De doeltreffendheid van het vaccin tegen het papillomavirus is ondertussen aangetoond?

In Australië, het eerste land waar vaccinaties uitgevoerd werden, werden er drie jaar na het opstarten van de vaccinatie minder precancereuze letsels gevonden. Dat blijkt uit een epidemiologische studie uitgevoerd door anatomopathologische laboratoria, en niet door farmaceutische bedrijven. Na heel wat polemiek werd bewezen dat het vaccin tegen baarmoederhalskanker doeltreffend is op het niveau van een gehele bevolking.

Heeft vaccinatie zijn doel bereikt in België?

Voor de leeftijdscategorie waar men zich in de eerste plaats op gericht heeft, namelijk meisjes tussen 12 en 18 jaar, werd 70% gedekt, wat reeds goed is.

Blijft het uitstrijkje een vereiste?

Zeer zeker, want het vaccin beschermt niet tegen alle HPV-stammen. Jammer genoeg laten slechts 60% van de vrouwen in België regelmatig een uitstrijkje nemen. Het moet gezegd worden dat in ons land de mensen niet opgezocht worden, in tegenstelling tot wat men in Scandinavië doet. In Finland laten 85% van de vrouwen om de vijf jaar een uitstrijkje afnemen. Daardoor heeft dit land het laagste percentage aan gevallen van baarmoederhalskanker.

Hoe verspreidt baarmoederhalskanker zich?

“In de eerste plaats heeft baarmoederhalskanker de neiging om door te groeien in de weefsels en organen rond de baarmoederhals, zoals de vagina, de baarmoeder, de blaas en de endeldarm … Vervolgens verspreidt hij zich vaak naar de lymfeklieren in de omgeving van de baarmoederhals. Tot slot kunnen uitzaaiingen ontstaan in verder afgelegen klieren en andere organen. Zo worden de longen het vaakst getroffen, maar daarnaast vindt men ook metastasen in andere organen en weefsels (lever, botten, buikvlies …).”

Wat zijn de behandelmogelijkheden?

“Die hangen af van de mate waarin de kanker zich verspreid heeft. Bij metastasen in de klieren rond de baarmoederhals kan men radiotherapie overwegen, al dan niet voorafgegaan door een chirurgische ingreep (bij een sterk gelokaliseerde klier). Bij uitzaaiingen op andere plekken in het lichaam, zoals in de longen of elders, biedt chemotherapie een mogelijkheid. Sinds kort kan die worden toegepast in combinatie met een doelgerichte therapie op basis van de monoklonale antilichamen bevacizumab (een medicijn dat de groei van nieuwe bloedvaten in de tumor, en bijgevolg zijn groei blokkeert).”

Welke voordelen bieden monoklonale antilichamen?

“Chemotherapie waarbij tevens bevacizumab wordt toegepast, zorgt in de eerste plaats voor een aanzienlijke verbetering van de overleving. Bovendien is het responspercentage groter, anders gezegd, de behandeling is doeltreffender voor grotere, hinderlijke of pijnlijke tumormassa’s. Vervolgens hebben diverse subgroepen van patiënten baat bij deze behandeling, zelfs degenen die eerder al radiotherapie kregen – doorgaans bieden dergelijke patiënten meer weerstand aan andere behandelingen. Omdat dit geneesmiddel sinds geruime tijd gebruikt wordt bij de behandeling van andere ziektebeelden kent men de bijwerkingen goed en kan men ze ook beter aanpakken.”

Wat moet men doen als de kanker opnieuw uitzaait?

“Als een gemetastaseerde kanker een tweede keer uitzaait, heeft men jammer genoeg minder behandelmogelijkheden. In dat stadium zal men de patiëntes die dat kunnen en willen eerder betrekken bij klinische studies om nieuwe behandelmogelijkheden uit te testen, zoals immunotherapie. Immunotherapie is een veelbelovende methode. Zo hebben kankers die verband houden met een virus – zoals baarmoederhalskanker, dat in 95% van de gevallen gelinkt is aan het Humaan Papilloma Virus (HPV) – baat bij die behandeling, omdat de respons goed is. Maar toch moeten we benadrukken dat we momenteel nog in het stadium van de klinische studies zitten.”

Bestaan er behandelbeperkingen voor bepaalde patiëntes?

“De keuze van de behandeling hangt af van verschillende parameters: de leeftijd van de patiënte, haar algemeen gezondheidstoestand, de aanwezigheid van eventuele comorbiditeiten (zoals hartproblemen), de graad van autonomie van de patiënte, haar cognitieve vermogens … De meeste patiëntes kunnen echter wel chemotherapie krijgen. Voor de klinische studies zijn de inclusiecriteria bijzonder streng: de algemene gezondheidstoestand van de patiënte moet behoorlijk zijn, en dat geldt ook voor haar bloedtesten, haar nierfunctie en haar leverfunctie.”