essentieel voor het succes van de behandeling. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) uit Antwerpen ontwikkelde een speekseltest die antistoffen tegen HIV opspoort in het speeksel.

“De speekseltest is een diagnostische test en geeft enkel een eerste indicatie”, preciseert Tom Platteau, onderzoeker bij het ITG. “Alleen een bloedanalyse geeft zekerheid over de diagnose. Als de speekseltest positief is, bieden we ook een bloedtest ter bevestiging aan, en stellen we een traject op om de patiënt verder op te volgen. Om de drie à vier maanden kunnen deelnemers zich trouwens opnieuw laten testen als de test negatief blijkt.”

Waar wordt deze snelle test uitgevoerd?

In samenwerking met het Vlaams expertisecentrumcentrum voor seksuele gezondheid Sensoa, biedt het ITG deze test momenteel gratis en anoniem aan in Antwerpen, in uitgaansgelegenheden voor homomannen. Een week later kunnen de resultaten worden opgevraagd. Sinds september 2013 biedt het ITG ook een testpakket via de website van Swab2Know aan. Dit pakket wordt met de post verstuurd. Het bevat onder meer een handleiding en een unieke code, waarmee het resultaat, een week na het terugsturen van de test, online kan worden opgezocht.

“Het resultaat van de speekseltest is enkel betrouwbaar bij doelgroepen met een hoge HIV-prevalentie, waarvan meer dan 1% van de leden besmet is met het virus,” gaat Tom Platteau verder. “In België gaat het om homomannen en migranten van subsaharaanse afkomst. Bij groepen met een lage prevalentie, bijvoorbeeld heteroseksuele jongeren, is het risico op valspositieve resultaten – de test is positief terwijl u niet met HIV besmet bent – te groot. Voor hen is enkel de klassieke bloedtest aangewezen.”

Samenwerking tussen organisaties is belangrijk

Bij elke actie in het homomilieu is een medewerker van Sensoa aanwezig om het gebruik van de test te promoten. “Het Swab2Know-project is uniek omdat het direct naar het doelpubliek toestapt,” stelt Boris Cruyssaert, persverantwoordelijke van Sensoa. “Veel homomannen zijn bang om zich te laten testen via het gewone medische circuit. Voor hen kan zo’n snelle en gratis test het duwtje in de rug zijn om toch de stap te zetten.”

Het Swab2Know-project wordt ook gedragen door partners uit de homogemeenschap, wat het succes ervan vergroot.

Swab2Know-project: actieterrein breidt uit

 “Voorlopig zijn we vooral actief in het Antwerpse nachtleven. Maar het komende jaar gaan we gelijkaardige projecten opstarten in andere steden. Via de website bereiken we een breed publiek van homomannen die anders uit de boot zouden vallen. Dat is een goede zaak.”

Meer informatie op de website www.swab2know.be

ExAequo: preventie is essentieel!

Er is vandaag een grotere verscheidenheid aan preventietechnieken tegen hiv-besmetting. “Condooms met glijmiddel (gel) zijn en blijven nog altijd de basispreventie, maar er is nu ook een brede waaier van andere vormen van bescherming beschikbaar”, vertelt Pierre Mayeur, voorzitter van de vereniging ExÆquo.

Combinatiepreventie: niet één, maar verschillende technieken tegelijk inzetten

Patiënten beschikken naast het condoom over nog andere vormen van preventie:

• TasP (Treatment as Prevention); de bedoeling van deze aanpak is om zo snel mogelijk een antiretrovirale behandeling op te starten zodat seropositieve patiënten een ondetecteerbare virale lading verwerven en het virus niet meer kunnen doorgeven.
• PEP (post-exposure prophylaxis) is een antiretrovirale therapie na een mogelijke blootstelling aan het hiv. De behandeling moet een maand lang worden gevolgd en zo snel mogelijk na het risicocontact worden gestart (ten laatste binnen 48 tot 72 uur).
• Ook screening is een preventiemiddel, omdat het hiv-virus ­meestal wordt doorgegeven door mensen die niet weten dat ze seropositief zijn. Ze kunnen zich dus niet doeltreffend verzorgen en beschermen.

Nieuw: de PreP

De nieuwste toepassing op het vlak van preventie is PrEP (Pre-Exposure prophylaxis). Seronegatieve patiënten met een verhoogd risico op besmetting nemen bij deze aanpak preventief hiv-medicatie, permanent of met tussenpozen. Volgens de recentste studies heeft PrEP bij correct gebruik een doeltreffendheid van meer dan 90%. De therapie is een grote stap vooruit in de preventie en biedt een antwoord op risicogedrag. “We zien geleidelijk aan een medicalisering van de preventie”, aldus Pierre Mayeur. “Als vereniging die werkt rond preventie is het onze taak om mensen uit te leggen wat de verschillende mogelijkheden zijn en wat die precies inhouden. We willen aansporen tot screening, de weg tonen naar de beste preventiemiddelen en voorkomen dat mensen bepaalde medicijnen - zoals PrEP - zomaar in het wilde weg nemen, zonder omkadering. Dat brengt niet alleen de gezondheid van de patiënt in gevaar, maar ook die van de mensen om hem heen. We hebben trouwens met andere partners een website ontwikkeld - myprep.be - waarop alle informatie over deze nieuwe preventietechniek te vinden is.”

Aidspreventieplatform: screening zou iets vanzelfsprekends moeten worden

In België laten veel mensen zich te laat screenen. De kostprijs, de moeilijke uren en de slechte bereikbaarheid van de screeningscentra, angst voor de ziekte en voor discriminatie … het zijn allemaal factoren die mensen tegenhouden om zich te laten testen. “Vroegtijdige screening is nochtans een van de belangrijkste wapens in de strijd tegen het hiv-virus”, vertelt Thierry Martin, voorzitter van het Brusselse Platform voor Aidspreventie.

Waarom is hiv-screening belangrijk?

Mensen bewustmaken van het belang van screening is essentieel, om twee redenen. Om te beginnen kan iemand die weet dat hij met het hiv-virus besmet is zijn gedrag aanpassen en bijvoorbeeld extra inzetten op het gebruik van preventiemiddelen zoals het condoom. “Maar het grootste voordeel van een screening is dat bij een positieve uitslag meteen een behandeling kan worden gestart. Dat verbetert niet alleen de levenskwaliteit en de levensverwachting van de patiënt, maar maakt de virale lading na een antiretrovirale behandeling van minstens zes maanden ook ondetecteerbaar.” De patiënt kan zijn partner(s) met andere woorden niet meer besmetten, wat een enorme impact heeft op de hiv-preventie.

Welke screeningsmethodes bestaan er vandaag?

Er zijn tegenwoordig verschillende manieren om een screening uit te voeren. U kunt zich laten screenen:

• Bij uw huisarts.
• In een screeningscentrum (in sommige centra kan dat anoniem en gratis). Op de website http://www.preventionist.org/ vindt u de centra het dichtst in uw buurt.
• Via de sneltest voor diagnose-oriëntatie TROD; die wordt gratis uitgevoerd door verenigingen buiten het medisch circuit.
• Via een autotest, te verkrijgen in de apotheek. Een nadeel van deze methode is de kostprijs (ongeveer 30 euro, niet terugbetaald door de ziekteverzekering). Bovendien zijn deze autotests enkel bedoeld voor een publiek dat op de hoogte is van de verschillende aspecten van de diagnose (hoeveel maanden na het risicocontact is de uitslag van de test betrouwbaar, wat betekent een positieve uitslag en wie moet ik bij zo’n uitslag raadplegen enz.).

“Het is van cruciaal belang om de doelgroep vertrouwd te maken met de verschillende diagnosetechnieken zodat iedereen de methode kan kiezen die hem het beste ligt. Dat zal automatisch leiden tot vroegere screenings.”

Chronische aandoeningen bij hiv-patiënten

In de jaren 1980 was aids nog een doodvonnis. Vandaag kan je oud worden met hiv. “Maar toch krijgen mensen met hiv sneller te maken met andere, chronische aandoeningen. Een gezonde levensstijl en een goede medische opvolging zijn dus noodzakelijk”, zegt Patrick Reyntiens van Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid.

Vatbaarder voor chronische ziektes

“Bij mensen die vandaag met hiv worden gediagnosticeerd, hoeven er niet meteen gezondheidsklachten te zijn. Mits de juiste behandeling met hiv-remmers heeft men immers dezelfde levensverwachting als iemand anders. Maar onderzoek toont aan dat mensen met hiv wel een versneld verouderingsproces hebben”, zegt Patrick Reyntiens van Sensoa. “Ze krijgen sneller te maken andere, chronische aandoeningen zoals vermoeidheid, vergeetachtigheid, botontkalking, diabetes, hart- en vaatziekten, lever- en nierziekten en bepaalde kankers (vb. anale kanker). Het is niet altijd duidelijk of dit te maken heeft met het hiv-virus zelf, jarenlang medicatiegebruik, het verouderingsproces zelf of andere factoren. Maar het is gewoon een vaststelling.”

Taboe doorbreken

“Bij Sensoa stellen we ook vast dat veel hiv-patiënten kampen met psychosociale klachten”, zegt Patrtick Reyntiens. “Zelfs anno 2017 blijven het taboe en het stigma rond hiv of aids bestaan. Voor patiënten is het daardoor niet altijd vanzelfsprekend om met hun klachten naar buiten te komen. Want zelfs in bepaalde ziekenhuizen of bij de tandarts krijgt men soms het deksel op de neus. Sensoa werkt er hard aan om dit taboe te helpen doorbreken.”

“De huidige hiv-remmers geven veel minder bijwerkingen dan vroeger. Het virus blijft echter wel nog aanwezig in het lichaam, een gezonde levensstijl is dus erg belangrijk: gezonde voeding, voldoende beweging, matig met alcohol en drugs, stoppen met roken. En een professionele medische opvolging bij de huisarts en/of een aidsreferentiecentrum is een must.”

In het ziekenhuis worden seropositieve mensen opgevolgd door een hiv-arts en een team van paramedici – psycholoog, diëtist(e), hiv-verpleegkundige ... Zij informeren hiv-patiënten vooral over de medische dimensie van hun ziekte. Maar soms hebben de patiënten ook de behoefte om het te hebben over hun dagelijkse bezorgdheden: hun sociale situatie, job en levenswijze.

Unity, een gebruiksvriendelijke vragenlijst

Veel seropositieve mensen vinden het erg moeilijk om te praten over hun ziekte en de gevolgen ervan op hun dagelijks leven, zelfs met hun arts. De digitale tool Unity kan daarbij helpen. De tool bestaat in de eerste plaats uit een vragenlijst, die patiënten thuis online kunnen invullen, maar ook net voor een consultatie in het ziekenhuis. Normaal duurt het invullen maar 10 minuten.

De tool peilt concreet naar de invloed van de ziekte op vier domeinen van het persoonlijk leven: gevoelsleven, sociaal en familieleven, beroepsleven en seksleven. Door standaardantwoorden en emoticons te selecteren, kunnen patiënten op een eenvoudige manier aangeven waar ze mee worstelen. Ze kunnen daarna een samenvatting afdrukken, een zogenaamde gespreksgids, die de communicatie met de zorgprofessionals stroomlijnt. Op die manier worden gevoelige thema’s gemakkelijker bespreekbaar. Zelfs bij patiënten die al jaren in behandeling zijn, kunnen zo nieuwe kwesties naar boven komen.

Beter afgestemde zorg

De gegevens kunnen ook gebruikt worden bij multidisciplinaire besprekingen van het zorgteam, dat indien nodig bepaalde acties kan ondernemen. Zo wordt de behandeling optimaal afgestemd op de persoonlijke situatie van de patiënt, met maximale aandacht voor zijn levenskwaliteit en welzijn.

Unity maakt het dus mogelijk om tijdens de consultatie af te stappen van het louter medische aspect. Hierdoor voelen patiënten zich meer gesteund door de gezondheidsprofessionals bij het omgaan met hun ziekte.

Waarvoor dient de tool Unity?

Tijdens de consultaties in het ziekenhuis wordt de gezondheid van de patiënt geëvalueerd en wordt de behandeling indien nodig aangepast. Naast dit puur medische aspect, menen vele patiënten en professionals uit de gezondheidssector dat ook het welzijn en de levenskwaliteit van de patiënt besproken moeten worden tijdens de consultatie. Zo kan de behandeling nog beter worden afgestemd op de patiënt. Daarom heeft de onderneming ViiV Healthcare de tool Unity ontworpen. Deze interactieve tool biedt ondersteuning bij de communicatie tussen de patiënt en de arts. Aan de hand van eenvoudige vragen over verschillende aspecten van het dagelijkse leven en het welzijn wordt een heldere gespreksgids aangemaakt die ondersteuning kan bieden tijdens de consultaties.

Hoe werkt Unity?

De Unity tool is bereikbaar via de website www.unity-tool.com en bevat verschillende functionaliteiten:

• een vragenlijst voor patiënten; deze vragenlijst werd ontwikkeld met de hulp van zorgverleners en patiënten. Meerdere aspecten komen aan bod:
  • het algemene welzijn,
  • één of meerdere thema's die de patiënt kan kiezen (gevoelsleven, sociaal en familiaal leven, beroepsleven, seksleven),
  • de gezondheidstoestand van de patiënt;
• nadat de patiënt de vragenlijst heeft ingevuld, kan hij, indien hij dat wenst en totaal anoniem, zijn antwoorden doorsturen naar een informatiecentrum die de antwoorden analyseert en deelt met anderen. De patiënt kan het informatiecentrum raadplegen en kan zo te weten komen welke vragen en problemen andere patiënten hebben die de vragenlijst ingevuld hebben en hun antwoorden gedeeld hebben;
• een gespreksgids tijdens de consultaties: nadat de patiënt de volledige vragenlijst ingevuld heeft, wordt er een gespreksgids aangemaakt die alle antwoorden van de patiënt bevat. Deze gespreksgids, die kan worden gedownload of afgeprint, biedt ondersteuning aan de patiënt want aan de hand hiervan kan hij tijdens de consultatie de onderwerpen bespreken met het medisch team.

Een tool met tal van voordelen

De Unity tool biedt verschillende troeven voor de gebruikers. De tool is:

• gebruiksvriendelijk: Unity is gemakkelijk te gebruiken, het heeft een intuïtief design en is gebruiksvriendelijk;
• snel ingevuld: het invullen van de vragenlijst gaat snel en gemakkelijk, het duurt doorgaans minder dan 10 minuten, zowel op pc, met een smartphone als op de tablet;
• anoniem: alle antwoorden zijn anoniem. Unity vraagt nooit naar een naam en bewaart geen persoonlijke informatie.

Voordelen voor zowel de patiënt als het medisch team

Unity biedt niet alleen voordelen voor de patiënt. Deze interactieve tool kan namelijk ook een nuttig hulpmiddel zijn voor het medisch team want dankzij Unity kunnen zij:

• een beeld hebben van de levenskwaliteit van de patiënt en d.m.v. de gespreksgids kunnen ze een algemene indruk krijgen van de problemen die een invloed hebben op deze levenskwaliteit,
• m.b.v. het analysecentrum meer te weten komen over de tendenzen binnen de hiv-gemeenschap.