Reizen

Een eerste experimenteel vaccin tegen malaria, RTS, S/AS01, blijkt een efficiëntie te hebben van 50% (14 maanden na toediening van de eerste dosis) bij kinderen tussen 5 en 17 maanden bij de eerste inspuiting en van 30% (14 maanden na de eerste dosis) bij zuigelingen van 6 tot 12 weken. Dit is tot op vandaag de beste keuze tegen de gevaarlijkste vorm van paludisme bij de mens, Plasmodium falciparum. Het vaccin bevindt zich nog in de evaluatiefase maar zou de komende jaren op de markt kunnen komen.

DEET

Het meest gebruikte antimuggenproduct is DEET (of volledig 'N,N-diethyl-3-methylbenzamide'). Dit is een insectenwerend middel dat de muggen niet doodt, maar hun zintuigen 'uitschakelt' door de sensoren te blokkeren waarmee ze hun prooi opsporen. De DEET-concentratie verschilt van product tot product. Een concentratie van 20 tot 30% volstaat op voorwaarde dat het product op de huid blijft zitten. Het antimuggenproduct dat in de handel wordt gekocht, moet dus ook een stof bevatten die DEET fixeert. Meer geconcentreerde producten (40-50%) zijn niet doeltreffender. Bovendien kunnen ze de huid en vooral de slijmvliezen irriteren.

Andere producten tegen muggen

IR35/35 en icaridine zijn ook insectenwerende producten. Permetrine en deltametrine doden de muggen. Deltametrine wordt vooral gebruikt om muskietennetten te impregneren.

Producten tegen muggen: in welke vorm

Producten tegen muggen bestaan in meerdere vormen: spray, gel, stick, roller, enz. Ieder kiest de vorm die hem het beste bevalt.

Adviezen bij het aanbrengen

Net zoals zonnecrème kunnen antimuggenproducten worden verwijderd door wrijven, zweten en baden. Naargelang van de concentratie aan werkzame stoffen (DEET, permetrine, enz.) moet het product meerdere malen per dag worden aangebracht, om de drie tot vijf uur. Het product beschermt dus nooit de volledige nacht, de periode waarin anophelesmuggen vooral toeslaan. Gebruik deze producten niet dicht bij de ogen en de slijmvliezen, omdat ze licht irriterend zijn. Allergie is mogelijk.

• In Azië en in Zuid-Amerika is het risico van malaria hoger op het platteland. In Afrika is malaria alomtegenwoordig, ook in de steden, ook al is de kans op besmetting hier kleiner dan op het platteland.
• Ga niet af op het uiterlijk: de malariamug is klein en maakt bijna geen geluid.
• Draag van zonsondergang tot zonsopgang lichtgekleurde kleding die armen en benen maximaal bedekt. Muggen worden aangetrokken door zwart.
• Slaap onder een muskietennet geïmpregneerd met een insecticide. Het muskietennet wordt boven het bed opgehangen en de onderrand wordt onder de matras gestoken.

Voordat u naar een risicogebied reist, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Welke vaccins en profylactische behandelingen (preventief) nodig zijn, wordt van geval tot geval bepaald. De 24 vaccinatiecentra die erkend zijn voor het toedienen van het gelekoortsvaccin, ook 'Travel Clinics' genoemd, zijn gespecialiseerd in de verschillende aspecten van reizigersgeneeskunde: vaccins, profylaxe, praktische raadgevingen... Deze Travel Clinics vervangen de huisarts niet, maar bieden een aanvullende expertise, vooral bij een langdurig verblijf en/of een reis in moeilijke omstandigheden.

Hier vindt u de lijst van de 24 Travel Clinics in België.

Een profylactische behandeling is noodzakelijk, maar garandeert geen volledige bescherming tegen malaria. Op reis moet men dus in de eerste plaats de strijd aangaan tegen muggen: muskietennetten, insecticiden en insectenwerende middelen om op de huid aan te brengen (antimuggenproducten) zijn de beste wapens. Muskietennetten die geïmpregneerd zijn met een insecticide (permetrine of deltametrine) bieden een dubbele bescherming. De meeste volksgezondheidsprogramma's geven hier tegenwoordig de voorkeur aan.

Ook het verstuiven van een insecticide op de binnenmuren van huizen is een middel in de strijd tegen malaria in endemische gebieden. De muggen, die graag op een muur gaan zitten nadat ze hun slachtoffer gestoken hebben, worden op deze manier gedood.

Profylactische geneesmiddelen

Elk jaar overlijden er reizigers aan malaria. Daarom is het belangrijk om ter preventie profylactische geneesmiddelen in te nemen. De arts bepaalt welke preventieve behandeling het beste is; dat is afhankelijk van de bezochte gebieden, het seizoen, de duur van het verblijf, de omstandigheden waarin men reist en het profiel van de persoon.

Voor, tijdens en na de reis

De meest gebruikte profylactische geneesmiddelen zijn doxycycline en mefloquine, of een combinatie van atovaquone en proguanil en van chloroquine. Welke worden het vaakst gebruikt in België? Men start de inname van deze geneesmiddelen ongeveer een week voor het vertrek, om er zeker van te zijn dat het geneesmiddel goed verdragen wordt. De behandeling wordt voortgezet tijdens de reis en gedurende minstens twee weken na thuiskomst. Door deze periode wordt de gemiddelde incubatietijd van de parasiet overbrugd, als de reiziger op het einde van zijn verblijf door een besmette mug is gestoken.