Diagnose

Variatie van de bloeddruk

De bloeddruk varieert over 24 uur en van dag tot dag. Elke hartslag geeft een andere druk. Daarbij komt nog de invloed van lichamelijke en intellectuele activiteiten en emoties. Bij stress, angst, lawaai, lichamelijke of intellectuele inspanning stijgt de bloeddruk tijdelijk.

Hypertensie: weinig of geen symptomen

Die bloeddrukschommelingen voelen we helemaal niet. Ook een te hoge bloeddruk voelen we vaak niet. Soms veroorzaakt een verhoogde bloeddruk hoofdpijn, oorsuizen, de indruk van vliegjes voor de ogen en neusbloedingen. De enige manier om te weten of je een verhoogde bloeddruk hebt, is de bloeddruk regelmatig te (laten) meten.

Bloeddruk: waarom herhaalde metingen?

De bloeddruk kan tijdelijk stijgen en dat kan heel normaal zijn. Daarom mag de diagnose van arteriële hypertensie niet worden gesteld op één enkele meting. We spreken van arteriële hypertensie als op minstens drie tijdstippen met een interval van meerdere weken bloeddrukwaarden worden gemeten hoger dan 140/90 mmHg (>14/9).

De bloeddruk wordt traditioneel gemeten in de arteria humeralis, dus op de bovenarm. Dat gebeurt met een bloeddrukmeter en een stethoscoop. Een bloeddrukmeter bestaat uit een opblaasbare manchet en een manometer. Meting van de bloeddruk is een snel, gemakkelijk en pijnloos onderzoek. De bloeddruk moet worden gemeten na minstens vijf minuten rust, in zittende of liggende houding. De grootte van de manchet moet aangepast zijn aan de armomtrek. Er bestaan uitstekende automatische bloeddrukmeters. Daarmee kan de bloeddruk thuis gevolgd worden onder behandeling.

Lichamelijk onderzoek en anamnese

De arts zal eerst vragen in welke omstandigheden de kortademigheid opkomt en vervolgens zal hij zoeken naar een eventuele met pulmonale hypertensie gepaard gaande aandoening.

Algemene aanvullende onderzoeken

Een radiologisch onderzoek van de borstkas (gewone radiografie, CT-scan), elektrocardiogram, bloedgasanalyse, longfunctieonderzoek (reeks onderzoeken die de ventilatoire functie van de longen evalueren) en laboratoriumonderzoeken (bloedafname) geven nuttige informatie, die echter niet volstaat om de diagnose te stellen.

Een inspanningsproef kan nuttig zijn in die context. Dat is zelfs een zeer goed onderzoek om kortademigheid bij inspanning te evalueren. Bij een inspanningsproef worden elektrocardiogrammen afgenomen en wordt de ventilatoire functie geanalyseerd tijdens een gekalibreerde inspanning op een fiets of een loopband.

Echocardiografie

Met een echocardiografie kan de arts de anatomie en de werking van het hart beoordelen. Het onderzoek stoelt op een ultratonentechnologie. Dat is het eerste onderzoek dat moet worden uitgevoerd als de patiënt een voorgeschiedenis en tekenen vertoont die doen denken aan pulmonale hypertensie. Een echocardiografie is essentieel om een verhoogde druk in de longen aan te tonen, om het type pulmonale hypertensie te bepalen en om de weerslag ervan op het rechterhart te evalueren.

Ventilatie-perfusiescintigrafie

Een ventilatie-perfusiescintigrafie wordt systematisch uitgevoerd om een chronische trombo-embolie uit te sluiten, d.w.z. een langdurige verstopping van een longslagader door een bloedstolsel, die een verhoogde druk in de longslagaders kan verklaren.

Een ventilatie-perfusiescintigrafie exploreert en vergelijkt de ventilatie van de longen (de luchtstroom in de longen) met de doorbloeding van de longen. Het is een isotopenonderzoek, waarbij de patiënt zeer weinig radioactieve producten moet inademen en krijgt ingespoten. In geval van een longembolie zal de ventilatie normaal zijn, en de doorbloeding niet.

Hartkatheterisatie

De diagnose van pulmonale hypertensie moet altijd worden bevestigd door een katheterisatie van het rechterhart. Dat is een zgn. invasief onderzoek, waarbij de arts een kleine katheter inbrengt via een halsader of een ader in de lies en die naar het rechterhart voert om er de drukken te meten. Met een rechterhartkatheterisatie kan de arts pulmonale hypertensie van cardiale oorsprong onderscheiden van pulmonale hypertensie van pulmonale oorsprong. Het onderzoek gebeurt onder plaatselijke verdoving, meestal in het dagziekenhuis.

Als we een elektronische bloeddrukmeter aansluiten op een batterij en een opnamesysteem, kunnen we de bloeddruk op regelmatige tijdstippen gedurende 24 uur meten. Dat wordt ambulante 24-uurs bloeddrukcontrole of Holterbloeddrukcontrole [1] genoemd. De ambulante bloeddruk wordt altijd gemeten op medisch voorschrift. De belangrijkste indicatie is bevestiging van het bestaan van hypertensie als wordt vermoed dat de patiënt gestresseerd is door het nemen van de bloeddruk door de arts (wittejashypertensie). Ambulante meting van de bloeddruk kan ook nuttig zijn bij het evalueren van een ogenschijnlijk therapieresistente hypertensie of hypotensie (te lage bloeddruk) bij de behandelde patiënt.

Het diagnostische beleid bestaat uit drie stappen:

• eerst de pulmonale hypertensie detecteren en bevestigen;
• daarna het type pulmonale hypertensie bepalen;
• en tot slot de ernst ervan evalueren.

We moeten zoeken naar pulmonale hypertensie bij patiënten die een kortademigheid vertonen die niet kan worden toegeschreven aan de gebruikelijke hart- en longziekten.

In de helft van de gevallen is pulmonale arteriële hypertensie te wijten aan aandoeningen aan het bindweefsel (systemische sclerodermie …), aangeboren hartaandoeningen, portale hypertensie (cirrose …), een hiv-infectie of de inname van eetlustremmers. Als een kortademige patiënt een van die aandoeningen vertoont, moeten we dus zoeken naar pulmonale arteriële hypertensie.

We moeten stelselmatig zoeken naar pulmonale arteriële hypertensie bij patiënten met sclerodermie (een vorm van reuma), ook als er geen symptomen zijn.