Begrijpen

Sommige cellen in de longen en het spijsverteringskanaal hebben een rol die het midden houdt tussen een hormoonproducerende cel en een zenuwcel. Daarom worden die cellen neuro-endocriene cellen genoemd. Ze hebben vrij specifieke functies:

• in de longen veroorzaken ze een samentrekking (of relaxatie) van de spieren rond de luchtpijptakken en regelen ze zo de luchtstroom;
• in de bloedvaten kunnen ze de verwijding of de samentrekking van de bloedvaten controleren, waardoor er meer of minder bloed doorstroomt;
• in het spijsverteringskanaal kunnen ze invloed uitoefenen op de snelheid van de voedselpassage.

Wat is een neuro-endocriene tumor?

Een neuro-endocriene tumor ontstaat uit de hormoonproducerende cellen in het spijsverteringsstelsel en de longen. Tijdens hun groei zullen sommige van de neuro-endocriene tumoren steeds meer hormonen produceren en bijgevolg symptomen veroorzaken. Andere tumoren zijn 'niet-functioneel': hoewel ze zijn ontstaan uit neuro-endocriene cellen, produceren ze geen hormonen.

Weinig typische symptomen

De symptomen van neuro-endocriene tumoren zijn vaak weinig specifiek. Ze worden bijgevolg gemakkelijk verward met vaker voorkomende aandoeningen. Doordat neuro-endocriene tumoren vrij zeldzaam zijn (ongeveer 5 nieuwe gevallen per 100.000 inwoners per jaar) en doordat de symptomen niet specifiek zijn, duurt het vaak meerdere jaren voordat de juiste diagnose wordt gesteld.

Hormonen worden overal in het lichaam geproduceerd

Hormonen worden zowat overal in het lichaam geproduceerd:

• de schildklier bevindt zich onderaan in de hals en scheidt schildklierhormonen af;
• de pancreas bevindt zich in de buik en scheidt insuline af;
• de hypofyse bevindt zich onderaan in de schedel en scheidt tal van hormonen af;
• de bijnieren bevinden zich, zoals hun naam al laat vermoeden, boven de nieren;
• enz.

Neuro-endocriene cellen: verspreide cellen

Niet alle cellen die hormonen produceren, liggen verzameld in klieren. Er zijn ook groepen cellen die hormonen produceren. Die endocriene cellen liggen verspreid in organen zoals het spijsverteringskanaal (maag, darmen), de longen...

De klieren van het endocriene stelsel

Het endocriene stelsel bestaat uit een aantal klieren: pancreas, hypothalamus, hypofyse, schildklier, bijnieren, teelballen... Al die klieren produceren hormonen. Die hormonen worden uitgescheiden in het bloed. Ze regelen en controleren de activiteit van de cellen van het lichaam.

Waarvoor dienen hormonen?

De functies van de hormonen zijn zeer uiteenlopend, en verschillen van hormoon tot hormoon:

• schildklierhormonen werken in op het metabolisme;
• insuline wordt door de pancreas afgescheiden en controleert de opname van suiker door de cellen;
• testosteron wordt door de teelballen geproduceerd en is verantwoordelijk voor het 'mannelijke' uitzicht van het lichaam...

Andere hormonen zijn minder goed gekend. Voorbeelden zijn de hormonen die de groei van kinderen, de melkproductie, de bloeddruk of de urineproductie stimuleren.

Te veel of te weinig hormonen

Als een hormoon in een te grote of te kleine hoeveelheid wordt afgescheiden, zullen er symptomen optreden. Die symptomen hangen sterk af van het hormoon in kwestie. Een van de bekendste hormonale aandoeningen is suikerziekte of diabetes, veroorzaakt door onvoldoende productie van insuline. Dwerggroei wordt vaak veroorzaakt door onvoldoende productie van groeihormoon. Tientallen aandoeningen zijn te wijten aan afwijkingen bij de hormoonproductie.

Kanker: ongecontroleerde celdeling

De meeste cellen van het lichaam worden constant hernieuwd. De oude cellen sterven af en worden vervangen door nieuwe. Dat fenomeen van celhernieuwing verloopt normaal gecontroleerd en gelimiteerd. Bij kanker zijn deze controlemechanismen verstoord en vermenigvuldigen de cellen zich te sterk.

Uitzaaiingen

Kankercellen kunnen in bloedvaten dringen en zo andere organen aantasten. Daar ontstaan dan nieuwe tumoren, dus niet op dezelfde plaats als de primaire tumor: dat zijn uitzaaiingen (metastasen). De uitzaaiingen kunnen in tal van organen optreden: lever, buikvlies, lymfeklieren, beenderen...