Geneesmiddelen

Verschillende wijzen van toediening

Cortisone is een natuurlijk hormoon dat door het menselijk lichaam wordt geproduceerd. Het gaat de pijn en de ontsteking tegen. Het is één van de sterkste ontstekingsremmers. Bij mensen met een reumatische ontstekingsziekte kan cortisone door de mond, intramusculair, intraveneus of plaatselijk in een gewricht (infiltratie) worden toegediend. Cortisone is zeer doeltreffend bij reumatoïde artritis: het heeft een effect op de evolutie van de ziekte, net zoals de basisbehandelingen. Bij spondylartritis daarentegen heeft cortisone weinig effect.

Een effect op het verloop van reumatoïde artritis?

Cortisone heeft een slechte naam wegens zijn bijwerkingen: gewichtstoename, hypertensie, ontregeling en verhoging van het suikergehalte in het bloed, osteoporose … Cortisone mag dus alleen onder strikt medisch toezicht worden toegediend.

Nut van biotherapie

Sinds het einde van de jaren negentig beschikken we over biologische geneesmiddelen. Deze middelen werken gericht in op sommige eiwitten van ons lichaam die een rol spelen bij reumatoïde artritis. Er zijn er verschillende, waaronder de TNF-alfa-antagonisten, interleukine 6-remmers en middelen die de activiteit van de B- en T-lymfocyten moduleren.

Verschillende types biologische geneesmiddelen

• De TNF-alfa-antagonisten - infliximab (Remicade®), etanercept (Enbrel®) en adalimumab (Humira®) - zijn monoklonale antistoffen die lijken op de antistoffen die het menselijk lichaam zelf aanmaakt. Ze werken specifiek in op TNF alfa (tumornecrosefactor). TNF alfa is een molecuul die een essentiële rol speelt bij het ontstaan en in stand houden van de ontsteking. Bij reumatoïde ontstekingsziekten houdt het natuurlijke ontstekingsproces namelijk niet vanzelf op. TNF-alfa-antagonisten hebben tot doel de ontsteking, die de lichaamseigen weefsels aanvalt en vernietigt (bij polyartritis zijn dat vooral de gewrichten), onder controle te brengen.
• Interleukines - bepaalde interleukines, met name interleukine 6 - tociluzimab (RoActemra®) - spelen net als TNF alfa een belangrijke rol bij de ontwikkeling en het in stand houden van de ontsteking. Interleukine 6-remmers zijn ook monoklonale antistoffen.
• Monoklonale antistoffen die zich richten op de B- en T-lymfocyten, bepaalde soorten witte bloedcellen: rituximab (Mabthera®) en abatacept (Orencia®).

Deze biologische geneesmiddelen worden toegediend met methotrexaat (LedertreXate®). Alleen interleukine 6-remmers worden in bepaalde gevallen in monotherapie (niet in combinatie met andere geneesmiddelen) voorgeschreven. De keuze is dus tussen een combinatietherapie met methotrexaat of een monotherapie: dat is afhankelijk van een reeks parameters die verband houden met de aandoening en de patiënt zelf. Praat met uw arts als u hier vragen over hebt.

Met die geneesmiddelen kan de aandoening het vaakst onder controle worden gebracht en in sommige gevallen wordt een langdurige klinische remissie bereikt, ook bij patiënten die onvoldoende reageren op de klassieke basisbehandelingen of deze niet verdragen. Ze worden dus alleen voorgeschreven bij ernstige polyartritis. TNF-alfa-antagonisten worden doorgaans toegediend in de vorm van intramusculaire of intraveneuze injecties. De arts moet regelmatig een controle uitvoeren.

Biologische geneesmiddelen: voor wie en in welke omstandigheden?

Biologische geneesmiddelen werken direct in op het afweersysteem van het lichaam. Ze kunnen dan ook bijwerkingen veroorzaken zoals een hoger risico op bacteriële en virale infecties. Zo moet bijvoorbeeld worden nagegaan of de patiënt geen tuberculose heeft of heeft gehad. De tuberculose zou door de behandeling opnieuw actief kunnen worden. Biologische geneesmiddelen zijn duur. Daarom worden ze alleen terugbetaald als aan bepaalde voorwaarden is voldaan, met name als de klassieke basisbehandelingen niet doeltreffend waren of niet werden verdragen. Ze worden voorgeschreven door de reumatoloog.

Ontsteking beperken

Niet-steroïdale ontstekingsremmende middelen (zonder cortisone, bijvoorbeeld Ibuprofen) vormen de basisbehandeling bij reumatische ontstekingsziekten. Ze beperken de pijn en controleren de ontsteking.

De inname van niet-steroïdale ontstekingsremmers moet zo mogelijk worden beperkt tot de perioden van pijnlijke opflakkeringen. NSAID’s kunnen op termijn immers bijwerkingen op het spijsverteringskanaal (maagzweren) of de nieren veroorzaken.

NSAID’s en coxibs

NSAID’s zijn zeer nuttig, vooral in het begin van de ziekte. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de klassieke NSAID’s en de coxibs (celecoxib ou Celebrex®). Die laatste zijn ontstekingsremmers die minder bijwerkingen hebben op het spijsverteringsstelsel. Voor de toediening van de coxibs is een terugbetalingsattest, uitgeschreven door de geneesheer-adviseur, noodzakelijk.

Reumatoïde artritis en spondylartritis

Bij reumatoïde artritis spelen ontstekingsremmers alleen een rol bij opflakkeringen. Ze vormen echter de hoeksteen van de behandeling bij spondylartritis.

NSAID’s en cortisone werken vooral in op de symptomen van reumatische ontstekingsziekten bij een opflakkering. De basisbehandelingen daarentegen hebben tot doel de evolutie van de ziekte op lange termijn af te remmen door in te werken op het immuunsysteem. Er bestaan momenteel tal van basisbehandelingen zoals methotrexaat (LedertreXate®), sulfasalazine (salazopyrine®), leflunomide (arava®), antimalariamiddelen … Die basisbehandelingen kunnen apart of in combinatie worden ingenomen.

Doorgaans duurt het enkele weken tot maanden voor de behandeling begint te werken. Vaak duurt het ook even voor de basisbehandeling wordt gevonden die doeltreffend is. Die geneesmiddelen hebben tot doel een langdurige klinische remissie te bewerkstelligen.