Bij pulmonale arteriële hypertensie (PAH) zien we een samenspel van drie heel verschillende elementen: de bloeddruk, de slagaders en de longen. Door de werking van elk afzonderlijk element goed te begrijpen, krijgt men inzicht in het ontstaan van deze progressieve ziekte.
Bij de wonderbaarlijke werking van het menselijk lichaam functioneert het hart als een pomp. Het hart pompt ons bloed rond via het netwerk van slagaders en zo verspreidt het bloed zich over het hele lichaam. In de linkerhelft van ons hart stroomt het zuurstofrijke bloed uit de longen binnen. Van hieruit wordt het zuurstofrijke bloed het hele lichaam rondgepompt. Dit bloed stroomt nadien op zijn beurt binnen in de rechterhelft van het hart en wordt van daaruit naar de longen gepompt. Daar neemt het bloed dan opnieuw zuurstof op. Deze werking is als een cyclus, een goed geoliede machine.
Wie lijdt aan PAH heeft een verhoogde druk in de longslagaders, die instaan voor een goede bloedcirculatie in het lichaam. De longslagaders zijn vernauwd en stijf, in die mate dat ze het bloed niet meer door ons lichaam kunnen rondpompen zoals het moet.
Door die verhoogde druk op de slagaders (vandaar de term hypertensie) vermindert de bloedcirculatie. Om dat te compenseren gaat de rechterhelft van ons hart harder werken om meer bloed naar de longen te pompen. Daarbij wordt de hartkamer (de klep waarmee het bloed wordt rondgepompt) aan het werk gezet. Deze extra belasting heeft soms tot gevolg dat de hartkamer uitzet, wat dan weer kan leiden tot:
PAH is een progressieve aandoening en het is niet eenvoudig om de diagnose te stellen. Dat maakt dat het moeilijk om zich te wapenen tegen PAH. Er kan echter wel in een vroeg stadium worden ingegrepen bij andere longaandoeningen die kunnen leiden tot PAH, zoals chronische obstructieve longziekte (COPD). Voor wie lijdt aan COPD is het, bijvoorbeeld, uitermate belangrijk om te stoppen met roken en zo de longfunctie te behouden. In geval van overgewicht kan een evenwichtig eetpatroon de klachten verminderen bij wie lijdt aan slaapapneu ... Matige lichaamsbeweging kan eveneens helpen om de symptomen van de ziekte te verlichten.
Bronnen:
Institut de Cardiologie de l’Université d’Ottawa, «L’hypertension pulmonaire».
Wat is een aangeboren hartkwaal?
Een aangeboren hartkwaal (AH) is een misvorming van het hart of de grote bloedvaten die ontstaat bij de vorming van het vaatstelsel tijdens de zwangerschap. Er bestaan heel wat hartafwijkingen - ernstige en minder ernstige - waarbij de hartkamers, de grote bloedvaten of de hartkleppen zijn aangetast.
Aangeboren hartkwalen komen vrij vaak voor!
Het aantal mensen met een aangeboren hartkwaal is niet te onderschatten. In België worden elk jaar naar schatting 800 kinderen met een hartafwijking geboren. Meer dan 90% daarvan zal de volwassen leeftijd halen, dat is dus minstens 700 per jaar. In ons land zijn dat alles samen 10.000 tot 15.000 mensen.
Niet alle volwassenen met aangeboren hartafwijkingen hebben natuurlijk dezelfde mate van gespecialiseerde zorg nodig. Naar schatting 20% van de patiënten heeft een complexe en/of zeldzame afwijking die levenslange opvolging door een expert vereist, 40% heeft af en toe problemen en dus bij momenten advies van een expert nodig, en de overige 40% heeft simpele afwijkingen waarvoor geen gespecialiseerde zorg nodig is.
Aangeboren hartkwalen en pulmonale hypertensie
Ongeveer 60% van de aangeboren hartkwalen wordt gekenmerkt door verbindingsfouten - een zogenaamde shunt - tussen de linker- en de rechterhelft van het hart. Meestal gaat het om de verbinding tussen de hartboezems of tussen de hartkamers of om een open ductus arteriosus (dat betekent dat het kleine bloedvat tussen de aorta en de longslagader dat na de geboorte normaal dichtgroeit, openblijft). Het zijn deze erfelijke hartafwijkingen die het vaakst in verband worden gebracht met de ontwikkeling van pulmonale arteriële hypertensie.
Alles samen wordt 5 tot 10% van de aangeboren hartkwalen gecompliceerd door pulmonale arteriële hypertensie.
Welk mechanisme veroorzaakt pulmonale arteriële hypertensie?
Door die gebrekkige verbinding stroomt een deel van het bloed van de linkerharthelft - waar de bloeddruk hoger is - naar de rechterhelft, waar de druk lager is. Door die shunt komt dus een grotere hoeveelheid bloed in de longslagaders terecht dan normaal. Geleidelijk aan worden die slagaders dikker en stijver, wat de zuurstofuitwisseling tussen het bloed en de lucht in de longen verstoort en de druk in de longbloedvaten doet stijgen.
Naarmate de druk in de longen toeneemt, moet de rechterharthelft harder pompen om het bloed naar de longen te stuwen. Door die verhoogde inspanning ontwikkelt de rechterharthelft meer spiervezels en wordt ze groter. Na verloop van tijd wordt de bloeddruk in de rechterharthelft hoger dan in de linkerhelft. Een deel van het zuurstofarme bloed stroomt dan naar de linkerharthelft door de opening in de tussenwand.
Aangeboren hartkwalen: verlies het risico op pulmonale hypertensie niet uit het oog!
Meer dan 50% van de patiënten met een aangeboren hartkwaal - waar ze al dan niet voor geopereerd zijn - wordt niet opgevolgd. Soms belanden ze op de spoeddienst met vergevorderde pulmonale vaatschade of overlijden ze zelfs plots.
Het is een van de redenen waarom patiënten met een aangeboren hartkwaal, maar ook hun gezin en de professionele gezondheidswerkers, geïnformeerd moeten worden over de wel degelijk reële kans op het ontwikkelen van pulmonale arteriële hypertensie en de gevolgen daarvan. Zeker zwangere vrouwen moeten daarop worden gewezen.
Artikel geschreven door Dr Jean-Yves Hindlet. Gepubliceerd op 21 januari 2016.
Maar cardiologen waarschuwen dat de cardiale voordelen niet betekenen dat we andere gevaren van alcohol moeten negeren, aldus The Guardian.
"We pleiten niet voor het gebruik van alcohol om het risico op hartaanvallen of beroertes te verminderen vanwege andere verontrustende effecten van alcohol op de gezondheid," zei cardioloog Ahmed Tawakol, hoofdauteur van de studie door onderzoekers van het Massachusetts General ziekenhuis in The Guardian. Onderzoekers wilden precies begrijpen hoe licht tot matig drinken (één drankje per dag voor vrouwen en tussen één en twee drankjes per dag voor mannen) hart- en vaatziekten vermindert, zoals aangetoond door meerdere andere studies.
Als het mechanisme duidelijk is, zou het doel zijn om andere benaderingen te vinden die de beschermende effecten van alcohol repliceren zonder de nadelige effecten, zei Tawakol, MD, co-directeur van het Cardiovascular Imaging Research Center. De studie, geleid door co-auteurs Kenechukwu Mezue en Michael Osborne, waarvan de bevindingen zijn gepubliceerd in het Journal of the American College of Cardiology, bekeek 50.000 personen die waren ingeschreven in de Mass General Brigham biobank.
Sommige geneesmiddelen, zoals die voor hoge bloeddruk, moeten nauwgezet worden genomen. Een pil vergeten, er een overslaan of er twee nemen omdat u de vorige vergeten bent, kan gewoon niet. Maar waarom is dat zo belangrijk? En hoe pakt u dat aan? Er bestaat geen waterdicht systeem om te voorkomen dat u uw medicatie vergeet. Maar er bestaan wel hulpmiddeltjes en geheugensteuntjes.
De visuele voorstelling van de e-gids biedt mensen met hypertensie en hun omgeving meer inzicht in het belang van therapietrouw, met andere woorden het correct volgen van de behandeling.
In de gids vindt u:
Ook al blijft medicatie met voorsprong de beste manier om een te hoge bloeddruk (meer dan 14/9 cm/Hg) aan te pakken, toch zijn andere oplossingen evengoed nuttig. Het in acht nemen van enkele voedingsadviezen kan de bloeddruk immers licht in gunstige zin beïnvloeden. In sommige gevallen en onder medisch toezicht kan het nemen van medicatie op die manier zelfs worden voorkomen.
Bij overgewicht kan afvallen een gunstig effect hebben op een te hoge bloeddruk. Voelt u zich aangesproken?
Om dat te weten te komen, volstaat het uw body mass index (BMI) te berekenen. Hoe? Door uw lichaamsgewicht uitgedrukt in kilogram te delen door uw lichaamslengte (in meter) in het kwadraat (BMI = gewicht in kg/lengte²). U hebt overgewicht wanneer het resultaat meer is dan 25.
In dat geval kan 3 à 4 kilo afvallen op 18 maanden uw systolische druk (het bovenste cijfer) licht doen dalen.
Een andere belangrijke aanbeveling: vermijd zout. De dagelijkse zoutopname mag eigenlijk de 6 gram niet overschrijden, of u nu een te hoge bloeddruk heeft of niet. Toch hebben wij de slechte gewoonte om te zout te eten.
Eyeopener: 1 gram zout is terug te vinden in
Verbruik minder zout door uw bereidingen niet meer bij te zouten en zet geen zoutvat op tafel om niet in de verleiding te komen tijdens de maaltijd nog extra zout te gebruiken.
Sommige diëten pleiten voor een voldoende opname van kalium, wat in grote mate aanwezig is in:
Overmatig alcoholgebruik is ook uit den boze. Het kan een tijdelijke verhoging van de bloeddruk tot gevolg hebben of een gewichtstoename in de hand werken.
Goed om weten: de vermelde voedingsadviezen zijn eveneens aangewezen voor personen met een risico op hoge bloeddruk, dus mensen met een systolische druk – de eerste van de twee getallen - van meer dan 13 cm/Hg.
Pulmonale arteriële hypertensie (PAHT) raakt almaar beter bekend. Elk jaar verschijnen er duizenden artikels over in gerenommeerde medische tijdschriften.
De grootste specialisten komen om de vijf jaar bijeen om een stand van zaken op te maken over de nieuwe inzichten inzake de diagnose, de classificatie van de verschillende vormen van pulmonale hypertensie en de behandeling van de ziekte. Ze analyseren en bespreken de resultaten van de belangrijkste studies en vatten ze vervolgens samen. Tot slot vertalen ze deze inzichten in praktische aanbevelingen waarmee alle artsen die met pulmonale hypertensie te maken krijgen, aan de slag kunnen. Verschillende Belgische specialisten zijn bij dat grootscheepse initiatief betrokken. Een van hen is prof. Jean-Luc Vachiéry, hoofd van de dienst pulmonale hypertensie en hartinsufficiëntie aan het Erasmusziekenhuis. De recentste aanbevelingen voor de behandeling van pulmonale arteriële hypertensie werden in september voorgesteld op het jaarlijkse congres van de European Society of Cardiology in Londen.
Pulmonale hypertensie komt veel minder voor dan de traditionele arteriële hypertensie en mag er ook niet mee worden verward. Hoewel het een eerder zeldzame ziekte is, zijn de symptomen van pulmonale arteriële hypertensie bij de artsen intussen wel bekend: ademnood, hartkloppingen, pijn in de borststreek, vermoeidheid, vermindering van het inspanningsvermogen enz.
De nieuwe aanbevelingen bevestigen nog eens de cruciale rol van de echocardiografie (echo van het hart) bij het opsporen van deze ziekte. Die kan, anders dan arteriële hypertensie, niet worden vastgesteld met een simpele bloeddrukmeter. De aanbevelingen leggen ook de criteria vast die men moet nastreven bij het onderzoek dat het eventuele voorkomen van pulmonale hypertensie moet inschatten.
De aanbevelingen benadrukken ook de noodzaak om pulmonale arteriële hypertensie in gespecialiseerde centra te behandelen, maar ook het belang van een multidisciplinaire aanpak. De behandelingen zijn namelijk vaak complex.
Een van de belangrijkste nieuwe punten in de aanbevelingen is het advies om de behandeling aan te passen aan het risico voor het leven van de patiënt. De beoordeling van de ernst van de pulmonale hypertensie berust op een geheel van parameters. Aan de hand van deze parameters worden drie graden van ernst onderscheiden:
Aan patiënten met een laag of middelgroot risico wordt voorgesteld om te beginnen met een orale behandeling als monotherapie of in combinatie met een ander middel. Patiënten met een hoog risico krijgen best een combinatie van twee of drie middelen, met in eerste instantie een intraveneuze behandeling. Er wordt ook aangeraden om de respons op de behandeling al vrij snel opnieuw te evalueren en bij onvoldoende respons (niet bij uitblijven van een respons) de dosissen te verhogen.
Artikel geschreven door Dr Jean-Yves Hindlet, gepubliceerd op 02 november 2015.
Inactiviteit, een dieet met veel suiker en zout en overgewicht zijn de oorzaak van negen van de tien gevallen van hoge bloeddruk bij kinderen en adolescenten. Dat blijkt uit een consensusdocument van experts in de European Heart Journal, een tijdschrift van de European Society of Cardiology (ESC). In het document over hypertensie bij 6- tot 16-jarigen, bevelen experts aan dat gezinnen samen gezond worden.
"Ouders zijn belangrijke actoren bij de bevordering van het gezondheidsgedrag van kinderen," aldus eerste auteur professor Giovanni de Simone van de Universiteit van Napels Federico II, Italië. "Heel vaak komen hoge bloeddruk en/of obesitas in hetzelfde gezin voor. Maar zelfs wanneer dit niet het geval is, is het wenselijk dat alle gezinsleden betrokken worden bij leefstijlaanpassingen."
In het document worden obesitas en hypertensie bij kinderen "verraderlijke siblings" genoemd die geleidelijk een ernstig gevaar voor de gezondheid gaan vormen. Studies hebben aangetoond dat hypertensie bij kinderen steeds vaker voorkomt en dat een deel van de toename kan worden verklaard door zwaarlijvigheid, met name abdominale zwaarlijvigheid. Naar schatting heeft minder dan 2% van de kinderen met een normaal gewicht een hoge bloeddruk, vergeleken met 5% van de kinderen met overgewicht en 15% van de kinderen met obesitas. Professor de Simone: "De toename van hypertensie bij kinderen is zeer zorgwekkend, omdat deze wordt geassocieerd met hypertensie en andere cardiovasculaire problemen tijdens de volwassenheid."
Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie (CTEPH) is een ziekte, waarbij:
Meestal door een longembolie, een bloedstolsel in een longslagader dat kan ontstaan als er een stukje van een veneuze trombose in het been afbreekt, en via het hart verplaatst naar de longen, waar het dan vast komt te zitten. Soms ontstaat een longembolie uit een trombose in het hart zelf. Meestal lost een longembolie zich weer op, met behulp van medicatie en/of door het lichaam zelf, maar in enkele gevallen blijven de bloedstolsels aanwezig (of nemen zelfs toe). Dat verhoogt de druk in de longslagaders, waardoor het rechterhart moeilijker kan pompen. Op termijn kan dit rechterhartfalen tot gevolg hebben. Doordat de circulatie in de longen minder efficiënt is, wordt er minder zuurstof in het bloed opgenomen.
Een enkele keer is er een andere oorzaak van CTEPH, zoals een auto-immuunziekte of kanker.
De symptomen lijken erg op die van andere hart en longaandoeningen, zoals kortademigheid, pijn op de borst, vermoeidheid, hartkloppingen, hoesten. Omdat deze symptomen zo vaak voorkomen, duurt het soms lang voordat de diagnose CTEPH wordt gesteld, zeker als de onderliggende longembolie onopgemerkt is gebleven.
Bepaalde specifieke onderzoeken kunnen hierbij helpen, zoals een longperfusie-ventilatiescan, een rechterhartkatheterisatie en een long angiografie.
Het is erg belangrijk dat mensen die (mogelijks) CTEPH hebben, worden geëvalueerd en opgevolgd in een expertisecentrum door een team van specialisten.
Het doel van de behandeling is om de bestaande bloedklonters te verwijderen waar mogelijk, het ontstaan van nieuwe stolsels vermijden, en de verdere belasting van hart en longen te beperken.
Ongeveer de helft van de patiënten komt in aanmerking voor een operatie, waarbij de stolsels in de longslagaders operatief verwijderd worden. Als een operatie niet mogelijk is, kan men soms via een catheter met een ballonnetje de betreffende bloedvaten weer open maken. Daarnaast bestaan er ook medicijnen die de bloedvaten wat wijder kunnen maken, en zo de druk verlagen.
Ongeacht welke van die behandelingen wordt toegepast, zullen alle patiënten bloedverdunnende medicijnen moeten moeten innemen, om de vorming van nieuwe stolsels te voorkómen.
Sclerodermie is een auto-immuunziekte, een ziekte waarbij het afweersysteem het eigen lichaam aanvalt door zelf antistoffen te produceren. De aandoening is zeldzaam, maar ernstig en heeft als voornaamste kenmerk de verharding - en dus het verlies van de elasticiteit - van de huid. Er bestaan verschillende vormen van sclerodermie en graden van ernst, en ook het verloop van de ziekte kan verschillen.
Systemische sclerose is de zwaarste vorm van de ziekte. Ze wordt gekenmerkt door fibrose of bindweefseltoename die de huid, maar ook vitale organen kan aantasten. Systemische sclerose veroorzaakt ook hyperreactiviteit van de bloedvaten.
Systemische sclerodermie begint meestal met twee symptomen die lang - soms jaren - voor de eigenlijke diagnose van sclerodermie optreden:
Systemische sclerose is zeldzaam. Het fenomeen van Raynaud daarentegen komt voor bij 1% tot 10% van de bevolking en is dus veel minder zeldzaam. Alle patiënten met het fenomeen van Raynaud komen dus in aanmerking voor een screening op systemische sclerose. Gelukkig wordt sclerodermie maar bij een minderheid van de patiënten vastgesteld.
Bij systemische sclerose kunnen de nieren, het hart en de longen worden aangetast. De werking van de longen kan schade ondervinden door de fibrose - een soort littekenweefsel dat geleidelijk aan het normale longweefsel vervangt - en door de slechtere longdoorbloeding. In die context kan zich pulmonale arteriële hypertensie (PAH) ontwikkelen.
De ontwikkeling van PAH verslechtert de prognose van systemische sclerose. Vroegtijdige diagnose van de complicatie is dus van cruciaal belang. Zo kan er snel een specifieke behandeling worden opgestart die de levensverwachting verlengt en de symptomen verlicht.
PAH manifesteert zich gewoonlijk door alledaagse symptomen als progressieve kortademigheid en vermoeidheid, maar ook door tintelingen, pijn in de borst, flauwvallen en oedeem (vochtophoping). Het probleem is echter dat 70% van de patiënten met sclerodermie last heeft van ademnood door hartproblemen, longproblemen en vooral spierklachten. Een beginnende PAH kan dus niet op basis van dit symptoom worden opgespoord. Maar uit de statistieken blijkt wel dat de helft van de patiënten met systemische sclerose binnen vijf jaar PAH krijgt. Het lijkt dus aangewezen om alle patiënten met systemische sclerose systematisch op deze complicatie te screenen.
Gerenommeerde wetenschappelijke verenigingen raden in hun jongste aanbevelingen aan om patiënten met systemische sclerose systematisch te screenen met een echografie van het hart en dat daarna op jaarlijkse basis te herhalen - aanvullend op een longfunctieonderzoek en de meting van bepaalde bloedparameters -, en dat ongeacht of er ademhalingsklachten zijn of niet.
Als er bij een patiënt met systemische sclerose, PAH wordt vastgesteld, zal de aandoening op dezelfde manier worden behandeld als idiopatische PAH, een vorm van PAH waarbij de oorzaak niet bekend is.
De patiënten krijgen dan vaak meteen - rekening houdend met hun prognose - een combinatie van twee oraal in te nemen geneesmiddelen (een endotheline-receptorantagonist + een PDE5-remmer).
Daarna is een regelmatige follow-up nodig om te zien of en in welke mate de medicatie aanslaat.
Artikel gescreven door Dr Jean-Yves Hindlet, gepubliceerd op 21 december 2015.
Certains traitements, comme celui contre l’hypertension, doivent être pris avec beaucoup de vigilance… Pas question d’oublier un comprimé, d’en sauter un, voire d’en prendre deux pour rattraper un oubli… Mais pourquoi est-ce essentiel? Il n’existe pas de méthode infaillible pour éviter d’oublier votre traitement. Mais quelques astuces peuvent vous y aider.
La présentation visuelle de l’e-Guide permet aux personnes atteintes d’hypertension et à leurs proches de mieux comprendre l’importance de ce qu’on appelle la compliance, c’est-à-dire le bon suivi de votre traitement.
Vous pourrez y trouver:
Yeonsu Kim, promovenda verpleegkunde aan de Universiteit van Virginia, bestudeerde 32 deelnemers om te ontdekken hoe abrupt wakker worden hun bloeddruk veranderde. Ze werden gedurende twee dagen onderzocht en droegen slimme horloges en vingerboeien zodat Kim hun bloeddruk kon meten. Tijdens de eerste nacht kregen ze de opdracht om op een natuurlijke manier wakker te worden zonder wekker. De tweede nacht kregen ze de opdracht om een wekker te zetten nadat ze ongeveer 5 uur hadden geslapen.
Yeonsu Kim ontdekte dat degenen die gewekt werden door een wekker 74 procent hogere bloeddruk hadden dan degenen die wakker werden zonder wekker. Dit suggereert dat gedwongen wakker worden, vooral als er van tevoren niet veel slaap is geweest, een stijging van de bloeddruk veroorzaakt. "Hoewel het een klein verschil is van 2,38 mmHg, was ik verrast door de bevinding van het onderzoek dat de stijging van de bloeddruk 's ochtends aanzienlijk groter was bij gedwongen wakker worden door een wekker dan bij natuurlijk wakker worden," vertelde Kim aan Newsweek. "Onze bevindingen moeten worden bevestigd en gerepliceerd in grotere populaties."
Wetenschappers weten al dat stress een factor kan zijn bij hoge bloeddruk, maar deze studie kijkt er dieper naar in de context van slaap. Eerder bewijs heeft aangetoond dat mensen die 's nachts niet genoeg slapen (minder dan zeven uur) een hogere bloeddruk hebben en daardoor meer risico lopen op hart- en vaatziekten, aldus het persbericht. Yeonsu Kim merkte in haar onderzoek op dat volwassenen die al aan hart- en vaatziekten leden, meer negatieve bijwerkingen zouden kunnen ondervinden van deze ochtendlijke bloeddrukstijging.
De volgende stap in dit onderzoek is het analyseren van een grotere groep deelnemers om beter te begrijpen hoe gedwongen wakker zijn het lichaam kan beïnvloeden. Hoewel dit onderzoek sterk wijst op een verband tussen bloeddruk en wakker worden, staat in een persbericht dat het onderzoek een proefstudie is en grondiger getest moet worden.
Bron: https://www.newsweek.com/alarm-clock-upping-risk-stroke-heart-attack-1854139
Yeonsu Kim, promovenda verpleegkunde aan de Universiteit van Virginia, bestudeerde 32 deelnemers om te ontdekken hoe abrupt wakker worden hun bloeddruk veranderde. Ze wer...
Lees verderMaar cardiologen waarschuwen dat de cardiale voordelen niet betekenen dat we andere gevaren van alcohol moeten negeren, aldus The Guardian.
Uw gezondheid heeft binnenkort geen geheimen meer voor u! Nieuwe rubrieken zullen de inhoud van MediPedia dit jaar geleidelijk verrijken. Slaap, stress, voeding, gezondhe...
Lees verderInactiviteit, een dieet met veel suiker en zout en overgewicht zijn de oorzaak van negen van de tien gevallen van hoge bloeddruk bij kinderen en adolescenten. Dat blijkt...
Lees verderEen hoog fitnessniveau kan het risico van overlijden aan hart- en vaatziekten bij mannen met een hoge bloeddruk verminderen, zo blijkt uit een 29-jarige studie in de Euro...
Lees verderDat blijkt uit een grootschalige studie van KU Leuven, die zopas gepubliceerd werd in het gezaghebbende tijdschrift Environmental Health Perspectives. De studie bracht he...
Lees verderDr. Jean-Philippe Lengelé, nefroloog (Cliniques universitaires Saint-Luc, Grand Hôpital de Charleroi)
Christine, 53 jaar
Georges, 75 jaar
Chronische myeloïde leukemie
Covid-19
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)
Maagkanker
Melanoom
Oogontsteking, oogirritatie of droge ogen
Overactieve blaas
Transplantatie van organen