Risico's

Hypercholesterolemie: rol van de voeding

Een voeding rijk aan cholesterol en verzadigd vet (hoofdzakelijk dierlijk vet) kan leiden tot hypercholesterolemie maar zal in vele gevallen niet de enige oorzaak zijn. Sommige mensen verwerken de cholesterol uit de voeding vrij snel, terwijl dat bij anderen veel trager gaat. De situatie verschilt dus van de ene persoon tot de andere.

Bij de meeste mensen heeft hypercholesterolemie trouwens meer dan één oorzaak.

Erfelijkheid en leeftijd

Een erfelijke belasting en de leeftijd kunnen de cholesterol doen stijgen. Maar deze factoren hebben we zelf niet in de hand.

Overgewicht en diabetes

Overgewicht gaat vaak gepaard met een te hoge cholesterol, en bovendien met een ongunstige verhouding tussen goede en slechte cholesterol. Overgewicht verlaagt namelijk de goede cholesterol (HDL), waardoor er relatief meer slechte cholesterol (LDL) aanwezig is. Een te hoge cholesterol kan ook bestaan zonder overgewicht. Sommige magere personen maken te veel cholesterol aan in de lever.

Diabetes, meer bepaald type 2-diabetes, heeft eveneens een ongunstig effect op de verhouding goede/slechte cholesterol. Diabetici hebben vaak te hoge cholesterolspiegels en te hoge triglyceriden.

Roken en stress

Ook roken en stress verhogen de cholesterol. Bij stress is dat via verhoogde cortisolspiegels. Cortisol is een hormoon dat abnormaal hoog is bij stress en een rechtstreeks effect heeft op de verwerking van vetten en suikers. Het gevolg is een snelle stijging van de cholesterolspiegels.

Roken verhoogt de slechte cholesterol en verlaagt bovendien de goede cholesterol.

Een te hoog cholesterolgehalte in het bloed - of hypercholesterolemie - is een risicofactor voor hart- en vaatziekten (hartinfarct, herseninfarct, perifere vaatziekte in de benen). In de meeste gevallen echter zijn verschillende risicofactoren samen aanwezig:

• hypercholesterolemie
• overgewicht met te veel buikvet
• hoge bloeddruk
• diabetes

Het effect van alle aanwezige risicofactoren is cumulatief. Het risico op hart- en vaatziekten kan dus aanzienlijk stijgen.

Genetische afwijking

Familiale hypercholesterolemie is een genetische aandoening. De oorzaak is een mutatie in het gen dat de LDL-cholesterol moet binden aan zijn receptor, waardoor er te veel slechte cholesterol in het bloed blijft circuleren. Daardoor hebben deze mensen al vanaf de geboorte een zeer hoge cholesterolspiegel. De atherosclerose (aderverkalking) begint al op kinderleeftijd en als jongvolwassenen kunnen deze personen een hartinfarct, een beroerte of een perifere vaatziekte krijgen.

Hypercholesterolemie in enkele cijfers

In België lijdt 42% van de mensen met een LDL-cholesterol (slechte cholesterol) hoger dan 300 mg/dl aan deze familiale vorm van hypercholesterolemie. Dat is zeer veel. Bij 50% van de mannen en 30% van de vrouwen met familiale hypercholesterolemie treden hart- en vaatziekten op vóór de leeftijd van 60 jaar; dat is zesmaal meer dan bij de algemene bevolking.¹

Symptomen van familiale hypercholesterolemie

In tegenstelling tot niet-familiale hypercholesterolemie die geen symptomen geeft, zijn de cholesterolspiegels bij familiale hypercholesterolemie zo hoog dat de cholesterol zich afzet in de spierpezen (rug van de hand, Achillespees). Daar ontstaan knobbeltjes, xanthomen genoemd. Ook aan de rand van het hoornvlies in het oog kan op jonge leeftijd een witte boog ontstaan door dit teveel aan cholesterol. Deze gerontoxon ziet men ook bij oudere personen zonder familiale hypercholesterolemie.