Soorten migraine

Bij ongeveer 30% van de migrainelijders wordt de pijn voorafgegaan door neurologische symptomen die soms zeer indrukwekkend kunnen zijn, zoals flikkeringen, zigzagpatronen, sterretjes die in het gezichtsveld verschijnen en gedurende 5-20 minuten talrijker worden. Minder vaak treden er nog andere gezichtsstoornissen op, zoals het compleet uitvallen van een helft van het gezichtsveld, links of rechts, of een verminderd gezichtsvermogen van één oog (retinale migraine). Die symptomen worden “aura” genoemd, duren minder dan een uur en verdwijnen net zoals ze gekomen zijn, geleidelijk.

Er kunnen ook gevoelsaura’s optreden: gevoelsstoornissen in één helft van de mond, de neusvleugels, vingers … Er bestaan nog andere, minder frequente vormen van aura zoals spraakstoornissen (afasie). Sommige patiënten vertonen meerdere aura’s na elkaar.

De meest ernstige vorm van hoofdpijn

Clusterhoofdpijn is de meest ernstige vorm van hoofdpijn. Het komt veel minder vaak voor dan migraine. Clusterhoofdpijn wordt ekenmerkt door een episode van extreem pijnlijke hoofdpijnen in de omgeving van één van de ogen en het jukbeen. De aanvallen treden meermaals per dag plotseling op gedurende meerdere weken of maanden. Na een dergelijke episode volgt er een min of meer lange rustperiode (vaak is dat meerdere maanden of jaren). Daarna keert de clusterhoofdpijn zonder duidelijke aanleiding telkens weer terug.

Extreme pijn

Clusterhoofdpijn treedt plotseling op en is extreem pijnlijk. Het is één van de meest hevige pijn die tot op heden gekend is. Deze soort van hoofdijn is daardoor enorm hinderend in het dagelijkse leven. De pijn verhoogt vrij snel (5 à 15 minuten) en duurt soms wel 3 uren. Deze pijn treedt steeds op langs dezelfde kant van het hoofd en is doorgaans gelokaliseerd rond het oog (de patiënt zegt vaak dat hij de pijn "achter zijn oog" voelt).

Er kunnen ook nog andere symptomen gepaard gaan met deze pijn:

• Onrust en zenuwachtigheid
• roodheid van het oog en tranenvloed
• een gezwollen ooglid
• vernauwing van de pupil
• hevig zweten in het gezicht
• een lopende neus

Spanningshoofdpijn is een veel voorkomende vorm van hoofdpijn die vaak verward wordt met migraine. Ze wordt gekenmerkt door vage pijn, en de patiënt voelt als het ware een drukkende band op het voorhoofd, de slapen of het achterhoofd.

Een pijnaanval kan duren van 30 minuten tot verschillende dagen, en kan als chronisch beschouwd worden als ze vaker optreedt dan 15 dagen per maand. De precieze oorzaak is nog altijd niet bekend, maar zou te maken hebben met overmatige stress en met spiercontracturen, met name in de hals.

In tegenstelling tot sommige types migraine gaat spanningshoofdpijn niet gepaard met misselijkheid of aura’s, en verergert ze niet door lichaamsbeweging. Maar opgelet: patiënten met spanningshoofdpijn kunnen tegelijk ook last hebben van migraine en omgekeerd.

De paradox van geneesmiddelen die hoofdpijn veroorzaken

Misbruik van pijnstillers (analgetica) is een frequent probleem bij migraine. Vaak kent dat een sluipend verloop. Een migrainelijder kan in sommige omstandigheden het gebruik van pijnstillers geleidelijk verhogen. Overmatige inname van pijnstillers veroorzaakt gewenning en verplicht de migrainelijder om de dosering te verhogen om hetzelfde effect te krijgen. Overmatig gebruik van pijnstillers kan de migraine doen veranderen maar tegelijk ook de frequentie ervan verhogen. We spreken van chronische hoofdpijn door misbruik van pijnstillers als:

• iemand meer dan 15 dagen per maand hoofdpijn heeft;
• iemand meer dan 10 dagen per maand niet-opioïde pijnstillers inneemt, of 15 dagen voor opioïde pijnstillers ⁽¹⁾;
• de pijn enkele weken na het stoppen met pijnstillers verbetert.

Naar schatting vertoont 1-2% van de algemene bevolking hoofdpijn door misbruik van geneesmiddelen.

De oorzakelijke geneesmiddelen

Sommige geneesmiddelen veroorzaken gemakkelijker dagelijkse chronische hoofdpijn: geneesmiddelen die cafeïne, codeïne, moederkorenderivaten, paracetamol en -derivaten … en triptanen bevatten.

Enige oplossing: ontwenning

Sommige migrainelijders vinden het tegenstrijdig of zelfs onbegrijpelijk dat ze de pijnstillers moeten stopzetten. Toch is dat een verplichte stap als je wil dat de behandeling doeltreffend is. Waarom tegenstrijdig? Omdat de arts zijn patiënt, die dagelijks hoofdpijn heeft, aanraadt geen pijnstillers meer in te nemen. Als je het oorzakelijke geneesmiddel ineens stopzet, kan dat ontwenningsverschijnselen teweegbrengen: hoofdpijn, misselijkheid, slapeloosheid … Maar je moet doorbijten. Het resultaat van de ontwenningskuur is immers vaak zeer goed: de ontwenningskuur is efficiënt in meer dan 90% van de gevallen en de frequentie van de hoofdpijn zal dan sterk dalen.

Oppassen met zelfmedicatie

Vaak ligt zelfmedicatie ten grondslag aan misbruik van geneesmiddelen. Veel patiënten beschouwen migraine als een onschuldig probleem, waarvoor ze niet naar een arts hoeven te gaan. Vaak vragen ze raad aan vrienden en familieleden en gebruiken dan de geneesmiddelen die iemand anders ook inneemt, vaak ten onrechte.

Bij sommige patiënten neemt de frequentie van de migraine mettertijd toe en wordt de migraine chronisch. We spreken van chronische migraine als iemand meer dan 15 dagen per maand hoofdpijn heeft waarvan 8 keer een vorm van hoofdpijn die voldoet aan de criteria van migraine. In veel gevallen is de toename van het aantal migraineaanvallen echter toe te schrijven aan overmatig gebruik van pijnstillers.