Begrijpen

Artrose: een ouderdomsziekte

Artrose treft naar schatting ongeveer 10% van de Belgische bevolking, in verschillende graden van ernst. Dat cijfer stijgt naarmate de leeftijd vordert: artrose treft bijna 80% van de mensen ouder dan 70 jaar. In het algemeen doen de eerste verschijnselen van deze aandoening zich voor tussen de leeftijd van 40 en 50 jaar. De ziekte begint evenwel al vroeger zonder dat de patiënt er symptomen van opmerkt.

Een wisselende evolutie

De evolutie van artrose is zeer moeilijk te voorspellen. Die kan zeer snel of zeer langzaam gaan, al naargelang van de aangetaste gebieden en de patiënten. De letsels van de gewrichten zijn onomkeerbaar. Ze kunnen soms leiden tot een ankylose (benige vergroeiing) en tot misvormingen van het bot die min of meer uitgesproken zijn.

Artrose en artritis: niet te verwarren

Zowel bij artritis en artrose gaat het om een aantasting van gewrichten. Toch mogen ze niet met elkaar verward worden. Terwijl artrose een veel voorkomende degeneratieve aandoening is, is artritis een ontstekingsziekte van het gewricht zoals bij reumatoïde artritis of spondylitis ankylosans. Reumatische ontstekingsziekten kunnen zich al op zeer jonge leeftijd voordoen, in tegenstelling tot artrose.

Verschillende symptomen

Artritis en artrose hebben verschillende symptomen. Waar rust de pijn bij artrose doet verminderen, geeft dat bij artritispijn helemaal geen verbetering. De patiënt kan er soms ook 's nachts van wakker worden. In tegenstelling tot artrose kunnen ontstekingsachtige reumatische aandoeningen ook de algemene toestand aantasten.

Artritissoorten

De meest gekende soort artritis is de reumatoïde artritis. Die mag niet worden verward met artrose: deze ziekte begint immers al op jongvolwassen leeftijd. Ze duikt bovendien over het hele lichaam op, terwijl artrose enkel bepaalde plaatsen aantast. Andere vormen van artritis zijn bij dokters ook goed gekend:

• juveniele,
• spondylitis ankylosans,
• psoriatische artritis,
• jicht,
• lupus, een auto-immuunziekte die als een vorm van artritis wordt beschouwd.

Artrose in enkele woorden

Artrose is een zogenaamde degeneratieve aandoening. Dat wil zeggen dat ze niet van traumatische, ontstekingsachtige, infectieuze of kankerachtige aard is. Artrose houdt eenvoudigweg verband met de leeftijd en met verouderen. Over welk proces het precies gaat, is onbekend.
De pijn, misvormingen van het bot en de zwellingen die door de artrose worden veroorzaakt, worden uitgelokt door veranderingen in het kraakbeen. De voornaamste functie van het kraakbeen is de beenderen en de beweeglijkheid ervan te beschermen.

Meer afbraak dan opbouw

Concreet is het kraakbeen de plaats waar de chondrocyten of cellen van het kraakbeen worden aangemaakt. Tot op een bepaald ogenblik maakt het kraakbeen voldoende van die cellen aan om de mogelijke afbraak ervan te compenseren. Na verloop van tijd of onder invloed van bepaalde factoren (overgewicht of onaangepaste fysieke activiteiten bijvoorbeeld) is de aanmaak van nieuwe cellen niet voldoende meer om de afbraak ervan te compenseren. Gevolg is een vermindering van de dikte van het kraakbeen in bepaalde gebieden die mechanisch overbelast worden. Daardoor kan het kraakbeen het bot niet meer voldoende beschermen.

Botmisvorming

Bij dergelijke aantasting van het kraakbeen zal vaak ook het bot gaan misvormen. Daardoor geraken de vingers misvormd en treden er aan de wervels afwijkingen op: de zogenaamde papegaaibekken.

Waar treedt artrose op?

Artrose doet zich niet gelijk waar in het lichaam voor. De meest aangetaste gewrichten zijn:

• de knieën en de heupen die een cruciale rol spelen bij het stappen,
• de vingers op niveau van de gewrichtjes tussen de vingerkootjes,
• de nek (cervicale artrose) en
• het onderste deel van de rug (lumbale artrose).

Zoom op het gewricht

Onze gewrichten zijn noodzakelijk voor de beweeglijkheid van ons lichaam. Dat geldt zowel voor het asskelet (de wervelkolom) als het perifere skelet (de ledematen). Gewrichten zijn bewegingsgebieden tussen twee beenderen. Ze bestaan uit verschillende elementen: het kraakbeen dat de botuiteinden bedekt en het gewrichtsvlies (synoviaal membraan) dat het gewrichtskapsel bekleedt. In verschillende gewrichten, zoals de knie, zijn er ook beweeglijke schokbrekers die we de meniscussen noemen.
De gewrichten functioneren eveneens dankzij structuren rond het gewricht: steunbanden (ligamenten), pezen en spieren.

Het kraakbeen

Als het kraakbeen in het gewricht degenereert, ontstaat er artrose. Het kraakbeen is een wit, glad en elastisch bindweefsel dat het uiteinde van het bot bedekt. Het is noodzakelijk om meerdere redenen. De functie ervan is:
- schokken opvangen,
- bewegingen van de gewrichten vergemakkelijken,
- de gewrichten beschermen.