Begrijpen

Aders van de anus

Aambeien zijn de aders in de anus. Meer bepaald gaat het om een vlecht van kleine aders rond de anus die soms in kleine zakjes georganiseerd zijn in plaats van in fijne buisjes, zoals in de rest van het lichaam.

• Een reeks aambeien bevindt zich net onder het rectum (de endeldarm), in een gebied zonder zenuwen, en dat dus niet pijnlijk is.
• Een ander netwerk bevindt zich op de buitenste rand van de anus, onder de huid.

Aambeien worden in principe op hun plaats in het anale kanaal gehouden door het slijmvlies en het ‘ligamentum suspensorium’, een steunende weefselband. Maar ze zijn niet volledig roerloos: ze bewegen afhankelijk van onze houding en tijdens het persen bij de ontlasting.

Waarvoor dienen aambeien?


Normaal zijn aambeien heel nuttig. Zoals alle bloedvaten in ons lichaam is hun belangrijkste taak om de weefsels van bloed te voorzien. Daarna brengen ze het bloed, dat zuurstof en voedingsmiddelen heeft afgegeven rond de anus, terug naar het hart en de longen.

Ze hebben ook een eigen aanvullende taak: ze dragen bij tot de continentie. Ze werken met andere woorden mee aan ons vermogen om alleen stoelgang uit te scheiden als we dat willen en in de juiste omstandigheden. Want ze hebben de neiging om heel licht uit te puilen in de anus, en maken zo de sluitspier doeltreffender.

Evolutie kan sterk verschillen

Bijna 30% van de bevolking zou een hemorroïdale aandoening hebben, maar dat percentage omvat heel diverse situaties. Sommige mensen hebben lichte symptomen die al verbeteren als ze enkele adviezen over hun levensstijl en voeding opvolgen. Bij anderen evolueren de aambeien steeds verder tot er chirurgie nodig wordt. Aambeien zijn dus voor iedereen anders.

Oorzaken van hemorroïdale aandoeningen

Hemorroïdale aandoeningen hebben veel oorzaken. Ze kunnen doorgaans niet worden verklaard door een enkele aanleiding. Deze factoren verhogen het risico op een hemorroïdale aandoening:

• familiale voorgeschiedenis van een hemorroïdale aandoening: de meeste artsen merken op dat er gezinnen ‘met aambeien’ zijn en gezinnen zonder.
• chronische of frequente constipatie: door de inspanning van het persen gaan de aambeien uitpuilen in het anale kanaal, wat het steunweefsel verzwakt.
• alles wat de bloedvaten uitzet of irriteert: sauna, warme baden of zonnebaden, cafeïne of theïne, sterk gekruide voeding, alcohol enz.
• een zwangerschap: hormonen kunnen de veneuze bloedsomloop aantasten. Een zwangerschap vergroot ook de kans op constipatie. Tot slot verhoogt een bevalling de druk in de buik enorm, met meer risico op uitpuilen en zelfs het naar buiten komen van de aambeien tot gevolg.

Hemorroïdale aandoeningen graad 1


Een hemorroïdale aandoening in deze graad kan uiteenlopende symptomen geven: pijn, drukgevoel en jeuk zijn mogelijk, net als bloedingen. Maar er is geen sprake van prolaps, dat is een uitstulping van de inwendige aambeien via de anus.

Een aanpassing van de levensstijl is doorgaans voldoende om de toestand te verbeteren: als de patiënt geen constipatie meer heeft, verdwijnen de problemen van aambeien meestal ook vanzelf. Enkel in bepaalde gevallen is een behandeling gerechtvaardigd, namelijk als de symptomen heel hinderlijk zijn.

Hemorroïdale aandoeningen graad 2


In graad 2 zijn de symptomen dezelfde, maar de aambeien komen tijdelijk uit de anus, tijdens de ontlasting. Na het persen keren ze spontaan terug in het anale kanaal.

De regulatie van de transit blijft belangrijk, maar er kan ook een instrumentele behandeling worden voorgesteld. Deze ingreep in het anale kanaal is lichter dan een operatie.

Hemorroïdale aandoeningen graad 3

De aambeien puilen sterk uit in de anus. De patiënten moeten ze dikwijls met de hand terugduwen na het toiletbezoek. Een instrumentele behandeling blijft een uitstekende indicatie. Maar als dat niet lukt, is een chirurgische behandeling nodig.

Hemorroïdale aandoeningen graad 4


De aambeien bevinden zich voortdurend buiten de anus en de patiënt kan ze niet meer terugduwen. In dit stadium is chirurgie nodig.

Uiteenlopende symptomen


De symptomen hangen gedeeltelijk af van de graad van de aandoening. Zo kunnen aambeien die niet uitstulpen heel pijnlijk zijn, terwijl sommige mensen met graad 3 weinig last ondervinden. Maar zodra de aambeien problematisch worden, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Want als de aandoening goed wordt opgevolgd, evolueert ze nooit tot het stadium waarin chirurgie nodig wordt.

Hemorroïdale aandoeningen


Met de leeftijd en onder invloed van bepaalde andere factoren verliezen de inwendige aambeien en de weefsels errond hun spierspanning (tonus). Het bloed heeft de neiging om te stagneren, waardoor de aambeien van vorm veranderen en groter worden. Omdat ze minder goed worden ‘vastgehouden’, puilen ze uiteindelijk voortdurend uit in de anus. Dat fenomeen kan pijn of bloedingen veroorzaken, maar niet altijd en kan dus ook onopgemerkt blijven.

Uitwendige aambeien kunnen aanleiding geven tot hemorroïdale tromboses. Daarbij sluit een klonter (trombus) de bloedsomloop in de aambei af.

Aandoening hangt af van de symptomen

Er is alleen sprake van een hemorroïdale aandoening als er symptomen optreden. Die kunnen sterk verschillen. Zo worden sommige mensen bij wie de aambeien sterk uitpuilen, niet als ziek beschouwd, en dus ook niet behandeld. Maar anderen bij wie de aambeien kleiner zijn of minder uitpuilen en veel last veroorzaken, worden wel als ziek beschouwd.