Wat is een lysosoom?
Een bloedkanker
Pas correct.
Correct!
De cel is de basiseenheid van alle levende organismen. Een volwassen lichaam telt er ongeveer … 100.000 miljard! Een cel is omgeven door een membraan (vlies) en bevat verschillende elementen, de zogenaamde organieten. Die vervullen specifieke functies om de overlevingskansen van de cel te waarborgen. Onder meer: de celkern (die de chromosomen en het grootste deel van het genetisch erfgoed bevat), de mitochondria (die energie produceren uit glucose), de ribosomen (die de eiwitsynthese mogelijk maken) en de lysosomen. Belangrijk: elke cel bevat honderden van die lysosomen.
Het lysosoom wordt ter vergelijking vaak beschreven als:
De maag van de cel
Pas correct.
Correct!
Het lysosoom is voor de cellen wat de maag is voor het menselijk lichaam: het zorgt voor de vertering van de stoffen die geproduceerd worden door de celactiviteit. De lysosomen bevatten namelijk specifieke eiwitten, de zogeheten enzymen. De enzymen hebben als taak de grote moleculen die in de lysosomen zitten (suikers, eiwitten, vetten), af te breken in kleinere eenheden die het lichaam vervolgens kan recycleren of uitscheiden. De lysosomen zijn in zekere zin dus fabriekjes die het celafval moeten verwerken.
Een verstoorde werking van de lysosomen kan leiden tot:
Meer dan 50 verschillende ziekten
Pas correct.
Correct!
Sommige enzymen kunnen door een genetische mutatie niet langer hun werk doen. Er kan ook een enzymentekort ontstaan, en soms bevatten de lysosomen zelfs helemaal geen enzymen meer.. Daardoor worden grote moleculen niet verteerd en stapelen ze zich op in de lysosomen, die uitzetten en de cel verstikken. Gevolg: de cel kan niet langer correct functioneren en sterft uiteindelijk af. In totaal bestaan er een vijftigtal verschillende lysosomale enzymen, die elk een specifieke functie vervullen bij de enzymafbraak. Het type lysosomale aandoening zal dan ook afhangen van het getroffen enzym. Vandaar dat er een vijftigtal verschillende lysosomale ziekten bestaan (ziekte van Pompe, ziekte van Gaucher, ziekte van Fabry, type1-mucopolysaccharidose (MPS1) …). Die kunnen goedaardig of ernstig zijn, verschillende organen aantasten en voorkomen in verschillende levensfasen. Het gaat hier allemaal om progressieve aandoeningen, waarbij de ene al sneller evolueert dan de andere.
Wie is de ontdekker van het lysosoom?
De Amerikaanse geneticus James Watson en de Britse bioloog Francis Crick
Pas correct.
Correct!
Robert Hooke ontdekte in 1665 de cel dankzij een rudimentaire microscoop. Zijn ontdekking leidde tot de theorie dat alle levende wezens uit cellen bestaan. In 1953 beschreven James Watson en Francis Crick voor de eerste keer de structuur van het DNA, de dubbelstrengige molecule die het genetisch materiaal bevat. Maar het is dus wel degelijk de Belgische wetenschapper Christian de Duve die in 1955 het lysosoom ontdekte, waarvoor hij in 1974 de Nobelprijs geneeskunde won.