Baarmoederfibromen zijn goedaardige tumoren. Ze zijn niet systematisch een probleem vóór en/of tijdens de zwangerschap, maar in bepaalde gevallen kunnen ze de vruchtbaarheid en/of de voortgang van de zwangerschap beïnvloeden. Dit  hangt af van hun positie alsook soms van hun grootte. Het is ook op basis van hun positie dat we fibromen onderverdelen in drie soorten.

Intramurale of interstitiële fibromen

Dit type fibroom komt het meest voor. Het ontwikkelt zich in het centrale deel van de baarmoederspier, het myometrium. Een zwangerschap wordt er zelden door beïnvloed. Echter, inzeldzame gevallen is het fibroom zo groot dat het voor problemen kan zorgen tijdens de innesteling van de eicel in de baarmoeder (door misvorming van de baarmoederholte). In deze situaties kan een chirurgische ingreep worden voorgesteld. Overigens kunnen fibromen groter dan 4 cm het begin van een zwangerschap verhinderen door de samentrekking van het myometrium te verstoren, zelfs als ze de baarmoederholte niet misvormen. Er is voorlopig geen enkel gerandomiseerd prospectief onderzoek (grotere statistische impact) die deze vaststelling heeft bewezen, maar de retrospectieve data lijken in die richting te wijzen.

Tijdens de zwangerschap heeft het intramurale fibroom de neiging om te groeien, door de verhoging van het oestrogeengehalte,. Als het fibroom veel en snel groeit kan het afsterven. Als gevolg daarvan kan het in de baarmoederspier een aanzienlijke ontsteking veroorzaken, met pijn in de onderbuik en eventuele premature baarmoedercontracties tot gevolg, die in extreme gevallen een premature bevalling kunnen uitlokken.

Subsereuze fibromen

Dit type fibroom groeit aan de buitenkant van de baarmoeder en is zelden symptomatisch. Er zijn dan ook bijna geen indicaties voor een behandeling. Aangezien het subsereuze fibroom geen impact heeft op de baarmoederspier, noch op de baarmoederholte, heeft dit type fibroom geen enkele invloed op de vruchtbaarheid.

De groei van dit type fibroom is het enige mogelijke probleem tijdens een zwangerschap. . In dit geval kan het een necrose veroorzaken, maar ook pijn en mogelijks premature baarmoedercontracties tijdens de zwangerschap veroorzaken. De meest externe fibromen, die aan de baarmoeder hangen via een heel klein steeltje (gesteelde fibromen), kunnen door te groeien ook rond hun as draaien en erg pijnlijk afsterven (tijdens en naast de zwangerschap).

Submucosale of intracavitaire fibromen

Dit type fibroom komt het minst voor, althans in zijn geïsoleerde vorm. Het treedt frequenter op in polyfibromateuze baarmoeders (baarmoeders die alle types fibromen vertonen) en ontwikkelt zich net onder de slijmvlieslaag van de baarmoederholte (de wand die de binnenkant van de baarmoeder bekleedt). Hoe groot deze fibromen ook zijn, ze hebben een schadelijk effect op de vruchtbaarheid, want ze verhinderen de innesteling van  de eicel in de baarmoederholte, vergelijkbaar met een spiraaltje. Deze fibromen veroorzaken ook overvloedige menstruatie, wat kan leiden tot bloedarmoede. Het is erg belangrijk dat deze bloedarmoede vóór de zwangerschap voorkomen wordt: bij bloedarmoede tijdens de zwangerschap  is de moeder meer onderhevig aan ijzertekort. Om al die redenen wordt dit type fibroom doorgaans chirurgisch verwijderd bij vrouwen die zwanger wensen te worden.

Van chirurgie tot geneesmiddelen

De voorbije jaren zijn er nieuwe behandelingsvormen ontwikkeld, waarbij chirurgie geleidelijk plaats moet ruimen voor geneesmiddelen. Begin jaren 2000 was chirurgie nog de meest toegepaste methode, want ze was de enige duurzame behandeling voor symptomatische fibromen of in het geval van een zwangerschapswens. Weliswaar bestonden er toen ook al geneesmiddelen, maar die onderdrukten alleen de symptomen (progestativa die gesynthetiseerd worden in de mond of via intra-uteriene weg, anders gezegd in de baarmoeder). Ofwel verminderden ze slechts tijdelijk de omvang van de fibromen en/of hun symptomen, met het oog op een operatie (GnRH-agonisten). GnRH-agonisten doen fibromen immers aanzienlijk krimpen, terwijl progestativa alleen de bloedingen doen stoppen die fibromen veroorzaken. Maar zodra de patiënte stopt met de medicatie, krijgen ze na enkele weken hun oorspronkelijke grootte terug. Sindsdien worden er studies uitgevoerd om betere behandelingen te ontwikkelen.

Embolisatie van de baarmoederslagaders

Sinds 2009 is embolisatie van de baarmoederslagaders via interventionele radiologie een volwaardig alternatief voor chirurgie in België. Bij deze behandeling worden de baarmoederslagaders bewust afgesloten, om de bloedtoevoer naar het fibroom te blokkeren en op die manier de bloedingen te verminderen – en in sommige gevallen ook de fibromen te verkleinen, als gevolg van de necrose die door embolisatie wordt opgewekt. Deze techniek is wel niet aan te raden bij patiëntes die hun vruchtbaarheid willen behouden. De gebruikte emboliserende stoffen kunnen immers in de eierstokbloedvaten terechtkomen, ze doen dichtslibben en eierstokinsufficiëntie (en dus vroegtijdige menopauze) veroorzaken.

Selectieve progesteronreceptormodulatoren

Een paar jaar later, in 2012, kwam er een belangrijke vooruitgang in de geneesmiddelenbehandeling van baarmoederfibromen met de zogenaamde selectieve progesteronreceptormodulatoren (SPRM’s). Op dat moment werd namelijk de specifieke rol van progesteron bij de groei van fibromen aangetoond. Sindsdien is het gebruik van selectieve progesteronreceptormodulatoren een bijzonder interessante therapeutische methode. Dit geneesmiddel voor oraal gebruik doet niet alleen het fibroom krimpen, maar vermindert de bloedingen ook aanzienlijk of doet ze zelfs volledig stoppen (in meer dan 90 % van de gevallen). Het grote voordeel van deze behandeling is dat ze geen bijwerkingen heeft, omdat ze selectief werkt. Ze kan een operatie voorbereiden/vergemakkelijken, maar die meestal zelfs vermijden, door de fibromen aanzienlijk te doen krimpen en/of hun symptomen sterk te verminderen, waardoor chirurgie niet langer nodig is. Bovendien wordt dit geneesmiddel voor verschillende indicaties zelfs terugbetaald.

Chirurgie via laparoscopie

Ook de chirurgie blijft vooruitgang boeken. Zo wordt myomectomie (operatieve verwijdering van één of meer fibromen) steeds vaker toegepast via laparoscopie. Om de operatie minder invasief te maken, wordt niet langer de volledige buik opengemaakt, maar volstaan enkele gaatjes waarlangs de chirurgische instrumenten worden ingebracht. Deze techniek is mogelijk als het fibroom niet te groot en/of het aantal fibromen niet te talrijk is.