Vóór de transplantatie

Eurotransplant: de Europese transplantatie-instelling

Voor de allocatie (toewijzing) van organen doet België een beroep op Eurotransplant. Dit is een non-profitorganisatie die de verdeling van de te transplanteren organen in acht Europese landen coördineert:

• België
• Duitsland
• Hongarije
• Kroatië
• Luxemburg
• Nederland
• Oostenrijk
• Slovenië

Eurotransplant heeft als taak om voor elk beschikbaar orgaan de best mogelijke match te vinden tussen de personen die op een transplantatie wachten. Dat is mogelijk dankzij een gemeenschappelijke wachtlijst voor die acht landen. Die lijst telt ruim 15.000 patiënten.

Bij de toewijzing van een orgaan houdt Eurotransplant rekening met objectieve criteria, zoals bloedgroep, lengte en gewicht, en HLA-typering van donor en ontvanger, om hun compatibiliteit te waarborgen. De ziekste patiënten krijgen de hoogste prioriteit. Daarnaast speelt ook de wachtduur een rol.
Bij de toewijzing van organen wordt eveneens een landenbalans gerespecteerd. Deze balans garandeert dat het aantal organen dat in een land uitgenomen wordt voortdurend in evenwicht is met het aantal ontvangen organen.

Transplantatiecentra als nationale actoren

Een transplantatiecentrum is een medische dienst waar gevasculariseerde menselijke organen van een donor voor therapeutische doeleinden getransplanteerd worden in het lichaam van een andere persoon, de ontvanger genoemd. 

Samen tellen de acht landen van de Eurotransplant-zone 81 erkende transplantatiecentra. Acht ervan worden beheerd door Belgische ziekenhuizen:

• drie in Brussel: Cliniques universitaires Saint-Luc, U.Z. Brussel, Hôpital universitaire Erasme;
• vier in Vlaanderen: Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis Aalst, U.Z. Leuven, U.Z. Gent, U.Z. Antwerpen;
• een in Wallonië: CHU de Liège.

Elk transplantatiecentrum moet beschikken over:

• een uitnameteam van gespecialiseerde chirurgen en verpleegkundigen, om alle gevasculariseerde organen weg te nemen die in aanmerking komen voor transplantatie. Dat team moet voortdurend paraat staan om organen weg te nemen bij donoren;
• een transplantatieteam: bestaande uit gespecialiseerde chirurgen, verpleegkundigen en anesthesisten, dat permanent klaarstaat om gevasculariseerde organen te transplanteren bij ontvangers.
• transplantatiecoördinatoren: verantwoordelijk voor de organisatie van de hele donatie- en transplantatieprocedure.

Deze centra fungeren ook als link tussen de ziekenhuizen (donor- en verwijzende) waarmee elk transplantatiecentrum samenwerkt bij orgaandonatie, en Eurotransplant, met als doel:

• via het Rijksregister nagaan of een potentiële donor verzet heeft aangetekend tegen het wegnemen van zijn organen (= rol van transplantatiecoördinator).
• het verzamelen van de eigenschappen van de donoren (bloedgroep, HLA, lengte, gewicht, voorafgaande gezondheidstoestand, leefgewoonten, kwaliteit van het te transplanteren orgaan …).
• de medische kenmerken van de patiënten verzamelen die op een orgaantransplantatie wachten (gewicht, leeftijd, bloedgroep …).

Voorwaarden voor een transplantatie

Om in aanmerking te komen voor orgaandonatie, moet men ingeschreven zijn op de wachtlijst die beheerd wordt door Eurotransplant.

Elk transplantatiecentrum beschikt over een comité van artsen en allied health care professionals, dat beslist of iemand al dan niet op de wachtlijst kan worden gezet.

Daarbij zijn er twee beslissende criteria:

• de overlevingskansen van de patiënt als hij geen transplantatie krijgt,
• de overlevingskansen van de patiënt na de ingreep. Zijn gezondheidstoestand moet goed genoeg zijn om een zware operatie te kunnen doorstaan.

Er wordt ook een psychosociale balans opgemaakt, om na te gaan of de patiënt zich zal kunnen aanpassen aan de specifieke levensstijlvereisten na een transplantatie: stoppen met roken, geen alcohol meer drinken, het voedingspatroon aanpassen, en therapietrouw (trouw en regelmatig de antiafstotingsbehandeling en andere voorgeschreven behandelingen volgen).

Medische onderzoeken vóór de transplantatie

Vóór een transplantatie is het noodzakelijk om alle mogelijke en op dat ogenblik aanwezige gezondheidsproblemen (hartproblemen, maagzweer, kanker, hart-, long- en vaatziekten, infecties …) op te sporen en indien mogelijk vooraf te behandelen.

Vandaar dat de patiënt een aantal pretransplantieonderzoeken moet ondergaan. Die hangen af van het te transplanteren orgaan en de belangrijkste zijn:

• onderzoek van het hart en de bloedsomloop,
• onderzoek van de bloedvaten,
• onderzoek van de longen,
• onderzoek van slokdarm, maag, dunne en dikke darm,
• inspectie van tanden en tandvlees,
• onderzoek van de blaas en de urinewegen,
• oogonderzoek (onder meer om na te gaan of de arteriële druk gedurende een lange periode is toegenomen);
• bloedonderzoeken.
• uitgebreid dermatologisch onderzoek

Inschrijving op de wachtlijst

Als het pretransplantatieonderzoek uitwijst dat er geen contra-indicaties zijn voor de ingreep, mag de patiënt ingeschreven worden op de wachtlijst van Eurotransplant, via zijn transplantatiecentrum.

Wachten op een orgaan: paraat blijven

Zodra iemand die op een orgaan wacht, ingeschreven is op de wachtlijst van Eurotransplant, moet hij 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 beschikbaar zijn. Zijn transplantatiecentrum kan hem immers op elk moment opbellen zodra er een orgaan beschikbaar is.