Symptomen

Focale symptomen en stuipen

Bij secundair gegeneraliseerde focale aanvallen krijgt de patiënt eerst zijn 'vertrouwde' focale aanval (trekkingen, hallucinaties, automatisch gedrag...), gevolgd door bilaterale stuipen en bewustzijnsverlies. Die stuipen wijzen erop dat de abnormale elektrische activiteit, die aanvankelijk beperkt was en de focale aanval vormde, zich heeft uitgebreid tot de volledige hersenschors.

Geleidelijk ontwaken

Bij de meeste patiënten 'generaliseren' de focale aanvallen af en toe. De patiënten worden veel langzamer weer wakker dan na een beperkte focale aanval. Enkele tientallen minuten tot enkele uren na de aanval is er sprake van misselijkheid, hoofdpijn, vertraagd denken en vermoeidheid.

De klinische uitingen van focale aanvallen hangen af van de precieze plaats van de haard waar de aanval begint. Elke zone van de hersenschors (hersenoppervlak) heeft immers een specifieke functie.

• In de motorische zone uit de aanval zich in een blijvende samentrekking of schokken van een deel van een lidmaat (arm, been), het hele lidmaat of zelfs een volledige lichaamshelft.
• In de gevoelszone kan de patiënt abnormale huidsensaties krijgen: prikkelingen, branderig gevoel...
• Er kunnen ook gehoor-, reuk- of smaakhallucinaties optreden na focale aanvallen in de overeenkomstige zone.
• In zeldzamere gevallen bereiken de abnormale elektrische signalen de besturingszones van het autonome zenuwstelsel en krijgt de patiënt autonome symptomen tijdens de aanval: zware maag, bleke of integendeel rode gelaatskleur, overvloedig zweten, enz.
• Psychische symptomen: angst of euforie, onwerkelijk of 'déjà vu'-gevoel, ten slotte zijn zeldzaam bij eenvoudige focale aanvallen. Ze doen zich vaker voor bij het begin van complexe, focale aanvallen.

Synchrone abnormale elektrische activiteit

Typisch voor primair gegeneraliseerde aanvallen is de synchrone abnormale elektrische activiteit in de volledige hersenschors. De aanvallen zijn vaak erfelijk bepaald. Er bestaan verschillende soorten primair gegeneraliseerde aanvallen.

Absences

Absences zijn korte bewustzijnsstoornissen: de patiënt is gedurende enkele seconden 'afwezig' en vaak onbeweeglijk. Nadien is hij weer 'bij de zaak', alsof er niets gebeurd is. Zonder behandeling kunnen absences tientallen keren per dag optreden.

Tonisch-clonische aanvallen

Tonisch-clonische aanvallen beginnen met bewustzijnsverlies en algemene verstijving (de tonische fase), gevolgd door hevige trekkingen in beide armen en benen (clonische fase). Die trekkingen gaan uiteindelijk over, maar de patiënt is bewusteloos, onbeweeglijk en minutenlang onwekbaar, en hij heeft een luide ademhaling (postkritisch coma). Vervolgens wordt hij geleidelijk wakker en lijkt hij verward. Tijdens de clonische fase kan hij in zijn tong bijten en tijdens de postkritische fase kan urineverlies optreden.

Tonische aanvallen

Tonische aanvallen worden gekenmerkt door een korte verstijving van het hele lichaam die gepaard gaat met bewustzijnsverlies. Ze worden niet gevolgd door stuipen.

Clonische aanvallen

Clonische aanvallen omvatten stuipen in beide lichaamshelften en bewustzijnsverlies gedurende maximaal één minuut. Ze worden niet voorafgegaan door een tonische fase.

Myoclonische aanvallen

Myoclonische aanvallen zijn korte bilaterale trekkingen zonder bewustzijnsverlies.

Kenmerken van complexe partiële aanvallen

• bewustzijnsverandering, d.w.z. contactverlies met de buitenwereld;
• de patiënt voert zonder het te weten eenvoudige en herhaalde activiteiten waarvan hij zich achteraf niets herinnert. We spreken dan van semiautomatischeactiviteiten, zoals een klank, woord of gebaar dat tientallen keren herhaald wordt, grimassen, soms rondwandelen...

Als de complexe partiële aanval voorbij is, kan het nog verschillende minuten duren voor de patiënt weer bij normaal bewustzijn is. In die periode is de patiënt meestal verward.

Ontstaan van complexe partiële aanvallen

Complexe partiële aanvallen ontstaan meestal in het diepliggende deel van één van beide temporale kwabben. Dat zijn de hersengedeelten ter hoogte van de slapen. De aura of het eerste symptoom is dan een vaag, naar gevoel in de maag (zoals een knoop in de maag) dat langzaam langs de borstkas opstijgt naar de keel. Wanneer dat gevoel de hals of de keel bereikt, verliest de patiënt gedurende 30 à 90 seconden contact met de buitenwereld. Ondertussen maakt hij automatische kauw- en slikbewegingen, die erop wijzen dat de epilepsiehaard zich in de slapen bevindt, en dus van temporale oorsprong is. Vervolgens wordt hij geleidelijk wakker en voelt hij zich erg vermoeid. Sommige patiënten hebben dan ook even rust nodig na dit soort aanval.

Status epilepticus is een medisch spoedgeval. Daarbij krijgt de patiënt verschillende opeenvolgende aanvallen, zonder tussendoor weer bij bewustzijn te komen, of een ononderbroken aanval die meer dan vijf minuten duurt. Een status epilepticus vereist een spoedopname om de aanvallen zo snel mogelijk te doen stoppen.