Begrijpen

Van het zenuwsysteem tot aan de spieren

Hoe kunnen we de hele dag door onze spieren bewegen zonder dat we het zelf beseffen?

Aan de hand van die vraag kunt u spieraandoeningen beter begrijpen.

Om onze spieren te bewegen, sturen onze neuronen – meer bepaald die in het motorische deel van de hersenen – een zenuwimpuls naar onze spiercellen. Deze impuls wordt gegenereerd door de hersenschors (de cortex). Vervolgens gaat hij door de diepste delen van de hersenen en doorkruist hij het ruggenmerg van boven naar beneden. De synaps, het uiteinde van een zenuwcel, verandert het elektrische signaal in een chemisch bericht. Dat gebeurt ter hoogte van de spieren. Deze chemische substanties, de zogenaamde neurotransmitters, zetten de spiercontractie in beweging. Maar dit proces kan om verschillende redenen verstoord worden. In dat geval spreken we van dystonie.

Abnormale spiercontracties

Dystonie is een complex, maar betrekkelijk gemakkelijk te begrijpen syndroom. Iedereen heeft wel eens te maken gehad met een kramp in de voet: de teen komt in een vreemde, aanhoudende en pijnlijke houding te staan. Een dystonische beweging is hiermee vergelijkbaar.

Het kenmerk van dystonie is aanhoudende, herhaalde en onwillekeurige spiercontracties. Deze kunnen ter hoogte van het gezicht, de hals, de romp of de ledematen verschijnen. Vaak veroorzaken de contracties trage en herhaalde draaibewegingen, of leiden ze tot abnormale lichaamshoudingen. Deze dystonische bewegingen komen over het algemeen vaak voor, maar met een verschillende hevigheid, afhankelijk van het moment, het stressgehalte enz. Ze kunnen de meest simpele, dagelijkse handelingen, zoals stappen, schrijven of zich aankleden danig belemmeren. Vaak trekken de abnormale houdingen en bewegingen ook de aandacht van anderen, wat leidt tot een groot schaamtegevoel.

Niet één maar verschillende vormen van dystonie

Er bestaan niet één, maar verschillende vormen van dystonie. Ze kunnen volgens meerdere criteria worden ingedeeld:

• de oorzaak: primair of secundair

We spreken van primaire dystonie (of idiopathische dystonie) bij een onbekende oorzaak. Bij secundaire (of symptomatische) dystonie is de oorzaak te wijten aan een andere ziekte, zoals de ziekte van Parkinson. Secundaire dystonie kan ook worden veroorzaakt door geneesmiddelengebruik, bijvoorbeeld het gebruik van neuroleptica.

• de verspreiding: focaal of gegeneraliseerd

Bij focale dystonie is slechts één bepaalde lichaamszone aangetast: de hals, de oogleden, de hand, de voet enz. Een gegeneraliseerde dystonie treft alle spieren van het lichaam. Dat is een zware, maar tegelijk zeer zeldzame vorm.

• de zone

Dystonie kan ook aan de hand van de lichaamszone ingedeeld worden: de oogleden, de mond, het strottenhoofd, de hand, het been, de arm, de keel enz.

Dystonie is een syndroom

Dystonie is geen aandoening, omdat ze pas kan verschijnen na een andere aandoening, zoals de ziekte van Parkinson. Daarom wordt er eerder van een syndroom gesproken, namelijk een verzameling van symptomen – in dit geval met betrekking tot de spier en de zenuw. Dystonie verschijnt het vaakst bij volwassenen. Maar bepaalde gegeneraliseerde vormen kunnen zich al in de kindertijd ontwikkelen. Zodra dystonie is ontwikkeld, verdwijnt ze niet – of slechts in zeldzame gevallen – vanzelf. Over het algemeen wordt een behandeling vereist.