Diagnose

Receptoren opsporen

Onderzoek van het tumorweefsel dat met de biopsie of tijdens de operatie is weggenomen, moet aantonen om welk soort borstkanker het precies gaat. Dat onderzoek gebeurt aan de hand van een reeks kleuringen en geeft informatie over:

• het soort tumor,
• de grootte,
• de graad (aard van kwaadaardigheid, agressiviteit van de tumor),
• de proliferatie-index, de zogenaamde ‘KI67’ (snelheid waarmee de kankercellen zich ontwikkelen),
• aanwezigheid van hormoonreceptoren op de kankercellen (oestrogeenreceptor: ER en progesteronreceptor: PgR),
• aanwezigheid van de HER2-receptor.

Van groot belang voor de behandeling van borstkanker

Deze receptoren opsporen is van cruciaal belang voor de keuze van de behandeling. Geen enkele test is echter 100% betrouwbaar, omdat een tumor heterogeen is en de kenmerken ervan verschillen in functie van de onderzochte zone van de tumor. Daarom is het raadzaam om zowel de biopsie te onderzoeken - vaak is er voor de ingreep al een biopsie gebeurd - als de tumor die tijdens de operatie wordt weggenomen.

Aan de hand van de resultaten worden zo ‘histologische’ subtypes van de kanker bepaald. Niet alle soorten borstkanker zijn namelijk gelijk en zowel de prognose als de behandeling hangen af van het al dan niet voorkomen van deze receptoren (een soort sloten) op het oppervlak van de kankercellen.

Na een klinisch en radiologisch onderzoek (mammografie en echografie) moet de diagnose van borstkanker worden bevestigd door cellen weg te nemen (cytopunctie) en vooral door weefsel weg te nemen (biopsie).

De patholoog-anatoom onderzoekt de cellen en het weefsel om de kenmerken van de tumor vast te stellen en op basis daarvan de meest geschikte behandeling te kiezen.

Als de diagnose van borstkanker bevestigd is, volgt soms een uitgebreider onderzoek om te kijken hoe verspreid de tumor is: botscintigrafie, echografie van de lever, radiografie of scan van de borstkas of MRI-scan van de borsten.

Borstkanker ontstaat in de melkgangen (kanaaltjes die de melk naar de tepel voeren) en in de melkklieren (klieren die de melk aanmaken). Het is een kwaadaardige tumor die tegenwoordig meestal in een vroeg stadium kan ontdekt worden. Jammer genoeg hebben zes op de honderd patiënten al uitzaaiingen op het moment van de diagnose.

De diagnose van borstkanker gebeurt door middel van screening bij een patiënte zonder symptomen of door een onderzoek bij een patiënte die naar de arts gaat omdat ze symptomen heeft.

De diagnose van borstkanker gebeurt door:

• een screening,
• een onderzoek tijdens een bezoek aan de gynaecoloog,
• een knobbeltje in de borst, asymmetrische borsten,
• een knobbel in de oksel (lymfeklier),
• een verandering van de tepel, bijvoorbeeld afscheiding, een ingetrokken tepel, roodheid, asymmetrie, korstachtig uitzicht enz.,
• een intrekking, een kuiltje in de borst, sinaasappelhuid,
• roodheid of andere tekenen van ontsteking in de borst.

De gegevens

• klinische gegevens: grootte van de tumor en locoregionale toestand, leeftijd van de patiënte, ontsteking, uitgebreidheid, comorbiditeit;
• histologische gegevens: proliferatiegraad en -index, toestand van de lymfeklieren, grootte van de tumor;
• biologische gegevens: aanwezigheid van hormoonreceptoren, aanwezigheid van de HER2-receptor;
• voorkeur van de patiënte: als het medisch gezien mogelijk is, kan de arts rekening houden met de voorkeur van de patiënte (vraag naar een borstsparende operatie of radicale mastectomie).

Receptoren of niet

Via onderzoek van de weefselmonsters uit de biopsie en de operatie wordt een onderscheid gemaakt tussen deze tumoren naargelang er receptoren aanwezig zijn en welke:

• hormoongevoelige tumor (hormonen beïnvloeden de ontwikkeling van de tumor) met op de kankercel hormoonreceptoren die gevoelig zijn voor oestrogeen en/of progesteron,
• ‘HER2-positieve’ tumor  (abnormaal sterke aanwezigheid van de HER2-receptor),
• ‘drievoudig negatieve’ tumor  (geen enkele van de drie receptoren is aanwezig).

De indeling in borstkankersubtypes is ingewikkeld. Daarom is het belangrijk dat u uitleg vraagt aan uw oncoloog.

Moleculaire typering

Onderzoek naar receptoren op de kankercellen is één aspect van de aanpak bij borstkanker. Misschien zult u ook horen spreken over moleculaire typering. Die dient om te bepalen of er bepaalde genen in de tumor aanwezig zijn en hoeveel. Dit onderzoek naar de ‘multigenetische handtekening’ van kanker behoort voorlopig nog tot het klinisch onderzoek en wordt dus nog niet routinematig toegepast.

Behandelingsstrategie bij borstkanker

De vaststelling van het type borstkanker, de agressiviteit, het al dan niet voorkomen van verschillende receptoren en de uitgebreidheid van de tumor (aanwezigheid van uitzaaiingen of niet) zijn bepalend voor de keuze van de behandeling:

• chirurgie,
• neoadjuvante chemotherapie (voorafgaand aan de chirurgische ingreep) of adjuvante chemotherpie (na de chirurgische ingreep),
• (on)mogelijkheid tot een behandeling die gericht is op de hormoonreceptoren (hormoontherapie),
• mogelijkheid tot een behandeling die gericht is op de HER2-receptor,
• radiotherapie.

Het behandelplan wordt opgesteld in overleg met de verschillende specialisten die betrokken zijn bij de borstkankerbehandeling. Samen bepalen ze welke behandelingen zullen plaatsvinden en in welke volgorde (multidisciplinair overleg).