Behandelingen

Een multidisciplinaire aanpak

De beste strategie voor de behandeling van maagkanker wordt in team besproken en bepaald op basis van de resultaten die verkregen werden door het diagnostisch onderzoek. Dat multidisciplinaire team omvat gewoonlijk een maag- en darmarts, een oncoloog, een chirurg en een radiotherapeut, die worden bijgestaan door een radioloog en een patholoog.

Een behandeling op maat

Het behandelplan is individueel en afgestemd op elke patiënt. Het hangt af van diverse criteria, zoals de kenmerken van de tumor (type, stadium …), de algemene gezondheidstoestand van de patiënt, de preoperatieve balans (als chirurgie overwogen wordt) … Er zijn diverse opties mogelijk die apart of in combinatie kunnen worden toegepast:

• chirurgie,
• bestraling,
• chemotherapie,
• doelgerichte behandelingen,
• en binnenkort immunotherapie.

Chirurgie wordt gewoonlijk voorgesteld als de tumor begrensd is (beperkt tot de maag), operabel is en er bij de patiënt geen contra-indicaties aanwezig zijn voor een chirurgische ingreep of anesthesie.

Afhankelijk van het type tumor, zijn lokalisatie en uitbreiding zal de operatie minder of meer invasief en uitgebreid zijn.

• Totale gastrectomie: meestal voert de chirurg een totale gastrectomie uit, waarbij de maag volledig wordt weggenomen. De chirurg herstelt dan de continuïteit van het spijsverteringskanaal door de onderkant van de slokdarm vast te hechten aan het begin van de dunne darm. De lymfeklieren die zich rond de maag bevinden, worden eveneens verwijderd (klieruitruiming). Als andere organen aangetast zijn door de tumor (zoals de milt of de alvleesklier) zal de chirurg die, indien mogelijk, ook wegnemen.
   
• Partiële gastrectomie: de chirurg kan ook beslissen om enkel het aangetaste deel van de maag weg te nemen. Een dergelijke operatie wordt partiële gastrectomie genoemd. Kankers die zich situeren op het middelste of onderste deel van de maag (bij de pylorus) worden gewoonlijk behandeld met partiële gastrectomie (met uitzondering van kankers met een diffuse vorm zoals linitis plastica): vaak wordt een aanzienlijk deel van de maag verwijderd, terwijl het overblijvende deel wordt vastgemaakt aan de dunne darm. Minder frequent is een partiële gastrectomie bij personen met kanker van de cardia of maagmond. Het bovenste deel van de maag wordt dan weggenomen en de rest wordt vastgemaakt aan de slokdarm.
   
• Bij kleine, beginnende tumoren kan men een mucosectomie via endoscopische weg voorstellen, een ingreep die enkel geschikt is bij gelokaliseerde, oppervlakkige kankers (beperkt tot de slijmvlieslaag). Een mucosectomie bestaat erin om de kwaadaardige delen van het slijmvlies te verwijderen met een endoscoop. Via natuurlijke weg (‘endoscopisch’, door gebruik te maken van een endoscoop) snijdt de gastro-enteroloog de tumor weg met behulp van kleine chirurgische instrumenten.

Soms wordt deze vorm van chirurgie uitgevoerd als palliatieve behandeling (de uitzaaiingen worden dan niet verwijderd) om de groei van de tumor te verminderen en/of de symptomen die gepaard gaan met kanker (bloeding, verteringsproblemen door de tumor, perforatie) te verlichten.

Radiotherapie bestaat erin om de tumor te bestralen met ioniserende stralen om hem te verkleinen of te vernietigen. De stralen worden specifiek gericht op de te behandelen zone om de aangrenzende organen en weefsels zo veel mogelijk te sparen.

Bij maagkanker wordt radiotherapie soms toegepast in combinatie met chemotherapie na een chirurgische ingreep (in de post-operatieve periode). In dat geval spreekt men van adjuvante radiochemotherapie. Een dergelijke behandeling wordt overwogen om de kansen te maximaliseren om eventuele achterblijvende kankercellen te doden en de kans op recidief te verkleinen. Nochtans wordt deze behandeling steeds minder toegepast, omdat ze zo zwaar is (op dit moment geeft men de voorkeur aan chemotherapie, die minder toxisch is).

Bestraling kan aanleiding geven tot een reeks ongewenste bijwerkingen, zoals vermoeidheid, verminderde eetlust, gewichtsverlies, misselijkheid, braken, rode huidvlekken, diarree, buikklachten (ongemak, pijn, opgeblazen gevoel). De intensiteit waarmee die ongewenste bijwerkingen al dan niet optreden, hangt af van de patiënt. Gelukkig zijn ze van voorbijgaande aard en verdwijnen ze gewoonlijk na het einde van de behandeling.

Chemotherapie

Bij chemotherapie krijgt de patiënt één of verschillende types geneesmiddelen voorgeschreven die worden toegediend via intraveneuze weg (soms ook oraal) om de kankercellen te vernietigen en te doden. Het type geneesmiddel, de doses en de duur van de behandeling verschillen volgens patiënt en hangen ook af van het stadium van de tumor en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt.

Bij een gelokaliseerde tumor stelt men perioperatieve chemotherapie voor (‘rondom de operatie’) in aanvulling op chirurgie. De toediening gebeurt voor en na de ingreep.

• Vóór de chirurgische ingreep (neoadjuvante of preoperatieve chemotherapie) kan men door de behandeling de omvang en/of het stadium reduceren, om de operatieve verwijdering door de chirurg te vergemakkelijken, de kansen op remissie te verhogen en de levensprognose te verbeteren.
• Na de chirurgische ingreep heeft chemotherapie als doel om eventuele achtergebleven kankercellen te vernietigen om het risico op recidief te verkleinen.

Als de kanker zich in een gevorderd stadium bevindt of als hij inoperabel is, vormt chemotherapie alleen de referentiebehandeling. Daardoor kan men de progressie van kanker beperken of vertragen en de duur en de kwaliteit van het leven van de patiënt vergroten door de symptomen die verband houden met de tumor (en met eventuele uitzaaiingen) te reduceren.

Chemotherapie valt niet alleen de kankercellen, maar ook sommige gezonde cellen aan (zoals de bloedcellen, en de cellen van huid, haren, slijmvliezen en het spijsverteringskanaal). Daardoor kunnen er bijwerkingen ontstaan zoals vermoeidheid, verminderde eetlust, misselijkheid, braken, diarree, droge slijmvliezen, aften in de mond, haaruitval, benauwdheid, een verhoogd risico op infecties en een verhoogd risico op de vorming van bloedklonters. De meeste van die ongewenste bijwerkingen zijn van voorbijgaande aard en volledig omkeerbaar na het stopzetten van de behandeling. In sommige gevallen moet men medicatie innemen om de bijwerkingen van chemotherapie in de hand te houden.

Doelgerichte therapieën

Doelgerichte therapieën kunnen worden toegepast op patiënten met maagkanker in een gevorderd stadium en/of met uitzaaiingen. Doelgerichte therapieën worden vaak toegediend in aanvulling op een behandeling met chemotherapie, maar ze hebben een meer specifieke werking. Ze richten zich specifiek op de kankercellen en het weefsel errond (meer bepaald de bloedvaten) door in te werken op een specifieke eigenschap, maar ze zijn niet zo toxisch voor de andere lichaamscellen.

• Tegen het HER2-eiwit gerichte stoffen (trastuzumab): bij circa 20% van de maagkankers vertoont het oppervlak van de kankercellen een abnormaal hoog gehalte van het eiwit HER2, dat de woekering en de uitzaaiing van cellen beïnvloedt. Als de cellen te veel HER2-eiwitten bevatten, delen ze zich vaak, waardoor de tumor snel en ongecontroleerd gaat groeien. Anti-HER2 medicatie, die de patiënt intraveneus toegediend krijgt, hecht zich op de HER2-receptor en blokkeert het mechanisme dat verantwoordelijk is voor de celgroei.
• Angiogeneseremmers (ramucirumab): angionese is een proces dat betrokken is bij de groei van nieuwe bloedvaten vanuit bestaande bloedvaten. VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor of vasculaire endotheliale groeifactor) is de stof die de cellen stimuleert om nieuwe bloedvaten te vormen, waardoor de tumor doorbloed wordt, zich kan voeden en bijgevolg kan uitbreiden en groeien. Angiogeneseremmers richten zich op het VEGF of zijn receptor aan het oppervlak van de cellen en leveren strijd tegen de groei van de tumor door de vorming van nieuwe bloedvaten te verhinderen of te verkleinen, en zo de bloedtoevoer te reduceren.

Immunotherapie

De laatste jaren deed een nieuw type behandeling zijn intrede, meer bepaald immunotherapie. Het principe van deze behandeling is dat men gebruikmaakt van de natuurlijke afweer van de patiënt om de kanker te bestrijden. Deze behandeling is al doeltreffend gebleken bij gevorderde stadia of metastasen van maagkanker en cardiacarcinoom. Op dit moment wordt deze behandeling nog niet terugbetaald in België, maar in de nabije toekomst zou dat wel het geval moeten zijn.