Oorzaken

Vaak bij jonge vrouwen

Auto-immuunhyperthyreoïdie van de schildklier wordt ook de ziekte van Graves of de ziekte van Basedow genoemd, en is verreweg de frequentste oorzaak van hyperthyreoïdie (ongeveer 80% van de gevallen). Die aandoening treft vooral vrouwen tussen 25 en 45 jaar (ongeveer 7 tot 8 vrouwen tegenover 1 man). De verklaring is wellicht toe te schrijven aan de hormonen: oestrogenen hebben de neiging om het immuunsysteem meer te stimuleren dan testosteron. De stoornissen door een lagere tolerantiedrempel van het immuunsysteem – auto-immuunaandoeningen, maar ook allergieën – komen over het algemeen dus vaker voor bij vrouwen.

Antistoffen tegen de TSH-receptoren

Bij de ziekte van Graves produceert het immuunsysteem heel specifieke antistoffen die de schildklierfunctie stimuleren: de antistoffen hechten zich op de schildklier, in het bijzonder op de TSH-receptoren. Die antistoffen gaan zoals het TSH werken en de T4- en T3-productie stimuleren.

Een zwangerschap kan een voorbijgaande hyperthyreoïdie veroorzaken. Het embryo produceert tijdens zijn ontwikkeling een specifiek hormoon: het HCG (humaan choriogonadotrofine). Als dat hormoon in de circulatie terechtkomt, kan het in bepaalde gevallen een overmatige productie van schildklierhormoon veroorzaken. Als de bloedafname geen antistoffen tegen de TSH-receptoren toont, is geen enkele behandeling geïndiceerd. De toestand normaliseert gewoonlijk na het begin van de zwangerschap.

Kropgezwel en toxisch adenoom

Toxische adenomen verschijnen dikwijls bij mensen met een kropgezwel (struma). Dat is een vergroting van de schildklier die vaak gepaard gaat met de aanwezigheid van noduli. Die kleine voelbare ‘knobbels’ zijn vaak goedaardig. Toch gebeurt het dat een van die noduli giftig wordt: ze zullen dan de controle over de schildklier overnemen. De productie van schildklierhormoon wordt dus niet meer gereguleerd, en hun concentratie in het bloed stijgt.

Minder uitgesproken symptomen

Toxische adenomen zijn de op een na frequentste oorzaak van hyperthyreoïdie, na de ziekte van Graves (ziekte van Basedow). Ze veroorzaken doorgaans minder uitgesproken symptomen dan de ziekte van Graves: die symptomen treden eerder bij ‘vlagen’ op, met een grotere afgifte van hormonen op bepaalde momenten. Toxische adenomen of warme knobbels treffen zowel mannen als vrouwen.

Hyperthyreoïdie kan ‘iatrogeen’ zijn, dat wil zeggen veroorzaakt door een medische behandeling. Cordarone, dat gebruikt wordt om bepaalde hartritmestoornissen zoals tachycardie te behandelen, is het belangrijkste geneesmiddel dat daarvoor verantwoordelijk wordt geacht. Cordarone bevat veel jodium en kan het lichaam daarmee overbelasten. Bij sommige vatbare mensen bevordert die overbelasting hyperthyreoïdie.