Botox om zenuwprikkels blokkeren

Botulinetoxine (botox) is een krachtig gif dat de prikkeloverdracht van de zenuwen naar de spieren blokkeert, waardoor spieren verslappen. In zeer kleine hoeveelheden is het evenwel veilig en doeltreffend, bijvoorbeeld tegen gezichtsrimpels of bij spastische spieren na een hersenberoerte of bij multiple sclerose.

Ook voor een overactieve blaas zijn botoxinjecties vaak erg succesvol, zegt Karel Everaert, professor functionele urologie in UZ Gent: “Als botulinetoxine in de blaasspier wordt gespoten, ontvangt die minder zenuwsignalen. Het effect daarvan is dubbel: de spier verslapt waardoor ze minder vaak of minder krachtig samentrekt, en daarnaast neemt ook de aandrang af, die dwingende behoefte om te plassen.”

Angst als motor van de overactieve blaas

Dankzij de behandeling wordt de capaciteit van de blaas ook groter, waardoor urineverlies kan afnemen.  Maar het belangrijkste voordeel is psychologisch, meent Karel Everaert: “Een succesvolle botoxbehandeling neemt de angst voor ongelukjes weg. Angst is de motor van een overactieve blaas: wie uit angst minder gaat drinken of bij de minste aandrang naar het toilet loopt, verkleint zijn blaas en moet dus sowieso vaker plassen.” Een behandeling met botox verbetert bovendien de levenskwaliteit: overdag hoeven patiënten minder vaak het werk te onderbreken, ‘s nachts slapen ze beter door.

Tweedelijnsbehandeling van een overactieve blaas

Studies tonen aan dat acht op tien patiënten gebaat zijn bij injecties met botulinetoxine. De werkingsduur bedraagt vijf à tien maanden. De patiënt heeft dus slechts één à twee keer per jaar een behandeling nodig. Toch is deze therapievorm geen eerstelijnsbehandeling van een overactieve blaas. De arts kiest doorgaans eerst voor blaastraining, kinesitherapie en medicatie omdat die ook kunnen helpen om het ongewenst samentrekken van de overactieve blaas te verminderen.

Botoxinspuitingen: weinig bijwerkingen

De behandeling met botox is minimaal invasief. De arts gebruikt een cystoscoop of blaaskijker om in de blaas te kijken. Door deze cystoscoop wordt een lange injectienaald  geschoven waardoor de botuline op verschillende plaatsen in de blaasspier kan worden gespoten. “Gewoonlijk gebeurt de ingreep onder lokale verdoving. Nadien is het mogelijk dat de patiënt tijdelijk moeite heeft met plassen. Dat geldt voor ongeveer 6% van de patiënten. Af en toe treedt er blaasontsteking op.”

“Maar voor veel patiënten wegen de voordelen van de behandeling nog altijd op tegen die kleine ongemakken. Zij hebben vaak al veel watertjes doorzwommen en zijn erg tevreden: minder aandrang en angst …  Kortom, een betere levenskwaliteit dus.”

Onderzoekers hebben onlangs aangetoond dat er een link bestaat tussen het stresspeil dat patiënten ervaren en de ernst van de symptomen bij een hyperactieve blaas. Moet stressbeheer voortaan deel uitmaken van de behandeling van de aandoening?

Hyperactieve blaas: wat is de impact op de levenskwaliteit?

De typische symptomen van een hyperactieve blaas zijn een te frequente mictie (plassen) overdag en/of ’s nachts in combinatie met een plotselinge, sterk opkomende en soms oncontroleerbare drang om te plassen. Deze symptomen kunnen een grote impact hebben op de levenskwaliteit van de patiënten. Sommigen durven hun huis niet meer uit, vooral als ze vaak moeten plassen of als ze ook last hebben van urineverlies. Die continue spanning heeft een impact op hun sociale leven en veroorzaakt problemen op het werk en soms groot psychisch leed.

Stress en hyperactieve blaas

Om de impact van stress op een hyperactieve blaas beter te begrijpen, hebben onderzoekers patiënten ondervraagd die last hebben van een hyperactieve blaas. Uit hun verhaal blijkt dat ze een hoger stresspeil hebben dan de doorsnee bevolking. Van de deelnemers hebben diegenen die zware symptomen van drangincontinentie hebben (incontinentie omdat men er niet in slaagt zijn water op te houden of op tijd bij een toilet te raken) ook een stressniveau dat als hoger wordt ervaren. Het is echter moeilijk te achterhalen of de ernst van de symptomen zware stress veroorzaakt of, omgekeerd, zware stress de symptomen verergert. Studies bij dieren hebben aangetoond dat knaagdieren die blootgesteld worden aan stress soms vaker moeten plassen. De link tussen stress en een hyperactieve blaas werkt dus blijkbaar in beide richtingen.

Stressbeheer: één aspect van de behandeling

Een hyperactieve blaas wordt op verschillende fronten behandeld.

Stressbeheer zou een bijkomend wapen kunnen zijn om bepaalde symptomen te behandelen. Uit een recente studie blijkt dat technieken voor het verminderen van stress gebaseerd op mindfulness, drangincontinentie kunnen verminderen. De patiënt leert dan zijn stress onder controle te krijgen door zich te concentreren op het nu in plaats van te anticiperen op wat er kan komen of te tobben over wat er is gebeurd. Veel problemen kunnen ook bij de huisarts of de specialist worden aangekaart. Maar ook andere technieken, zoals hypnose of sofrologie, zijn nuttige en erkende hulpmiddelen om met stress te leren omgaan.

Al die methodes kunnen een heilzame impact hebben op de symptomen van een hyperactieve blaas en op de levenskwaliteit.