De behandeling met cortisone

Corticotherapieën kan men indelen in stoottherapieën, gespreid over een behandelingsduur van minder dan tien dagen, kortdurende therapieën van minder dan drie maanden en langdurige therapieën van meer dan drie maanden. Afhankelijk van de algemene gezondheidstoestand van de patiënt, zijn comorbiditeiten en onderliggende ziektebeelden kan de cortisone in lage, matige of hoge doses worden toegediend. In de mate van het mogelijke wordt een corticotherapie in de laagst mogelijke individuele doses toegediend. Van geval tot geval beslist de arts over de dosering, afhankelijk van de aard en de ernst van de aandoening.

De vaakst voorkomende redenen om een langdurige corticotherapie (van meer dan drie maanden) voor te schrijven, zijn bronchopulmonale (astma, chronische obstructieve longziekte) en reumatologische aandoeningen (DISH of ziekte van Forestier, ziekte van Horton of ontsteking van de temporale slagader, reumatoïde artritis). Weet echter dat cortisone wordt voorgeschreven in afnemende doses bij bepaalde indicaties zoals de ziekte van Forestier en de ziekte van Horton). De belangrijkste indicaties om een kortdurende corticotherapie (minder dan drie maanden) voor te schrijven, zijn bronchopulmonale en KNO-aandoeningen (astma, bronchopulmonale infecties, chronische obstructieve longziekte, rinofaryngitis, laryngitis, sinusitis), reumatologische aandoeningen (reumatoïde artritis, enz.), neurologische aandoeningen (aangezichtsverlamming, multiple sclerose), nierziekten en intestinale ziekten (ziekte van Crohn, colitis ulcerosa). Zoals aangegeven in de vorige hoofdstukken kan men cortisone op diverse manieren toedienen: onder de vorm van tabletten (oraal), via intramusculaire of intraveneuze injectie, door huidapplicatie of inhalatie, via oogdruppels.

Tijdens de behandeling is het essentieel om de doses, het aantal innames en de tijdstippen van inname na te leven, en daarbij nooit een inname over te slaan. In orale vorm wordt cortisone bij voorkeur ‘s ochtends ingenomen samen met het ontbijt, maar in bepaalde gevallen (reumatoïde artritis), is het aanbevolen om een tweede dosis te nemen ’s avonds voor het slapengaan. U mag de behandeling nooit plots stopzetten, maar moet de doses altijd geleidelijk aan afbouwen. Bij bepaalde pathologieën (reumatoïde artritis, allergieën, astma, enz.) moet de cortisone inderdaad regelmatig worden ingenomen gedurende meerdere maanden. Als gevolg van die externe aanvoer van cortisone zal het lichaam de eigen natuurlijke productie van cortisone, met name cortisol, verminderen. Om die reden mag men een behandeling nooit plots afbreken, omdat het lichaam dan niet de tijd krijgt om opnieuw zelf de levensnoodzakelijke cortisol aan te maken.

Vervang de ene variëteit cortisone nooit op eigen initiatief door een ander type.

Corticotherapieën kan men eveneens omschrijven op grond van de dagelijks in te nemen dosis: de dagelijkse dosering. Als de dagelijkse doses lager zijn dan de equivalente dosis prednison van 7,5 milligram (mg) per dag, spreekt men van lage doses. Als de doseringen schommelen tussen de equivalente dosis prednison van 7,5 en 30 mg per dag, spreekt men van matige doses. Als de dosering hoger is dan de equivalente dosis prednison van 30 mg per dag, heeft men het over hoge doses.

De bijwerkingen van cortisone verschillen enerzijds van de aard van de behandeling (is het een behandeling van korte of van lange duur?), en anderzijds vooral van de risicofactoren: infecties, diabetes, hoge bloeddruk, ingezakte wervels, enz. De vaakst voorkomende bijwerkingen zijn onder meer slaapstoornissen, als gevolg van het opwekkende effect van de corticoïden, en een toenemende eetlust (food cravings). Voor (meer) langdurige voorschriften kunnen de bijwerkingen talrijker zijn: gewichtstoename, risico op diabetes, osteoporose (vooral bij vrouwen boven de 50 jaar), neuropsychiatrische stoornissen (slapeloosheid, depressie, euforie, stemmingswisselingen), infecties, spierverlies, beharing, lipodystrofie (abnormale verdeling van het vetweefsel), gezichtsverdikking en soms ook een vollemaansgezicht, een meer kwetsbare huid met een hoger risico op bloeduitstortingen, tragere vorming van littekenweefsel, acne en droge huid. Sommige personen moeten ook vaker plassen, krijgen oedeem als gevolg van vochtretentie of hebben last van hoge bloeddruk.

De inhalatie van cortisone geeft veel minder bijwerkingen dan de orale inname van het middel. Maar bij hoge doses en bij langdurige inhalatie kunnen er bij kinderen groeistoornissen ontstaan. Daarnaast zijn er bij volwassenen hogere risico’s op luchtweginfectie, COVID-19, candidose (schimmelinfectie) en problemen met de bijnieren.