Oorzaken

Tussen focale en gegeneraliseerde epilepsie

Er bestaan twee vormen van epilepsie bij kinderen die het midden houden tussen focale en gegeneraliseerde epilepsie. Soms zijn ze duidelijk verworven, soms zijn ze cryptogeen. Ze zijn zeldzaam en moeilijk te behandelen, maar de nieuwste anti-epileptica vormen een belangrijke stap vooruit.

Het syndroom van West

Het syndroom van West ontstaat rond het eerste levensjaar en wordt gekenmerkt door aanvallen waarbij de romp plots vooroverbuigt (buigspasmen), en door psychomotorische ontwikkelingsachterstand.

Het syndroom van Lennox-Gastaut

Het syndroom van Lennox-Gastaut is een encefalopathie, d.w.z. een diffuse aantasting van de hersenen in de vroege kindertijd, met verschillende soorten aanvallen en meestal ook mentale achterstand.

Het gaat hier om een kleine categorie van gevallen waarbij de medische onderzoeken geen oorzaak aan het licht kunnen brengen, terwijl de epilepsie evenmin erfelijk lijkt. In die gevallen gaan artsen ervan uit dat de epilepsie weliswaar een oorzaak heeft, maar dat die momenteel niet te achterhalen is gezien de huidige beperkingen van de medische technologie. Net als bij verworven epilepsie zijn de kansen om de aanvallen onder controle te krijgen via geneesmiddelen vrij wisselend.

Vaak een geval in de familie

Maakt ongeveer 40% van de gevallen uit. 'Erfelijk' betekent echter niet dat de epilepsie bij elke generatie opduikt. Soms worden verschillende generaties overgeslagen, waardoor een patiënt niet altijd een naaste bloedverwant heeft die ook de ziekte heeft. Toch blijkt meestal dat, als er een zeer uitgebreide en volledige stamboom opgemaakt wordt, er nog andere gevallen zijn in de familie.

Aanvallen gemakkelijk te beheersen met geneesmiddelen

Bij erfelijke epilepsie gaat het in de meeste gevallen om primair gegeneraliseerde epilepsie, zoals absences of tonisch-clonische aanvallen, al zijn er ook enkele zeldzame gevallen van focale erfelijke epilepsie. Die zijn meestal gemakkelijk onder controle te brengen met anti-epileptica. Bij erfelijke epilepsie is er geen sprake van hersenletsels, in tegenstelling tot verworven epilepsie.

Plots stoppen met alcohol of kalmeermiddelen zoals benzodiazepines, kan stuipen veroorzaken. Het gaat dan om zogenaamde ontwenningsaanvallen, niet om epilepsie in eigenlijke zin, want die stuipen hangen rechtstreeks samen met acute ontwenning van alcohol of kalmeermiddelen. Onthoudingsverschijnselen zijn gevaarlijk voor de patiënt en vereisen een medische spoedbehandeling.

Meest frequent

Verworven epilepsie is veruit de meest frequente vorm (ongeveer 60% van de gevallen). De epilepsie wordt in dat geval veroorzaakt door een afwijking in een specifieke zone van de hersenen (meer bepaald van de hersenschors). Het is die afwijking die, in de getroffen zone, de epilepsiehaard doet ontstaan. De eerste aanvallen volgen meestal pas enkele jaren na het ontstaan van dit focale letsel. Zo kan iemand epilepsieaanvallen krijgen verschillende jaren na een cerebrovasculair accident of een zwaar schedeltrauma met hersenletsel.

Zeer uiteenlopende letsels

Allerlei letsels kunnen epilepsieaanvallen veroorzaken:

• abnormale hersenontwikkeling tijdens de zwangerschap
• een blijvend litteken na een schedeltrauma, een hersenvliesontsteking of een beroerte
• vaatmisvorming (bv. aneurysma of angioom)
• hersentumor
• enz.

Bij epilepsie als gevolg van verworven letsels gaat het altijd om focale epilepsie. Die kan echter ontaarden in gegeneraliseerde epilepsieaanvallen wanneer de abnormale elektrische activiteit zich uitbreidt naar de volledige hersenschors. Ze is soms moeilijk onder controle te krijgen met geneesmiddelen.