Technieken van geassisteerde voortplanting

Welke medisch geassisteerde voortplantingstechniek gekozen wordt, hangt af van de diagnosestelling bij de evaluatie van de vruchtbaarheid. Daarbij moet ook rekening worden gehouden met de leeftijd van de patiënte en de reserve van de eierstokken.

Hoe hoger de leeftijd, des te lager het slaagpercentage. Medisch geassisteerde voortplanting kan de natuurlijke achteruitgang van de vruchtbaarheid na de leeftijd van 35 jaar niet helemaal compenseren. In sommige landen zoals België is de leeftijdsgrens voor medisch geassisteerde voortplanting wettelijk vastgelegd.

Stimulering van de eierstokken

In-vitrofertilisatie (IVF) begint met stimulering van de eierstokken (door herhaalde injecties van gonadotrofines) om meerdere rijpe eicellen te verkrijgen. Die eicellen worden geoogst door aspiratie van de follikels onder echografische controle voor het moment van de eisprong.
De arts zal trouwens een geneesmiddel geven om de natuurlijke eisprong te verhinderen opdat de eisprong niet zou plaatsvinden voor het oogsten van de eicellen. Bij stimulering van de eierstokken moet de vrouw worden gemonitord (via echografie en bepaling van de hormoonspiegels in het bloed), om na te gaan wanneer de follikels rijp zijn.

Oogsten van de eicellen

De eisprong wordt dan medisch in gang gezet met een injectie van HCG (humaan choriongonadotrofine). De follikels in de eierstokken moeten 35-36 uur later worden opgezogen. Dat gebeurt via de vagina en onder echografische controle.

Twee methoden van in-vitrofertilisatie

De eicellen die in het follikelvocht liggen, worden in het laboratorium (in een kweekbodem) in contact gebracht met zaadcellen.
De eicel kan op twee manieren worden bevrucht:

• de eicel en geselecteerde, beweeglijke zaadcellen worden in cultuur gebracht (normale inseminatie of klassieke IVF),
• micro-injectie: onder de microscoop injecteert de bioloog een zaadcel in de rijpe eicel (ICSI, intracytoplasmatische sperma-injectie).

De keuze hangt af van de medische gegevens van het koppel en de bevindingen van eventuele vroegere behandelingen. ICSI wordt hoofdzakelijk uitgevoerd als het zaad zeer abnormaal is (zeer klein aantal zaadcellen en/of zaadcellen die zeer weinig bewegen). De zaadcellen worden dan verkregen door een punctie van de bijbal of een biopsie van de teelbal. ICSI is ook wenselijk als een klassieke in-vitrofertilisatietechniek mislukt.

Embryotransfer

Het embryo wordt twee tot zes dagen na de punctie van de eicellen getransfereerd (weer in de baarmoeder van de patiënte geplaatst).

Donoreicel

Als de eierstokken niet of niet meer reageren op geneesmiddelen die de groei van de follikels stimuleren, kan IVF met eicellen van een donor worden uitgevoerd. De donor moet dan de therapeutische stappen volgen, tot en met punctie van de eicellen. De embryo’s worden in dat geval verkregen door bevruchting van eicellen van de donor door zaadcellen van de partner van de patiënte die de eicellen ontvangt.

Bij een intra-uteriene inseminatie (IUI) spuit de arts beweeglijke zaadcellen van de patiënt die uit het sperma werden geselecteerd, in de baarmoeder. Hij gebruikt daarvoor een kathetertje dat hij in de baarmoederhals steekt op het ogenblik van de eisprong.

Die techniek is nuttig:

• als het zaad te weinig zaadcellen en/of zaadcellen van slechte kwaliteit bevat
• als de oorzaak van de vruchtbaarheidsstoornis in de baarmoederhals ligt (bijvoorbeeld geen baarmoederhalsslijm)
• als eerste behandeling bij een onverklaarde steriliteit

De inseminatie van zaad in de baarmoeder kan gebeuren tijdens een natuurlijke of gestimuleerde cyclus. Om het moment van de eisprong niet te missen, volgt de arts de rijping van de follikel via echografie en met bloedonderzoeken (evolutie van de hormonen).
De IUI gebeurt op het ogenblik van de eisprong. De eisprong vindt plaats 36-40 uur na injectie van HCG (humaan choriongonadotrofine). Bij sommige koppels gebeurt de IUI met zaad van een donor. We spreken dan van kunstmatige inseminatie met donorzaad (KID).