Opsporing

Weinig of geen symptomen

Baarmoederhalskanker ontwikkelt zich dikwijls over een vrij lange periode. Tussen de eerste letsels en de werkelijke kanker kan er 10 tot 15 jaar voorbij gaan. Over het algemeen veroorzaakt de kanker in het eerste stadium geen symptomen. Later kan er verdacht bloedverlies zijn, bijvoorbeeld tussen de maandstonden (baarmoederbloedingen) bij de vrouw in de menopauze of na seksueel contact.

Opsporing met behulp van het uitstrijkje

Daar er geen symptomen zijn, is opsporing van baarmoederhalskanker via een uitstrijkje fundamenteel. Bij een uitstrijkje neemt de huisarts of de gynaecoloog enkele cellen van de wand van de baarmoederhals af. Daartoe brengt de arts een speculum in de vagina. De cellen worden vervolgens op een glasplaatje gelegd om geanalyseerd te worden. Dit onderzoek is snel en volkomen pijnloos. Na afname worden de cellen met een microscoop in het laboratorium bestudeerd om eventuele afwijkingen op te sporen.

Een uitstrijkje: hoe dikwijls?

In theorie moeten alle seksueel actieve vrouwen regelmatig een uitstrijkje laten nemen, vanaf 20 - 25 jaar tot aan 65 jaar. Een uitstrijkje wordt minstens om de drie jaar afgenomen.

Diagnose door colposcopie

Bij een verdacht uitstrijkje wordt een colposcopie uitgevoerd om een stukje weefsel af te nemen. Een colposcoop is een soort microscoop die toelaat de wanden van de vagina en van de baarmoederhals gedetailleerd te bestuderen. Bij deze test smeert de arts de baarmoederhals in met speciale kleurstoffen die de abnormale cellen kleuren. Deze kunnen dan weggenomen worden (biopsie).

Baarmoederhalskanker opsporen gebeurde tot voor kort enkel op basis van een uitstrijkje dat tijdens een gynaecologisch onderzoek werd genomen. Het uitstrijkje werd daarna onder de microscoop onderzocht om verdachte cellen op te sporen.

Sinds kort bestaat er een thuistest en kunnen vrouwen zelf een uitstrijkje nemen om het humaan papillomavirus (HPV) op te sporen. Dit seksueel overdraagbare virus is de oorzaak van bijna alle baarmoederhalskankers. Het HPV komt bij jongeren vaak voor na de eerste seksuele contacten. Gelukkig verdwijnt het virus meestal vanzelf zonder behandeling. Maar als de infectie blijft bestaan, kunnen er zich precancereuze letsels ontwikkelen, dat zijn verdachte letsels die kunnen ontaarden in een invasieve kanker. Recente studies hebben aangetoond dat vanaf de leeftijd van dertig jaar de opsporing van het HP-virus doeltreffender is ter voorkoming van baarmoederhalskanker dan het cytologische onderzoek (het cellenonderzoek) van een uitstrijkje.  

De HPV-test heeft als voordeel dat vrouwen zelf een monster uit de baarmoederhals kunnen nemen met behulp van een simpel kwastje. Dat monster wordt daarna naar een laboratorium gestuurd en gescreend op het DNA van het HPV.

Anders dan met het onderzoek dat de arts uitvoert - het traditionele uitstrijkje dus - kunnen met zo’n thuis genomen monster verdachte, precancereuze letsels niet worden opgespoord.

Zo’n 60% van de vrouwen in België heeft de afgelopen drie jaar geen uitstrijkje laten nemen. Binnenkort start nieuw onderzoek om na te gaan of de screening verbeterd kan worden door vrouwen de mogelijkheid te bieden zelf een staaltje te nemen. Elk jaar worden in België nog 600 tot 700 gevallen van baarmoederhalskanker vastgesteld. De meeste sterfgevallen door baarmoederhalskanker zouden vermeden kunnen worden als de kanker op tijd wordt ontdekt.