Vormen

Cervicale dystonie

Cervicale dystonie, ook wel spasmodische torticollis genaamd, is de meest gangbare vorm van focale dystonie bij volwassenen. Vrouwen kampen het meest met deze vorm. Over het algemeen begint die tussen 30 en 60 jaar. Het kenmerk van cervicale dystonie is een onwillekeurige spiercontractie ter hoogte van de hals en de schouders:

• Vaak voert het hoofd een trage draaibeweging uit in één richting of in de richting van de schouders.
• Soms buigt de hals volledig naar achteren of naar voren.

Af en toe begint de persoon samen met deze bewegingen te beven, vaak gepaard met pijnlijke krampen die zich uitbreiden naar het hoofd, de schouders of de arm. Cervicale dystonie is lastig om dagelijkse handelingen uit te voeren, zoals autorijden of stappen.

Blefarospasme

Blefarospasme is de op één na frequentste vorm van focale dystonie bij volwassenen. Bij deze vorm gaan spieren van de oogleden onwillekeurig en herhaald sluiten, wat vrij hinderlijk is in bepaalde situaties (autorijden, lezen enz.). De oogleden kunnen zelfs nagenoeg continu samentrekken, waardoor de persoon een gevoel van ‘blindheid’ ervaart. Dat terwijl de ogen perfect functioneren. Blefarospasme treft voornamelijk 50-plussers en komt vaker voor bij vrouwen.

Oromandibulaire dystonie

Bij deze vorm gaat de mond soms onwillekeurig open gedurende enkele seconden of minuten. Maar hij kan bijvoorbeeld ook gesloten blijven. De lippen kunnen vooruitsteken, plooien en omhooggaan. De tong kan draaiende bewegingen maken, wat het eten verhindert. De persoon kan ook gebitsproblemen hebben. Ook het praten wordt bemoeilijkt, met uitspraakproblemen tot gevolg.

Spasmodische dysfonie

Bij spasmodische dysfonie (dystonie aan de keelholte) gaan de stembanden op een abnormale en onwillekeurige manier samentrekken. De persoon krijgt een verdrukte, schorre en ademloze stem. De persoon heeft moeite om zijn stemgeluid te beheersen, waardoor hij onwillekeurig fluistert of schreeuwt. Bij deze vorm van dystonie kan de persoon plots stoppen met praten. De persoon kan ook kampen met ademhalingsproblemen.

Dystonie kan verschillende ledematen aantasten. Gegeneraliseerde dystonie heeft effect op het hele lichaam, focale dystonie treft slechts één ledemaat. Statistisch gezien zouden 3 personen op 100.000 een gegeneraliseerde vorm hebben, terwijl 3 op 10.000 een focale vorm hebben. Daarnaast wordt dystonie verder onderverdeeld in:

• multifocale dystonie: hierbij worden delen van het lichaam aangetast die elkaar niet begrenzen (bijvoorbeeld: de hand en het strottenhoofd).
• segmentale dystonie: hierbij worden de aangrenzende delen van het lichaam aangetast (bijvoorbeeld: blefarospasme en een oromandibulaire dystonie, namelijk dystonie aan de mond en kaak).
• hemidystonie: deze vorm tast slechts één helft van het lichaam aan (linker- of rechterhelft). Deze vorm van dystonie is vaak het gevolg van een beroerte (cerebrovasculair accident, ‘CVA’).

Herhaalde bewegingen

Beroeps- en sportdystonie komen pas tevoorschijn bij een welbepaalde handeling. Ze verschijnen bij personen met een genetische aanleg die intensief steeds dezelfde bewegingen uitvoeren.

Schrijfkramp

Schrijfkramp is een van de meest bekende vormen van dystonie door beroepsactiviteiten. Kenmerk is een abnormale beweging bij het schrijven met de hand. Dat kan bijvoorbeeld de student overkomen die de hele dag door notities neemt. Schrijven wordt moeilijk, pijnlijk en soms zelfs onmogelijk.

Een beroepsziekte?

Maar beroeps- en sportdystonie kunnen ook voorkomen bij sportlui en musici. Een bekend voorbeeld is de golfer die dystonie krijgt op het moment dat hij wil putten: zij verschijnt enkel op dat moment. Als diezelfde golfer een drive maakt, dan krijgt hij geen dystonie. Sommige muzikanten kunnen bij een welbepaald akkoord dystonie krijgen. Ook andere beroepen krijgen te maken met dystonie: kassiers, fabrieksarbeiders enz. Vandaag is dystonie nog niet erkend als beroepsziekte.